آشنایی با فرارهای مالیاتی و هزینه های پنهان آن

بانک و صنعت، فرار مالیاتی در حالت کلی اشاره به انجام اقدامات غیرقانونی از قبیل حساب سازی، عدم ارایه دفاتر رسمی، انجام فعالیت های اقتصادی زیرزمینی، و غیره به منظور فرار از پرداخت مالیات دارد. این در حالیست که بسیاری از افراد نیز با سوء استفاده از مفرهای قانونی، اقدام به اجتناب از پرداخت مالیات می کنند. بنابراین فرار مالیاتی می تواند به صورت قانونی و یا غیرقانونی انجام گیرد و از همین رو، میزان فرار مالیاتی در کشورهایی که قوانین روشن و شفافی در حوزه اقتصاد ندارند و یا اطلاعات دقیقی در خصوص مبادلات اقتصادی وجود ندارد، بسیار بالاست و این امر هزینه های زیادی را به دولت ها تحمیل می نماید.
دولت ها مطابق قانون و به منظور اداره کشور و پوشش هزینه های عمومی، بخشی از حقوق یا درآمد و دارایی یا ثروت افراد مختلف را در قالب مالیات از مردم اخذ نموده و در زمینه های مختلف به مصرف می رسانند که البته بخشی از این مالیات ها نیز مجددا در قالب یارانه های عمومی، خدمات اجتماعی و حمایت های بهداشت و درمان و امور رفاهی و ورزشی و با هدف جلوگیری از نابرابری اجتماعی در میان افراد جامعه بازتوزیع می گردد. در حقیقت، مالیات در نایل آمدن کشور به رونق اقتصادی، پیشرفت همه جانبه و تحقق عدالت اجتماعی نقش بسزایی دارد. امروزه آثار گوناگون و متعدد اخذ مالیات در کشورهای پیشرفته قابل رویت است و فرار از مالیات که امری طبیعی در همه کشورهای دنیاست، هزینه هایی را به این کشورها تحمیل می نماید. ارتکاب جرم فرار مالیاتی به اشکال مختلفی همچون کتمان درآمد، حساب سازی، ایجاد شرکت های صوری، ایجاد حساب های بانکی جعلی، صدور فاکتورهای صوری، سوء استفاده از کارت بازرگانی سایرین، سوء استفاده از معافیت های مالیاتی، قاچاق کالا و سایر روش ها انجام گرفته و باعث می شود بخش مهمی از اقتصاد کشور، به صورت غیرشفاف و پنهان باقی مانده و طبیعتا این بخش غیرشفاف، نقش موثر و کارآمدی در توسعه کشور نخواهد داشت.
کسری های فزاینده هرساله دولت نیز از مهم‌ترین مشکلات کشور به شمار می رود که دو دلیل عمده آن فرار مالیاتی ناشی از اقتصاد غیررسمی و وقفه‌های طولانی جمع آوری درآمدهای مالیاتی می باشد. در حالیکه مجموع درآمدهای مالیاتی پیش بینی شده برای سال 1397 حدود 109 هزار میلیارد تومان بوده، کارشناسان امر برآورد می نمایند میزان فرار مالیاتی در همین سال رقمی معادل 30 هزار میلیارد تومان بوده که بیش از یک سوم درآمدهای مالیاتی در همین سال است. این در حالیست که در صورت وصول این میزان مالیات که به دلایل مختلف قابل مطالبه و وصول نیست، امکان پیشبرد طرح های عمرانی کشور، توسعه زیرساخت ها، توسعه ورزش های همگانی و ارتقای سطح درمان و بهداشت در کشور به میزان قابل توجهی افزایش می یافت و به ویژه در شرایط کنونی که کشور در معرض تحریم‎های اقتصادی و کاهش شدید درآمدهای نفتی است، امکان اداره کشور در چنین شرایط به شکل مطلوب میسر و حتی بستر لازم برای حمایت از تولیدکنندگان در کشور فراهم می شد.
بدیهی است در چنین شرایطی سازمان امور مالیاتی کشور از همه ابزارها و شیوه ها برای جلوگیری از فرار مالیاتی و مقابله با آن بهره می برد. یکی از مهمترین اقدامات نظام مالیاتی برای پیشگیری از وقوع جرم فرار مالیاتی، توسعه فرهنگ مالیاتی است که به انحاء مختلف و با تکیه بر ظرفیت های گسترده رسانه های جمعی در کشور انجام می‎گیرد. از دیگر راهکارهای موثر در این زمینه، ارتقای ضمانت های اجرایی قوانین مربوط به مبارزه با فرار مالیاتی و مجازات مرتکبین جرایم مالیاتی است که با اصلاح قانون مالیات های مستقیم در سال 1394، مجازات های مختلفی در این زمینه پیش بینی شده است که پیش از این، وجود نداشت.
همچنین اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده از سال 1387 نیز از دیگر اقدامات مهم نظام مالیاتی برای شفاف سازی اقتصاد و به تبع آن مبارزه با فرار مالیاتی در کشور بوده است. مدرن سازی و هوشمند سازی نظام مالیاتی نیز از موثرترین اقدامات برای مبارزه با فرار مالیاتی بوده که سازمان امور مالیاتی کشور در طی سال های اخیر دنبال نموده و با اجرای طرح جامع مالیاتی و ایجاد پایگاه اطلاعات مودیان مالیاتی، گام مهمی در این زمینه برداشته است.
بدیهی است با اقدامات صورت گرفته، اقتصاد کشور هر چه بیشتر به سوی شفافیت سوق یافته و میزان فرار مالیاتی در کشور نیز به میزان قابل ملاحظه ای کاهش خواهد یافت.

سازمان امور مالیاتی