از آنجایی که تامین سنگآهن برای صنعت فولاد مهم است، اعضای هیات مدیره انجمن فولاد و هیات مدیره انجمن سنگآهن ایران خواستار تشکیل شورای آهن و فولاد شدهاند. همچنین صاحبنظران این دو تشکل خواهان تشکیل کنسرسیومی در راستای تکمیل زنجیره ارزش سنگآهن تا فولاد هستند.
با این حال از آنجایی که این دو انجمن منافع مشترکی دارند احتمال انشقاق آنها از هم وجود داشته و ممکن است این شورا نتواند به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یابد، موضوعی که به عنوان بزرگترین تهدید برای اینگونه ائتلافها محسوب میشود.
تصمیمات جزیرهای ممنوع
در این زمینه بهروز رادفر، معاون طرح و توسعه شرکت ملی فولاد به صمت میگوید: تشکیل شورا و انجمن مشترک یک روش برای مبارزه با افت قیمتها است و روش شناخته شدهای در جهان به حساب میآید؛ چنانکه یک شرکت تولیدی، کارخانهای را برای تامین مواد اولیه میخرد.
وی میافزاید: با این حال نمیتوان نقش دولت در موفقیت یا شکست چنین ائتلافهایی را نادیده گرفت؛ در واقع تصمیم دولت در تشکیل شدن یا نشدن این شوراها میتواند تعیینکننده تداوم یا توقف فعالیت اینگونه تشکلها باشد.
رادفر اضافه میکند: در دیگر کشورها معادن و صنایع معدنی با یکدیگر همکار شده و یک گروه تشکیل میدهند، سهام همدیگر را میخرند و این یک امر منطقی است. این اقدام سنگآهنیها و فولادیها نیز منطقی و عاقلانه است مشروط بر اینکه به تصمیمات جزیرهای که به منافع کوتاهمدت بخش یا گروه توجه میکند، منجر نشود. وی با اشاره به اینکه برخی تصمیمات اقتصادی از بحثهای سیاسی نشات میگیرد که ضربه زیادی به بخش معدن و صنایع معدنی وارد میکند، اظهار کرد: تامین زیرساختها برای صنایع جدیدی که قرار است در کنار معادن زده شود، مهمترین اصل است.
احداث کارخانههای کنسانتره و گندلهسازی بهتر است در کنار معادن سنگآهن باشد ولی ضرورتی ندارد ادامه خط ارزش افزوده آن در محل معادن باشد. وی با بیان اینکه برخی مدیران و نمایندگان برخی شهرها نمیخواهند خط ارزش افزوده مواد معدنی از شهرشان خارج شود، تاکید میکند: این برداشتی اشتباه است که تمام واحدهای خط ارزش افزوده سنگآهن در یک استان احداث شود زیرا باید زیرساختهای آن شهر و استان را در نظر گرفت که کشش تولید و احداث این واحدها را دارد یا خیر.
رادفر ادامه میدهد: به طور مثال در شهری کارخانه گندله احداث شده و آب مورد نیاز آن با کامیون به آن محل آورده میشود چون مردم شهر اجازه نمیدهند سنگآهن خام از استانشان خارج شود. تصمیمات جزیرهای جز هدر دادن سرمایههای کلان عایدی دیگری ندارد.
این کارشناس فولاد میافزاید: از طرف دیگر فولادیها نیز معتقد به اجرای طرحهای توسعهای در چاردیواری کارخانه خود هستند در حالی که میتوانند برخی طرحهای توسعهای خود را در شهرها و استانهای دیگر اجرا کنند تا علاوه بر اینکه به توسعه سایر مناطق منجر شود، از ایجاد مشکلات عدیده زیست محیطی در شهر خود نیز جلوگیری کنند.
وی با تاکید بر اینکه از بخشینگری در تصمیمات شورای سنگآهن و فولاد باید جلوگیری شود، اضافه میکند: در تمام دنیا واحدهای فولادسازی و اجزا در کنار آب دریا احداث میشود.
بهروز رادفر، معاون برنامهریزی و توسعه شرکت ملی فولاد در پاسخ به این پرسش که باوجود نبود روحیه جمعی ایرانیها، آینده این شورا به کجا خواهد رسید، میگوید: ممکن است بحثهای اقتصادی ما را به سمت و سوی جمعی کار کردن ببرد؛ شاید این شورا از هماهنگی به ائتلاف در تصمیمگیریهای کلان و خرید سهام یکدیگر برسد و این را گامی مثبت و خوب در این راه تلقی میکنم که میتواند در نهایت منجر به حل مشکلات بخش معدن و صنایع معدنی شود.
تشکیل شورا به جای انجمن مشترک
احمد دنیانور، مدیرعامل فولاد جنوب نیز در گفتوگو با صمت میگوید: در بحثهایی که از مدتها پیش بین این دو بخش جاری بود، قرار شد با ادغام انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن و انجمن تولیدکنندگان فولاد، انجمن مشترک سنگآهن و فولاد داشته باشیم که به یکباره مطلع شدیم این دو انجمن به قوت خود باقی هستند و شورای مشترکی با حضور عضو هیات مدیره از دو انجمن و یک نفر دیگر خارج از انجمنها قرار است تشکیل شود.
وی میافزاید: این شورا با هدف تبادل نظر و هماهنگی بین قیمت محصولات حلقههای مختلف و همچنین طراحی فرمولهایی برای توافق بر سر تعیین قیمت محصولات یاد شده تشکیل شد. افزایش تعاملات و تداوم برگزاری جلسات کارشناسانه دو تشکل مهمترین محور صحبتهای فولادیها بوده است و سنگآهنیها گفتهاند به جای بخشینگری باید با دید جمعی به زنجیره، منافع و ریسکها در تمام حلقهها نگاه کرد. دنیانور ادامه میدهد: قرار است تصمیماتی که به صورت مشترک بر فعالان هر دو حوزه موثر است، با هماهنگی هر دو طرف اتخاذ شود، تا تعادل در زنجیره برقرار شده و ریسکها و منافع به صورت متناسب در این چرخه تقسیم شود.
