به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به نقل از روابط عمومی سازما حفاظت محیط زیست، نیره پورملایی در خصوص وضعیت قرق‌های اختصاصی قبل و بعد از راه‌اندازی گفت: یزد استانی گسترده و پهناور است که زیستگاه‌های وسیع حیات وحش، از مشخصه‌های آن است. این زیستگاه‌ها، محل زندگی حیوانات ارزشمندی نظیر بالابان، هوبره، عقاب طلایی، یوزپلنگ، گربه پالاس، گربه وحشی و شاه روباه است. بر اساس اطلاعات موجود تاکنون بیش از 177 گونه پرنده، 60 گونه پستاندار،40 گونه خزنده و 800 گونه گیاهی در استان یزد شناسایی‌شده‌اند. البته به‌طورقطع این ارقام کل گیاهان و جانوران استان یزد را پوشش نمی‌دهد و هنوز گونه‌های شناسایی نشده زیادی در استان یزد وجود دارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست یزد در ادامه گفت: استان یزد به وسعت 7450000 هکتار، یکی از استان‌های پهناور کشور ازنظر وسعت محسوب می‌شود که تنها 1/15 درصد از خاک آن تحت حفاظت محیط زیست قرار دارد. این در حالی است که با شدت گرفتن مصادیق توسعه به‌ویژه جاده‌سازی‌های متعدد، معدنکاری‌های روزافزون و تخریب زیستگاه‌های حیات وحش، حفاظت و حراست از طبیعت یزد نیازمند یک عزم ملی و توجه ویژه به مشارکت مردمی است.
پورملایی در خصوص راه‌اندازی قرق‌ها در استان یزد ادامه داد: در طول چند دهه اخیر، جمعیت گونه‌های علفخوار دشتی در استان به‌شدت کاهش داشته و آهو، جبیر و گورخر از بیشتر دشت‌های استان حذف‌شده‌اند. به‌تبع آن، جمعیت گوشت‌خواران وابسته به این جمعیت‌ها نیز افت محسوسی داشته است؛ بنابراین اکثریت مدیران و کارشناسان اجرایی به این نتیجه رسیدند که تنها راه حفاظت و حراست زیستگاه‌های حیات وحش، جلب مشارکت‌های مردمی و جبران کاستی‌های موجود درزمینه حفاظت فیزیکی است؛ بنابراین، پیرو ابلاغ اولین دستورالعمل قرق‌های اختصاصی در سال 87 به ادارات کل استان‌ها، اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد از استقبال علاقه‌مندان به طبیعت به‌عنوان فرصت احیا زیستگاه‌ها و جمعیت‌های حیات وحش بهره جست و درنهایت با پیگیری موضوع، سه قرق اختصاصی به نام‌های علی‌آباد چهل گزی، دربید و روباز که مجموعاً 132897 هکتار مساحت دارند و 8/1 درصد از خاک استان را پوشش می‌دهند، راه‌اندازی شدند.
وی در خصوص امکانات و هزینه‌های انجام‌شده توسط قرق بانان گفت: اگرچه حفاظت از این قرق‌های اختصاصی به صورت رسمی سابقه ای حدود دو ساله دارد، اما فعالیت‌های افتخاری این قرق دارها به اوایل دهه 90 بازمی‌گردد. در مدت مزبور، این سه قرق دار با به‌کارگیری 15 قرقبان، ساخت 39 منبع آبی و آبشخور مربوطه، احداث 5 ساختمان قرقبانی، خرید 15 دستگاه موتورسیکلت، 2 خودرو کمک دار، تأمین پکیج تجهیزات قرقبانی، توزیع علوفه و آب‌رسانی به منابع آبی، بالغ‌بر 100 میلیارد ریال در راستای حفاظت از حیات وحش زیستگاه‌های استان در قرق‌های اختصاصی هزینه کردند.
