به گزارش بانک و صنعت، داود داداشی، با اشاره به اینکه از سال 1285 که نظام بازرگانی در ایران پا گرفت تا الان وزارت بازرگانی 11 بار ادغام و تفکیک شده است، گفت: آخرین بار در سال 1392 وزارت صنعت و معدن را با وزارت بازرگانی ادغام کردند و وزارت صمت تشکیل شد. در سال 1392 نیز قانون تمرکز وظایف و اختیارات بخش کشاورزی از حوزه وزارت صمت به وزارت جهاد کشاورزی منتقل شد. در سال 1398 به دلیل مشکلاتی که در حوزه تأمین کالاهای اساسی به وجود آمد، دولت دوباره موضوع تشکیل وزارت بازرگانی را مطرح کرد و قانون انتزاع را به مدت دو سال تعلیق کردند که از 22 تیر 1400 دوباره این قانون احیا شد و مسئولیت بازار محصولات کشاورزی و کالاهای اساسی به وزارت جهاد کشاورزی بازگشت.
وی تکرار چندباره تفکیک و ادغام بازرگانی از صنایع و معادن را ناشی از عدم شناخت مسأله دانست و گفت: مشکل از ساختار نیست، بلکه مسأله یابی درست صورت نگرفته است. باید اول مسئله را خوب بشناسیم تا بتوانیم راه حل مناسب ارائه کنیم. با تجربه 120 سال گذشته باید تا الان فهمیده باشیم که ایجاد وزارت بازرگانی کارآمد بوده نه. اگر کارآمد بوده چرا 11 بار ادغام صورت گرفته است و اگر کارآمد نبوده چرا الان به دنبال تکرار اشتباهات گذشته هستیم.
به گفته این کارشناس اقتصادی باید بررسی شود دوره هایی که وزارت بازرگانی فعال بوده و دوره هایی که وزارت بازرگانی نبوده، چه مشکلاتی وجود داشته است. به نظر می رسد همیشه مشکلات بوده و مسئله به این موضوع بر نمی گردد.
وزارت بازرگانی ساختار مناسبی برای حمایت از تولید داخل نیست
وی در ادامه با بیان اینکه با تشکیل وزارت بازرگانی مشکل تولید، توزیع و بازار حل نخواهد شد، گفت: باید اولویت درست شناخته و انتخاب شود. آیا اولویت ما حمایت از تولید داخلی است یا واردات؟ اگر اولویت حمایت از تولید داخلی است، آیا با طراحی و تشکیل وزارت بازرگانی این حمایت حاصل خواهد شد؟ آیا تجربه وزارت بازرگانی برای حمایت از تولید داخل مناسب و موفق بوده است؟
داداشی ادامه داد: ممکن است در بازه زمانی کوتاه بتوان در زمینه تنظیم بازار و تأمین کالاهای اساسی از محل واردات خوب عمل کرد، اما در بلندمدت با آسیب زدن به تولید داخل، با چالش های اساسی در حوزه امنیت غذایی مواجه خواهیم شد.
وی با اشاره به دلایل موافقان تشکیل وزارت بازرگانی مبنی بر رونق صادرات، تصریح کرد: شرط اول صادرات موفق، داشتن تولید موفق داخلی است؛ اگر تولید داخل درست مدیریت نشود، مزیت های صادراتی از دست خواهد رفت. تجربه نشان داده که وزارت بازرگانی ساختار مناسبی برای حمایت از تولید داخلی نیست و در تضاد با شعار حمایت از تولید داخل است.
این کارشناس کشاورزی همچنین گفت: برخلاف بسیاری از کشورهای پیشرو در زمینه تولید و تجارت حوزه کشاورزی و امنیت غذایی که زنجیره تأمین را مبتنی بر مدیریت واحد اجرایی کرده اند، ما به دنبال دامن زدن به تشتت مدیریتی در این زمینه هستیم و این امر به زنجیره تأمین آسیب جدی می زند.
وزارت بازرگانی مدافع تولید داخلی نیست
داداشی در ادامه بازار را مهمترین ابزار بخش تولید عنوان کرد و گفت: با تشکیل وزارت بازرگانی، بازار از متولی تولید گرفته و به متولی دیگری سپرده می شود که هیچ شناختی از تولید ندارد و کارکرد آن نه حمایت از تولید داخل بلکه صرفاٌ تنظیم بازار است.
به گفته وی وزارت بازرگانی خود متولی تأمین کالاهای اساسی مردم است و اینکه نیاز بازار از کجا تأمین شود برای این وزارتخانه اهمیتی ندارد.
این کارشناس حوزه کشاورزی افزود: اگر اولویت و شعار حمایت از تولید داخلی است، ایجاد ساختار و تشکیلاتی که در مقابل تولید داخل باشد با این شعار همخوانی ندارد. باید ساختار مناسب شعار حمایت از تولید داخلی تشکیل شود؛ چنانکه در کشورهای پیشرفته دنیا، متولی واحد تولید و تأمین دارند. با ساختار وزارت بازرگانی نمی توان مدافع تولید داخلی بود و تجربه داخلی و بین المللی این موضوع را ثابت کرده است.
وی همچنین پیشنهاد کرد که اگر قرار است تشکیل وزارت بازرگانی کارکرد و دانش تازه ای ارائه دهد، همان ساختار در وزارت جهاد کشاورزی پیاده شود و گفت: به جای اینکه ساختار جدید بازرگانی ایجاد شود، باید وزارت جهادکشاورزی در حوزه بازرگانی تقویت شود. وزارت بازرگانی دو ابزار اصلی شامل قیمت گذاری دستوری و واردات کالاها با نیت کنترل بازار را دارد که هر دو ابزار در تضاد با موضوع حمایت از تولید داخلی قرار دارند.
این کارشناس حوزه کشاورزی با بیان اینکه قیمت تمام شده بسیاری از محصولات ایرانی در مقایسه با کشورهای دیگر بالاتر رفته است، گفت: این مسأله ناشی از کنترل نشدن درست واردات بوده و اکنون در تأمین نهاده های استراتژیک تولید وابسته شده ایم؛ چراکه تولید ملی در حوزه کشاورزی با نگاه مونتاژی مدیریت شده و یکی از ریشه های اصلی این موضوع تشتت مدیریت در حوزه زنجیره تأمین محصولات کشاورزی بوده است.
