به گزارش بانک و صنعت،
افزایش 65 درصدی قیمت چای خارجی
بررسی مرکز آمار ایران درخصوص قیمت چای خارجی در سال جاری حاکی از آن است که هر بسته 500 گرمی چای خارجی در تیر ماه 1400 نسبت به ماه مشابه در سال گذشته 6/ 65درصد افزایش قیمت داشته است؛ این در حالی است که میزان رشد قیمت آن در مقایسه با خرداد سال جاری کمتر از یک درصد بوده است. به این مفهوم که هر بسته 500 گرمی چای خشک در تیر ماه سال 99 به طور متوسط 8/ 63 هزار تومان بوده که در خرداد امسال به بالغ بر 100هزار تومان رسیده و در تیر ماه حتی به بیش از 120هزار تومان هم رسیده است.
اما این افزایش 65درصدی قیمت چای خارجی، در حالی ثبت شده که این کالا در ابتدای سال جاری، بیش از 90میلیون دلار واردات داشته که بر اساس تحلیل های انجام شده، میزان چای خشک وارداتی در فروردین 1400 نسبت به فروردین 1399، 9/ 9درصد کاهش داشته است.
اخلال در واردات چای
بر اساس این گزارش، چند عامل در خصوص افزایش قیمت چای خارجی مطرح است. گفته می شود رشد قیمت چای که در سال گذشته هم اتفاق افتاد، به سبب انتقال منبع تامین ارز از دولتی به نیمایی بود، اما بنا بر اعلام واردکنندگان چای یکی از مهم ترین دلایل رشد قیمت ها در سال جاری توقف و تاخیر در ترخیص چای وارداتی از گمرک بوده است. همان طور که احمدرضا بخشی، رئیس کمیسیون تخصصی چای فدراسیون صنایع غذایی کشور اسفند سال 99 دلیل افزایش قیمت چای را ترخیص نشدن هزار تن چای از گمرک دانسته و گفته بود: سازمان استاندارد به سبب عدم تطابق یکی از استانداردهای چای جلوی واردات را گرفت و این مساله موجب شد شاهد کاهش عرضه و متعاقبا افزایش قیمت در بازار باشیم.
این مقام مسوول همچنین در مرداد ماه امسال از اخلال در واردات چای خبر داده و ضمن هشدار درباره به هم خوردن تنظیم بازار چای از کمبود و گرانی چای در دو ماه آینده در کشور خبر داده و گفته بود: مسوولیت های صدور مجوز واردات چای به وزارت جهاد کشاورزی منتقل شده، اما سازوکار آن هنوز شکل نگرفته و باعث اختلال و توقف واردات شده است. به طوری که وزارت صمت از تاریخ اول مرداد از پذیرش ثبت سفارش های چای امتناع و عنوان می کند این مسوولیت به تازگی واگذار شده و افراد را به سمت وزارت جهاد کشاورزی هدایت می کند.
در همین راستا همزمان با بلاتکلیفی نحوه ثبت سفارش واردات چای، در وزارت بهداشت نیز معاونت غذا و دارو از ابتدای مرداد ماه بحث نمونه برداری و آزمایش از محموله های وارداتی را اجباری کرده و ترخیص دیگر صرفا با اخذ تعهد صورت نمی گیرد. از طرف دیگر در حالی هزینه هنگفتی برای انجام نمونه برداری دریافت می شود که به دلیل کمبود نیروی انسانی این فرآیند با دو هفته تاخیر انجام می شود. ضمن اینکه سازمان استاندارد به صورت جداگانه از تمامی محموله های وارداتی نمونه برداری می کند و نیازی به تست مجدد نیست. مجموع این مسائل درنهایت اخلال در چرخه واردات کالاها را به دنبال دارد و زنجیره تامین و عرضه این محصول را با مشکل مواجه می کند و باعث کمبود و گرانی چای می شود.
