نگرش مودی محوری در نظام مالیاتی

بانک و صنعت، دولت به عنوان بخشی از حاکمیت، مسئولیت وصول مالیات را براساس قانون برعهده دارد اما در نهایت این مردمند که از این مالیات منتفع شده و از امکانات و خدمات و بسترهای ایجاد شده ناشی از آن برخوردار می شوند. ارائه هرگونه خدمات اجتماعی و تسهیلات رفاهی در جامعه، نیازمند درآمد و بودجه است که بخش عمده آن، از طریق درآمدهای مالیاتی حاصل می‏شود. بخشی از مالیاتی که تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده دریافت می شود، در بخش بهداشت و درمان و جهت ارائه تسهیلات و خدمات در این بخش هزینه می‏شود. همچنین نقشی که این نوع مالیات در پروژه های عمرانی و توسعه زیرساخت های شهری و روستایی و همچنین ایجاد تسهیلات در بخش های صنعتی و زیربنایی کشور ایفا می‏کند، باید برای مردم کاملا روشن شود. 

لزوم برقراری رابطه ای کاملا قانونی، منطقی و اخلاقی با مودی موضوع دیگری است که همواره مورد تاکید مسئولان ارشد سازمان مالیاتی قرار دارد. تعامل با مودیان و اعتمادسازی همواره سرلوحه سیاست ها و راهبردهای اصلی سازمان امور مالیاتی کشور قرار داشته و تمام تلاش ها برای تحقق اعتماد بین مردم و سازمان بیش از پیش بکار گرفته می شود. 
از سوی دیگر، مودیان در برابر قوانین و مقررات مالیاتی دارای حقوق و وظایفی هستند. هدف مدیریت مالیاتی فراهم آوردن زمینه تمکین مالیاتی به‌صورت داوطلبانه است و اعمال جریمه برای فرار از پرداخت مالیات و تعقیب مودیان در مراحل بعدی قرار دارد. باید توجه داشت که ترغیب به تمکین مالیاتی زمانی موثر است که مدیریت، پیش‌بینی‌های لازم جهت کشف و تنبیه موارد عدم تمکین را انجام داده باشد. این امر مستلزم برنامه‌هایی از قبیل ارائه فرم‌های ساده و دستورالعمل‌های روشن و فراهم نمودن مسیر و برقراری تماس با مودیان است; به‌طوری‌که آن‌ها بتوانند در موقع لزوم سوال نموده و اطلاعات مرتبط با تکالیف خود را به دست آورند. 
وظیفه اصلی برنامه خدمت به مودیان، مطلع نمودن مردم از وظایف و مسئولیت‌های خود در قبال سیستم مالیاتی است. بسیار ضروری است که سیستم مالیاتی اطلاعاتی از قبیل آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌ها، تصمیمات و سایر تذکرات را در اختیار مودیان قرار دهد تا از مشکلات اجرایی احتمالی کاسته شده و سطوح بالای تمکین حاصل گردد. البته آمار و ارقام آگهی ها، اطلاعیه ها و همچنین مضامین یادداشت ها و اخبار مالیاتی تولیدی که از طریق رسانه های دیداری، شنیداری، مکتوب و گاها مجازی انتشار می یابد، موید این رویکردهاست.
نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، نقش سازنده رسانه ها در ارتقای فرهنگ مالیاتی است. ارتقای فرهنگ مالیاتی مساله ای است که بخشی از آن به جامعه پذیری و تلاش رسانه ای بر می گردد و بخش دیگر آن به تعامل و اعتماد عمومی مربوط است که هر دو باید با اهتمام ویژه و توامان صورت گیرد. به بیان دیگر، باید با ترویج فرهنگ مالیاتی و ایجاد اعتماد بین مردم و سازمان امور مالیاتی، مالیات از مردم دریافت و به صورت صحیح در فرآیندهای زیرساختی که سبب رشد اقتصادی می شود، بکار گرفته شود تا با مشاهده عینی آثار آن در جامعه، میل و رغبت مردم برای پرداخت مالیات بیش از پیش افزایش یابد. 
ذکر این نکته ضروری است که ارتقای فرهنگ مالیاتی، اعتماد آفرینی در جامعه و حفظ آرامش اجتماعی و اقتصادی، وظیفه همه ارکان نظام، مردم و رسانه های جمعی است و نبایستی مالیات را صرفا یک موضوع مربوط به دولت تلقی کرد. مالیات هم حق دولت و هم حق مردم است. بنابراین برای وصول حقوق حقه دولت و مردم، باید یک اجماع ملی برای ایجاد و تحول فرهنگ مالیاتی در جامعه شکل بگیرد.
در اجرای سیاست مودی‏محوری، کارگزاران نظام مالیاتی خود را مسئول و موظف به احقاق حقوق قانونی مودیان می‌دانند. منشور حقوق مودیان مالیاتی که از سال 1394 در ادارات مالیاتی سراسر کشور درحال اجراست، در زمره این رویکرد تلقی می گردد که 5 اصل بنیادین آن بدین شرح است:

اصل (1): مودی محترم حق برخورداری از رفتار عادلانه، منصفانه و قانونمند را دارد
اصل (2): مودی محترم حق کسب اطلاع و راهنمایی را دارد
اصل (3): مودی محترم حق برخورداری از خدمات مالیاتی مطلوب را دارد
اصل (4): پایبندی ما به اصل رازداری و حفظ حریم خصوصی، حق مودی محترم است
اصل (5): مودی محترم حق اعتراض، شکایت و تجدیدنظرخواهی دارد

در خاتمه می توان گفت برای ایجاد رویکرد مثبت در روند جلب اعتماد مودیان لازم است نقش و جایگاه والای مالیات در اقتصاد، توسعه شهری و بسترهای ایجاد رفاه، اطلاع رسانی دقیق و کامل انجام پذیرد. از آنجائیکه تغییر فرهنگ در عرصه مالیات به معنای ایجاد نگرش و یا تغییر و اصلاح آن می باشد، نمی توان انتظار داشت که فرهنگ و نگرش مودیان نسبت به مالیات به سادگی وآسانی دگرگون شود. لذا بر استمرار فرهنگ‏سازی مالیات باید توجه و تاکید شود. براین اساس می توان با اقتباس از سیستم های مالیاتی کشورهای پیشرو و موفق در این عرصه و الگو برداری از فرهنگ مالیاتی آن کشورها در مسیر یک فرهنگ کارآمد و سازنده حرکت کرد که این امر مستلزم همکاری و هماهنگی کلیه ارگان های حکومتی در بسط و گسترش فرهنگ مطلوب مالیاتی و ضمانت اجرای قوی می باشد.