وی با اشاره به اینکه سرشماری این مناطق نشان از رشد مطلوب جمعیت‌های حیات وحش به‌ویژه علفخواران این زیستگاه دارد تصریح کرد: به‌طور متوسط طی دو سال 95 و 96، افزایش جمعیت کل و بز در این مناطق 6/25 درصد، افزایش جمعیت آهو 87 درصد و افزایش جمعیت قوچ و میش 7/49 درصد بوده است که نسبت به افزایش جمعیت این‌گونه ها در مناطق تحت مدیریت سازمان، رشد مطلوب‌تری را نشان می‌دهد.
پورملایی افزود: علاوه بر آن، از زمان تصویب این قرق‌ها تاکنون، 21 مورد تخلف شکار غیرمجاز توسط قرقبانان کشف و به اداره کل حفاظت محیط زیست استان گزارش‌شده که پس از بررسی موضوع و اعزام مأمورین اجرایی گارد حفاظت محیط زیست استان به محل، منجر به دستگیری 48 نفر متخلف از قانون شکار و صیدشده است. متخلفین مزبور به جرم شکار غیرمجاز 10 رأس کل، 2 رأس جبیر و 1 قطعه کبک به مراجع قضایی معرفی‌شده‌اند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست یزد در ادامه گفت: در حال حاضر مطالعات ظرفیت برد تغذیه‌ای قرق‌های اختصاصی با نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد و استفاده از منابع مالی قرق دارها در حال انجام است. قراراست تا در سال‌های بعد، مطالعات طرح جامع مدیریت این قرق‌ها مطابق با شرح خدمات مصوب سازمان حفاظت محیط زیست (به‌منظور تدقیق زون‌های مختلف و روشن‌تر شدن قابلیت‌ها و پتانسیل‌های منطقه) انجام و ضمن شناخت هرچه بهتر وضع موجود، بستر علمی دقیق‌تری برای بهره‌برداری پایدار از قرق‌ها فراهم شود. در این صورت امکان برنامه‌ریزی در ابعاد مختلف برای منطقه وجود داشته و نقشه راه مناسبی پیش روی بهره‌بردار قرق قرار خواهد گرفت تا پوشش حفاظتی مناسبی بر عرصه اعمال‌شده و بهره‌برداری پایداری در عرصه شکل گیرد که منافع آن در بعد بین‌المللی و ملی منجر به توسعه گردشگری طبیعت شده و ارزآوری پایداری را برای کشور رقم خواهد زد.
وی افزود: بدیهی است انجام این مهم، تقویت و توانمندسازی جوامع محلی داخل و حاشیه قرق‌های اختصاصی را در پی خواهد داشت. همان‌گونه که همه تجارب موفق جهانی درزمینه قرق‌های اختصاصی نشان می‌دهد، تنها با مشارکت همه ذینفعان و با توجه به ساختارهای اقتصادی- اجتماعی مرتبط با آن می‌توان به یک تعامل برد- برد دست یافت.
در فاز بعد، انجام مطالعات ارزش‌گذاری اقتصادی قرق‌ها در دستور کار قرار خواهد گرفت و اولویت‌های پژوهشی گسترده‌تری برای بهره‌گیری از توان متخصصان محیط زیست و منابع طبیعی باهدف حفاظت و بهره‌برداری پایدار از محیط طبیعی منطقه صورت خواهد گرفت.
شایان ذکر است: قرق علی‌آباد چهل گزی به مساحت 50634 هکتار در غرب و جنوب غرب منطقه حفاظت‌شده کالمند بهادران و قرق روباز به مساحت 6348 هکتار در شمال غرب منطقه حفاظت‌شده کالمند بهادران و مابین دو منطقه کالمند بهادران و شیرکوه قرارگرفته و به‌عنوان حائل و پشتیبان برای حیات وحش مناطق مزبور قلمداد می‌شوند. قرق دربید نیز به مساحت 75915 هکتار بخشی از زیستگاه یکپارچه و به‌هم‌پیوسته بافق- سیاه کوه است که یکی از کریدورهای مهم زیستی حیات وحش به‌ویژه یوزپلنگ آسیایی به‌حساب می‌آید. این قرق در غرب منطقه شکارممنوع آریز بافق و پناهگاه حیات وحش دره انجیر قرار دارد و پشتیبان مناسبی برای این مناطق به‌حساب می‌آید.