ظرفیت تولید و اشتغال چای ایرانی
اما در کنار چای خارجی، بخشی از نیاز داخلی را چای ایرانی پوشش می دهد. بر اساس آمار در حال حاضر حدود 26هزار هکتار باغ چای در دو استان گیلان و مازندران قرار دارد که از این میزان حدود 21هزار هکتار مورد بهره برداری قرار می گیرند. به طور کلی برای 100 هزار خانوار در بیش از 151 کارخانه چای سازی اشتغال زایی شده که متناسب با ظرفیت تولید، بین 30 تا 60 نفر به صورت فصلی و دائمی در این کارخانه ها مشغول به کار هستند و این تعداد جدا از تعداد نیروهای شاغل در بخش بازرگانی (صنایع بسته بندی و فروش) است. حجم تولید و اشتغال در این حوزه نشان از روند رو به رشد صنعت چای در کشور دارد. به طوری که طبق آمار سازمان چای، در پنج ماه نخست امسال تولید چای خشک در کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل 25درصد افزایش یافته است که بیانگر کشش بازار به تولید این محصول و افزایش اقبال عمومی به چای ایرانی است. همچنین در سال جاری 114هزار و 445 تن برگ سبز به ارزش 650 میلیارد تومان از چای کاران خریداری شده که 51درصد آن برگ سبز درجه یک و 49درصد برگ سبز درجه دو است.
افزایش 30 تا 50 درصدی نرخ چای ایرانی
در کنار افزایش قیمت چای خارجی، بنا به اعلام حبیب جهان ساز رئیس سازمان چای کشور، قیمت چای ایرانی نیز مثل هر سال افزایش داشته و قیمت خرید تضمینی برگ سبز درجه یک این محصول 7/ 27درصد و برگ سبز درجه دو 50درصد با افزایش رو به رو بوده است.
اگرچه چند عامل بر قیمت چای ایرانی اثرگذار است که شامل فصل برداشت، نوع بسته بندی، کیفیت محصول تولید شده و نوع چای تولید شده است؛ اما نمی توان منکر این موضوع شد که یکی از عوامل اثرگذار بر افزایش قیمت چای ایرانی در سال جاری، کاهش واردات محصولات خارجی و افزایش استقبال مردم از چای ایرانی بوده است.
چای ایرانی و خارجی در یک رقابت نابرابر
با این حال به رغم تاثیرات مفید چای ایرانی بر سلامت افراد هنوز چای داخلی جایگاه واقعی خود را در بازار به شکل کامل پیدا نکرده است. البته در سه سال گذشته با کاهش اختلاف قیمت چای ایرانی و خارجی؛ این کالا حضور پررنگ تری در خانه ایرانی ها داشته است، اما با این همه به گفته تولیدکنندگان، خرید تضمینی سبب شده کیفیت چای ایرانی نتواند به خوبی ارتقا یابد. هرچند واگذاری مسوولیت پرداخت 75درصد از بهای خرید تضمینی برگ سبز به کارخانه ها باعث شده سطح کلی کیفی محصول برداشت افزایش یابد، اما به گفته کارشناسان تا زمانی که خرید تضمینی در بازار چای وجود داشته باشد، نمی توان به پتانسیل واقعی آن پی برد.
درمجموع با توجه به بالابودن مصرف سرانه چای در کشور که حدود 100هزار تن است، صنعت چای در کشور حدود 2 تا 3هزار میلیارد تومان گردش مالی را به خود اختصاص می دهد. از این رو بی توجهی به این محصول می تواند آسیب های جدی به بخش کشاورزی و معیشت کشاورزان و کارگران وارد کند و منجربه از بین رفتن فرصت های اشتغال در بخش تولید، فرآوری، صنایع بسته بندی و فروش شود که در نهایت کشورمان را وابسته به واردات چای و درگیر تبعات بعدی واردات خواهد کرد. درمقابل، توسعه تولید چای در ایران و صادرات آن فرصت بسیار خوبی در اختیار چای کاران قرار می دهد و با توجه به همسایگی ایران با کشورهای مهم مصرف کننده چای از قبیل روسیه، عراق، ترکیه، پاکستان و جمهوری های آسیای میانه فرصت صادراتی خوبی را برای ایران فراهم می کند.