بنابراین مشارکت سنگآهنیها و فولادیها در شرکتهای مشترک میتواند، این نواقص را پوشش دهد. همچنین مباحث مهم دو انجمن فولاد و سنگآهن در جلسات مستمری در شورای آهن و فولاد بررسی شود. وی با اشاره به اینکه سنگآهن اولویت اول زنجیره تولید فولاد به شمار میرود، گفت: درباره سنگآهن نمیتوان در یک فضای جداگانه و جزیرهای به آن پرداخت بلکه باید اهداف و راهبردهای دو بخش در کنار هم دیده شود و از مرحله اکتشاف تا استخراج و فرآوری باید نقش داشته باشد.
مدیرعامل فولاد جنوب با بیان اینکه تشکیل شورای مشترک سنگآهن و فولاد اقدام خوب و مثبتی است، اضافه میکند: با این حال این دو انجمن در جاهایی تضاد منافع هم دارند و احساس میشود این طرز فکر بر فضای تصمیمگیری مستولی و باعث شده است برای کنترل عوارض و حواشی آن، قدم اول با تشکیل شورایی مشترک و مستقل از انجمن سنگآهن و فولاد برداشته شود و در گامهای بعدی بعد از اجماع طرفین و حل مشکلات و نقاط ضعف موجود، به ادغام برسد. این کارشناس فولاد ادامه میدهد: تجارت یک پدیده با انعطافپذیری بالا است و ممکن است با تغییر قیمت سنگآهن و افزایش آن، لازم باشد بخشی از تولید سنگآهن صادر شود.
با این حال باید شورا یا انجمن مشترکی وجود داشته باشد که در نرخ تولید داخل اثر نامناسب و ناصواب نگذارد و خواستههای دو طرف در آن دیده شود. وی درباره یکی از اهداف بلندمدت این شورا که حضور و تاثیر در سیاستگذاریهای این حوزه است، میگوید: انجمن سنگآهنیها به آن معنا تولیدکننده نیستند بلکه بیشتر صادرکننده به شمار میآیند و از نظر میزان تولید هم رده دولتیها نیستند ولی در صورت تشکیل انجمن مشترک شاید بتوانند در سیاستگذاریها تاثیرگذار باشند. دنیا نور با اشاره به اینکه تجربه اتاق بازرگانی نشان میدهد که نتوانسته در سیاستگذاریهای شورای پول و اعتبار تاکنون تاثیرگذار باشد، میافزاید: معمولا توجه زیادی به نظرات بخش خصوصی نمیشود یا حداقل رویکرد دولتیها به نظرات بخش خصوصی تاکنون چنین چیزی را نشان نمیدهد.
تشکیل کنسرسیومهای سرمایهگذاری
فعالان سنگآهن یکی از محورهای اصلی شورای آهن و فولاد را تشکیل میدهند، در این باره پروا سلطانی، عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن با بیان اینکه تصمیم برای تشکیل این شورا از یک سال و نیم پیش کلید خورده در رابطه با این شائبه که به دلیل کاهش جهانی قیمت سنگآهن این شورا تشکیل شده، میگوید: بحث تشکیل شورایی برای تلفیق نظرات دو انجمن سنگآهن و فولاد از یک سال و نیم پیش مطرح است که در آن زمان هنوز قیمت سنگآهن در اوج بود. وی ادامه میدهد: بنابراین این نگرانی وجود ندارد که با افزایش قیمت سنگآهن این همکاری تحتشعاع قرار گیرد و سنگآهنیها فقط به سمت صادرات بروند.
این فعال معدنی در ادامه با اشاره به اینکه با حفظ استقلال دو انجمن شورا عملکرد خود را خواهد داشت، اضافه میکند: موضوعات مشترک زیادی در تکمیل زنجیره ارزشافزوده سنگآهن تا فولاد وجود دارد که باید به آن سر و سامان داده شده و در جایی مانند این شورا به بحث و بررسی گذاشته میشد، در حقیقت از مدتها پیش تشکیل چنین جلسات مدون، رسمی و مشترکی ضروری به نظر میرسید. وی با تاکید بر اینکه جلسه اواخر هفته گذشته نخستین جلسه رسمی این شورا بود، میافزاید: در بحث زنجیره ارزشافزوده بیشترین تاکید بر واحدهای کنسانترهسازی و گندلهسازی است تا گندله که مهمترین چالش فولادیهاست، تامین شود.
در حقیقت استفاده از توانمندیهای دو انجمن و تکمیل نقاط قوت و سپس پرداختن به ضعفهای موجود، مهمترین اهداف تشکیل شوراست. وی در پاسخ به این پرسش که فولادیها به طرحهای توسعهای در معادن سنگآهن میپردازند یا نه میگوید: فولادیها هم وارد سرمایهگذاریها در معادن شدهاند که البته تلاشها و اقدامات انجام شده تاکنون به صورت رسمی از طرف فولادیها در زمینه خرید معادن و راهاندازی واحدهای کنسانترهسازی انجام شده است و بعد از این چنین تصمیماتی در شورا اتخاذ خواهد شد.
پروا سلطانی ادامه میدهد: سعی ما بر این است که همکاریهای دو انجمن را به سمت تشکیل کنسرسیومهای مشترک برای سرمایهگذاری در حجم بالا سوق دهیم.