مسئله قاچاق آرد به اندازه ای مهم است که اردیبهشت سال گذشته، دولت یارانه آرد صنعتی را حذف کرد تا علاوه بر جلوگیری از ضایعات در داخل با به حداقل رساندن اختلاف قیمت داخل و خارج مرزها مانع از قاچاق این محصول بشود اگرچه با این طرح قیمت آرد صنعتی در داخل افزایش یافت اما یارانه آرد نانوایی همچنان دست نخورده باقی ماند.
اردیبهشت سال گذشته همزمان با اجرای مردمی سازی یارانه ها در کشور، نرخ جدید آرد صنف و صنعت بر اساس درخواست وزارت جهاد کشاورزی و تائید سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولید کنندگان اعلام شد، بر این اساس نرخ آرد 18 درصد سبوس گیری شده به ازای هر کیلوگرم 15700 تومان، آرد 21 درصد سبوس گیری شده 16 000 تومان و آرد 27 درصد سبوس گیری شده 16 900 تومان تعیین شد، اما آرد نانوایی کیلویی 650 تومان و کیسه ای 26 هزار تو مان باقی ماند.
بنابراین هر کیسه 40 کیلویی آرد نانوایی 26 هزار تومان و هر کیسه 40 کیلویی آرد صنعتی قیمت 640 تا 676 هزار تومان است اما این رقم در کشورهای همسایه تا یک میلیون تومان است که وسوسه برای قاچاق را افزایش داده است.
وزیر بازرگانی عراق روز گذشته اعلام کرد: «این کشور حجم ذخایر استراتژیک گندم خود را به 5 میلیون تن افزایش داده است و هر کیسه آرد در این کشور 9.16 تا 21 دلار (بسته به نوع آسیاب) قیمت دارد».
ا ین قیمت به پول ایران حدود یک میلیون تومان می شود و اختلاف معنی داری با قیمتِ داخلِ آرد دارد.
وزیر بازرگانی عراق در دیدار با فرماندار استان صلاح الدین عراق گفته بود که این وزارتخانه از دوران بحرانی که حجم ذخایر استراتژیک گندمش فقط برای یک ماه عراق کافی بود عبور کرده است و 5 میلیون تن کنونی، نیاز بیش از یک سال عراق را تامین می کند.
بر اساس گفته های این مسئول عراقی، ذخیره سازی در این کشور هم چندین برابر شده است تا ذخایر استراتژیک حداقل برای یک سال کافی باشد؛ این در شرایطی است که واردات گندم هم به خاطر جنگ روسیه و اوکراین و شوکی که با بازارهای جهانی وارد شده، در دو سال اخیر سخت شده است.
بارها در گزارش مسئولان به موضوع قاچاق آرد و گندم به خارج از کشور اشاره شده و تلاش دولت برای بالا بردن نرخ خرید تضمینی گندم و آرد هم در درجه اول حمایت از تولید کننده داخلی و بعد جلوگیری از قاچاق بوده است، اما آیا می توان گفت که قاچاق به صفر رسیده است؟
در این باره یک فعال صنف نانوایی به خبرنگار فارس گفت: «تیم هایی هستند که کیسه های آرد را از نانوایی ها خریدار و در سوله های اطراف شهر انبار می کنند و در فرصت مناسب آن را قاچاق می کنند؛ راننده های نیسان کیسه های آرد را از آن انبارها به محل های نامعلوم منتقل می کنند »
گزارش هایی که بعضا در کشف چنین کالاهایی در سوله ها دارد، موضوع قاچاق آرد را تایید می کند اما آیا چند درصد این کالاها کشف و مانع از خروج از مرز می شود؟
به اذعان کارشناسان اقدام دولت در حذف یارانه آرد صنعتی ستودنی بود، اما زمانی این زنجیره تکمیل می شد که یارانه آرد نانوایی را هم اصلاح کند در واقع این زنجیره ناقص مانده و کیسه های آرد ارزان یا به سمت صنوف صنعت می رود یا به قیمت های گرانتری به خارج از مرزها هدایت می شود.
* چرا جلوگیری از خروج گندم و آرد از کشور مهم است
دو کشور روسیه و اوکراین در مجموع 30 درصد غلات جهان را تولید می کنند که پس از جنگ، تولید آنها کم شد و صادرات از این کشورها هم به حداقل رسید، علاوه بر این با شوکی که به بازارهای جهانی وارد شد، کشورها صادرات خود را متوقف کردند و یا به حداقل رساندند، کشورهای مصرف کننده هم تا می توانستند محصولات اساسی را در انبارهای خود ذخیره کردند به طوری که چین نیمی از گندم صادراتی جهان را در انبارهای خود ذخیره کرد و در مدت یک سال قیمت برخی از این محصولات دو برابر شد.
علی کیانی راد، رئیس موسسه پژوهش های کشاورزی در باره اهمیت تولید محصولات اساسی در داخل مرزها به فارس می گوید: تا سال 2030 کشورهای جهان دیگر کالاهای اساسی را صادر نخواهند کرد.
وی تاکید می کند: راهکار دنیا برای غلبه بر این مشکلات، حمایت از کشاورزان برای تولید محصولات اساسی و کاربردی است هر چه وابستگی به این گونه محصولات کمتر شود، ضریب امنیت غذایی تقویت خواهد شد.
به گفته رئیس موسسه پژوهش های کشاورزی، بنابراین در چنین شرایطی که دنیا برای تامین امنیت غذایی در جهان آینده با چالش هایی نظیر بحران آب، گرم شدن کره زمین، تغییرات آب و هوایی، افزایش جمعیت و تقاضا و نیز محدود شدن بستر تولید، مواجه است، کشور باید سیاست های خود را طوری تنظیم کند که محصولی که از منابع آب و خاک سرزمین استفاده کرده و برای تولید آن از نهاده یارانه ای هم استفاده شده است، به راحتی به خارج از مرزها نرود.
کیانی راد اضافه کرد: این سیاست ها با نظارت شدنی نیست بلکه تغییر نگاه در برنامه های کلان می تواند راهگشا باشد که از جمله آن حذف یارانه آرد نانوایی است.
بنابراین گزارش مخاطبان خبرگزاری فارس نیز با ثبت پویشی با عنوان « حذف یارانه آرد و تخصیص آن به مصرف کننده» خواستار پیگیری در این باره شده اند.
ثبت کنندگان پویش نوشته اند: «از مسئولان و نهادهای ذیربط تقاضا داریم پیگیر حذف یارانه آرد باشید که هدررفت بسیاری برای بیت المال دارد؛ واریز یارانه آرد به حساب خودِ مصرف کننده موجب می شود که تقاضای کاذب آرد که به اصطلاح از نانوایی به بیرون فروخته می شود، جمع آوری شود و امکان انتخاب برای مصرف کننده ایجاد می شود که با یارانه آرد خود، نان گندم بخرد یا نان جو و از صف های طویل نیز جلوگیری خواهد شد زیرا بعضا مردم حدود نیم ساعت تا یک ساعت باید در صف بایستند تا نانی بخرند. همچنین با این اقدام می توان جلوی کم فروشی در فروش نان را گرفت».
