امیر علی سیف‌الدین، استاد دانشگاه:

بانک مرکزی در دوراهی افزایش و کاهش نرخ سود

یکی از راهکارهایی که معمولا برای کنترل پایه پولی و استقراض از بانک مرکزی صورت می‌گیرد بازار بین بانکی است که متاسفانه در شرایط فعلی، این بازار قادر به پاسخگویی نیازهای پولی بانک‌ها نبوده است. توضیح اینکه از یک طرف زمانی که نرخ سود بانکی پایین است، افراد سعی می‌کنند پول‌شان را به بانک‌های دیگر جابه‌جا کنند.

 بانک و صنعت، در این صورت پول جابه‌جا می‌شود بدون اینکه هیچ‌گونه ارزش‌آفرینی‌ای به همراه داشته باشد و این موضوع ناشی از نرخ سود لجام‌گسیخته است. از طرفی همزمانی که نرخ سود بانکی بالاست، نرخ سود مردم نیز به آن میل می‌کند. بنابراین بانک مرکزی در این میان با چالش مواجه است؛ از یک طرف برای کنترل نقدینگی هم نرخ سود سپرده‌گذاری و هم نرخ سود بازار بین بانکی را بالا می‌برد و از طرف دیگر به خاطر رکود و مهار تورم مجبور است نرخ سود را متناسب با نرخ تورم سازد. این دو سیاست در حال حاضر با هم در تناقض‌اند درحالی که بانک مرکزی به انجام هر یک از آنها در شرایط فعلی نیاز دارد و انجام هر یک از این دو سیاست دیگری را عملا غیرممکن می‌سازد؛ اگر نرخ سود بانکی بالا باشد، انتظارات مردم را نمی‌توان پاسخ گفت و اگر پایین باشد، در شرایط رکود کنترل نقدینگی دشوار است. بنابراین مجبور است گاهی نرخ سود را بالا و گاهی پایین بیاورد. لازم به ذکر است در چنین شرایطی بهتر باشد بانک‌ها سیاست‌های مالی و پولی را از هم جدا کنند وگرنه به سمت فعالیت‌های ربوی پیش می‌روند و نمی‌توانند چنین دغدغه‌های متضادی را برطرف سازند. موضوع دیگر اینکه در چنین شرایطی که بانک‌ها فعالیت‌های پولی و مالی را توامان انجام می‌دهند، فعالیت‌های مالی بر فعالیت‌های پولی سوار و مانع از تحقق اهداف اساسی بانک‌ها در تامین نیاز و خواست مردم می‌شود.