تحول در برنامه‌ریزی برای آبخیزداری با کمک صندوق توسعه ملی

بانک و صنعت، بی تردید انسان به عنوان اصلی ترین عامل، نقشی تشدید کننده در بروز فرسایش، تولید رسوب و تخریب سرزمین داشته که در صورت ارتقای آگاهی عمومی و برنامه ریزی های مدون اجرایی، آموزشی، ترویجی و از همه مهم تر جلب مشارکت های مردمی و بهره گیری از دانش بومی، می توان عامل تخریب کننده انسانی را تعدیل نمود و به یا با بهره گیری از این ظرفیت، با مشکلات طبیعی موجود، به شکلی درست تر مقابله نمود. در این راستا، سازمان جنگل ها ، مراتع و آبخیزداری کشور با توجه به شرح وظایف و جایگاه حاکمیتی اش، سال های مدیدی است که با برنامه ریزی و سیاست گذاری اقداماتی را در دستور کار قرار داده و به دلیل تنگناهای مالی و اعتباری و برخی ابهامات قانونی، آنچنان که باید نتوانسته است به اهداف از پیش تعیین شده خود  نایل آید. 

سازمان جنگل ها، با ده ها سال تجربه علمی، تحقیقاتی و اجرایی  در صورت توجه بیشتر، می تواند به عنوان محور اقدامات اجرایی و سیاست گذاری مقابله با چنین چالش هایی، مسئولیت بپذیرد و با مشارکت بخش های پژوهشی و آموزشی و استفاده از دانش بومی، راهکارهای مناسبی را به منصه ظهور رساند.

جلوه گری در آبخیزداری  با صندوق توسعه ملی  

خوشبختانه با درایت و تدبیر مسئولین نظام و با توجه به پیگیری های بعمل آمده، بالاخره در سال جاری، برنامه ریزی های سنوات گذشته در قالب عملیات آبخیزداری در عرصه های منابع طبیعی کشور کلید خورد و این مجموعه اقدامات، با تامین اعتبار 200 میلیون دلاری و از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی، شروع به فعالیت نمود.
اقدامات یاد شده، مبتنی بر فعالیت های ارزنده مکانیکی، بیولوژیکی، بیومکانیکی و مدیریتی بوده که در 647 حوزه آبخیز واجد مطالعات تفصیلی اجرایی شامل: مراتع، جنگل ها و عرصه های بیابانی کشور تحت اقدام می باشد.
مجموعه اقدامات آبخیزداری، تنها منحصر به احداث آب بندها و بند سارهای نبوده و این عملیات، با اقداماتی نظیر نهال کاری، بذرکاری، کپه کاری، بذرپاشی، تراس بندی، بانکت بندی، حصارکشی، حفاظت و قرق، اصلاح شخم و... در حال تکمیل شدن است. 
با برنامه ریزی های انجام شده و تلفیق این گونه عملیات و همچنین اجرای همزمان آن، شرایط برای کنترل فرسایش و جلوگیری از تولید رسوب، بیش از پیش مهیا گردیده و با احداث آب بند ها در مسیر آبراهه های فرعی و اصلی و ایجاد پوشش گیاهی بر روی دامنه ها، از شدت جریان روان آبها نیز کاسته شده است. 
از جمله تاثیرات مثبت عملیات آبخیزداری؛ ذخیره نزولات، جمع آوری رواناب های جاری، کنترل فرسایش خاک، جلوگیری از انتقال رسوب و کاهش خطر سیل در مناطق سیل خیز بوده که با مجموعه فعالیت های مکانیکی، بذرکاری، نهال کاری، حفاظتی، قرق و اصلاح شخم، منابع خاک و آب کشور کنترل شده و در صورت تداوم این نوع عملیات، تثبیت نیز خواهند شد. البته این شروعی است برای اجرای اقداماتی ماندگار در عرصه های منابع طبیعی کشور، که با تعمیم فعالیت ها به سایر مناطق، می توان به موفقیت های بیشتری نیز دست یافت. در این راستا، سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور با برگزاری کارگاه های ترویجی و آموزشی و جذب تسهیلگران مجرب و متعهد و همچنین ارتقای آگاهی عمومی، به نقش مشارکت های مردمی جلوه ای دیگر داد و با این نوع اقدامات به شعار "با مردم، برای مردم" جامه عمل پوشاند. امید آنکه در سال های آینده و با حمایت  مسئولین نظام، برنامه ریزی های هدف مند و مدون سازمان مزبور، تداوم یابد و با تامین منابع اعتباری لازم و متناسب با حجم عملیات پیش بینی شده، حمایت های همه جانبه بخش های دولتی و غیر دولتی و همچنین جلب مشارکت مردم، بتوان گام های بسیار موثرتری را در جهت حفاظت از منابع آب و خاک کشور برداشت. 

محمد علی میرزائی، کارشناس ارشد آبخیزداری سازمان جنگل‌ها