ابر چالش رشد منفی جمعیت ایران از 1410

صالح قاسمی، پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان در این باره به خبرنگار «جوان» می گوید: «براساس آمار هایی که در حال حاضر در طرح تحول جمعیتی کشور داریم، نرخ رشد جمعیتی کشورمان حدود 6/ 0 تا 7/ 0 درصد است و با سرعت بسیار زیادی در حال کاهش است. نرخ باروری کشورمان 1/ 0 و 6 /0 فرزند به ازای هر زن است، در حالی که نرخ جانشینی 1/ 2 فرزند به ازای هر زن می باشد که متأسفانه باید گفت در حال حاضر نرخ باروری فعلی کشورمان پایین ترین نرخ باروری دنیای اسلام است.»

او درباره نرخ سالمندی در کشورمان نیز هشدار می دهد و می گوید: «نرخ سالمندی کشورمان از مرز 10 درصد گذشته و با سرعت زیادی در حال ثبت رکورد جدیدی در سالمند شدن در جهان هستیم.»

قاسمی درباره تأثیر کرونا بر کاهش رشد جمعیتی کشور اظهار می دارد: «در الگوی آینده پژوهی پیش بینی های ما منهای پاندمی کرونا این بود که اگر با همین روال و روند ادامه پیدا کند، در حوالی سال های 1420 تا سال 1425 نرخ رشد جمعیت مان، صفر درصد می شود و دیگر رشد جمعیت نخواهیم داشت. آن وقت پیش بینی می کردیم که در ادامه این روند نرخ رشد کشور منفی خواهد شد و کاهش رشد جمعیت را رقم خواهد زد. آن موقع پیش بینی ما این بود که در سال ها 1420 تا 1425 به جمعیت حدود 93 میلیون نفر می رسیم و بعد از آن شاهد کاهش جمعیت کل کشور می شویم، اما با شرایط جدید پاندمی کرونا که روی شاخص های جمعیتی به شدت تأثیر گذاشت که تمام معادلات و الگو های آینده پژوهی را به هم ریخته و به کاهش رشد جمعیت سرعت بیشتری داده است.»

پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان تصریح می کند: «در حال حاضر بسیاری از جامعه شناسان و جمعیت شناسان معتقدند که تحولات جمعیتی کشور ها و همینطور جهان را می توانیم به دو مقطع پیشاکرونا و پساکرونا تبدیل کنیم. در چنین شرایطی و تأثیر کرونا در کاهش رشد جمعیت پیش بینی ما این است که از سال 1410 نرخ رشد جمعیت کشورمان به صفر و بعد به منفی میل پیدا خواهد کرد.»

او با اشاره به اینکه زمان پیدا کردن راه حل برای افزایش رشد جمعیت کوتاه شده است، می گوید: «پیش بینی آینده پژوهی نرخ رشد صفر درصد به جای 1420 تا 1425 در سال 1410 محقق می شود و این یعنی بحران کاهش جمعیت عمیق تر است و پیامد های آن بسیار بیشتر خواهد بود و پنجره جمعیتی ما خیلی زودتر بسته خواهد شد، بنابراین پیامد هایی که در کاهش نرخ رشد جمعیت منتظرش بودیم، شدیدتر خواهد بود و زمان ما برای کنترل بحران جمعیت بسیار کوتاه تر شده است.»

به گفته قاسمی، کرونا معادلات آینده پژوهی را به هم ریخت، از یک سو روی تعداد موالید تأثیر گذاشته و باعث شده که بسیاری از افراد از فرزندآوری صرف نظر کنند، از سوی دیگر نیز روی تعداد مرگ و میر تأثیر گذاشته که هر دوی این تغییرات منجر به سرعت در کاهش نرخ جمعیت شده است.»
پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان تأکید می کند: «امیدوارم که مردم و مسئولان اهمیت این مسئله را در ابعاد فردی و اجتماعی به خوبی درک کنند و با یک عزم ملی و اراده همگانی درصدد مدیریت این بحران گسترده جمعیت برآیند، زیرا که اگر عزمی جدی برای پیدا کردن راه نجات از این شرایط وجود نداشته باشد، در آینده ای نزدیک هیچ کس از عهده رفع آن برنخواهد آمد. بنابراین هرگونه اهمال در حل این مسئله، بهبود شرایط را سخت تر کرده و عواقب جبران ناپذیری را رقم خواهد زد.»