بانک و صنعت ، در این یادداشت کوتاه رضا توسلی عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی و عضو انجمن حسابرسان داخلی ایران و همچنین نویسنده کتاب نامه مدیریت با رویکرد کنترل های داخلی ارزهای دیجیتال ، معایب و مزایای آن و همچنین تاریخچه آن را بررسی کرده است.
بررسی اجمالی ارز دیجیتال و اهمیت اطلاعات
همه روزه افراد بیشتری به قدرت اطلاعات و اهمیت محافظت از آنها پی می‌برند، اطلاعات مانند "نفت و طلا" دوران جدید است. شرکت‌هایی مانند گوگل، فیس‌بوک و آمازون غول‌های نفتی جهان امروزه‌اند.
خوشبختانه ارز دیجیتال روشی قابل‌اتکا را برای پایان دادن به این انحصار فراهم می‌آورد. به وسیله آن می‌تواند جهانی را ساخت که در آن داده را می‌توان به وسیله اشتراک‌گذاری داده‌ها آزاد نمود. با حفظ مالکیت اصلی داده، این فرصت مهیا خواهد شد که ایجاد کننده اصلی اطلاعات مورد تشویق قرار گیرد.
معرفی ارز دیحیتال، نوعی ارز مجازی است که به صورت دیجیتال و بر بستر اینترنت تولید می‌شود، یعنی مثل اسکناس و سکه ماهیت فیزیکی ندارد، آنها با نام‌های پول دیجیتال، پول الکترونیک یا ارز الکترونیک هم شناخته می‌شود.
ارز دیجیتال ویژگی‌های شبیه پول‌های فیزیکی را دارد یعنی می‌توانید با آن خرید کنید، آن را مبادله‌کنید و حتی مثل دلار و همه ارزهای رایج ارزش آن دچار نوسان می‌شود، ولی نمی‌توانید آن را به صورت فیزیکی در دست بگیرید.
یکی از تفاوت‌های مهم ارز دیجیتال با ارزهای حال حاضر این است که ارزهای فعلی از یک منبع مشخص که بانک مرکزی کشورهاست عرضه و مدیریت می‌شود، اما ارز دیجیتال از منابع مختلفی عرضه می‌شود ولی کنترل آن متمرکز است.
به زبان ساده ارز دیجیتال، پولی است که ماهیت فیزیکی ندارد. یعنی مانند اسکناس چاپ نمی‌شود، بلکه بر اساس یک تکنولوژی رمزنگاری تولید و ارزش پیدا می‌کنند.
تاریخچه ارز دیجیتال
پیشینه ارزهای دیجیتال مربوط به دهه 1990 بوده است، در آن زمان رشد سریع شرکت‌های اینترنتی باعث شکل‌گیری پول‌های اینترنتی معروف به ای-گولد(E-Gold) با پشتوانه طلا شد. اولین ای-گولد در سال 1996 ایجاد شد و پس از آن پول های اینترنتی معروف (Liberty Reserve) هم در سال 2006 به وجود آمد. این ارز با پشتوانه دلار یا یورو به شما اجازه می‌داد تا به هر مقدار از آن خریداری کنید و آزادانه با دستمزد 1% بین افراد مورد استفاده قرار گیرد.
این سرویس‌ها برای پول‌شویی شهرت داشتند و دولت ها هر دو سرویس را تعطیل کردند. در سال های اخیر با عرضه "بیت کوین" نسل جدید و نو ظهور ارزهای دیجیتال بر پایه یک سیستم رمزنگاری اطلاعات، ارائه شدند. این نوع از ارزهای دیجیتال مانند ارزهای قبلی هیچ پشتوانه طلا یا پول ندارند و بر اساس یک سیستم ریاضی استخراج می‌شوند.
این سیستم استخراج محدودیت‌هایی دارد که تولید آنها را سخت و زمان‌بر می‌کند، و همین محدودیت استخراج مانند "طلا و نفت" آنها را ارزشمند می‌سازد.
مزایای ارزهای دیجیتال چیست؟
اما ارز دیجیتال مزایایی زیادی نسبت به ارزهای سنتی و قدیمی دارد، ارزهای دیجیتال از یک تکنولوژی رمزنگاری اطلاعات پیشرفته بهره می‌برند که امنیت آنها را تضمین می‌کند. جابجایی ارزهای دیجیتال بسیار ساده است و به‌راحتی می‌توان مبالغ بسیار بالا را جابجا کرد. ضمن اینکه خطر جابجایی ارزهای فیزیکی را ندارند.
ارز دیجیتال در حال حاضر بر اساس یک بانک اطلاعاتی کاربر محور استوار است و هیچ چهارچوب قانونی مشخصی ندارد، و از طرفی امکان نظارت از طرف دولت‌ها و سیستم‌های مالیاتی بر آن وجود ندارد که این موضوع آزادی زیادی را به کاربران آن می‌دهد.
ارزهای دیجیتال ارزهای کاملاً تکنولوژی محور هستند و برخلاف ارزهای سنتی که نیاز به سیستم‌های بسیار بزرگ و پیچیده مالی برای تولید، نگهداری، مدیریت از طرف بانک‌ها و مؤسسات مالی دارند. بدون نیاز به هیچ ساختمان و اداره‌ای و به‌صورت کاملاً خودکار و بسیار دقیق کار می‌کنند و این ویژگی صرفه‌جویی زیادی در منابع و زمان ایجاد می‌کند.
ضمناٌ هزینه تراکنش‌ها در ارزهای دیجیتال بسیار ناچیز است و پرداخت‌ها در زمان کمتری انجام می‌شوند.
معایب ارزهای دیجیتال کدام است؟
مهم‌ترین عیب ارزهای دیجیتال است که بانک‌ها و مؤسسات مالی آنها را قبول ندارند لذا به آنها هیچ سودی تعلق نمی‌گیرد و اگر ارزش آنها افزایش پیدا نکند سرمایه شما بدون سود و راکد باقی می‌ماند.
مشکل دیرینه ارزهای دیجیتال بستر مناسب آنها برای فعالیت‌های غیرقانونی مانند پول‌شویی و گروه‌های تبهکار است. با توجه به اینکه در ارزهای دیجیتال مبدأ و مقصد پرداخت پول مشخص نیست لذا به راحتی می‌تواند مورد سو استفاده قرار گیرند.
این مشکلات و همچنین ریسک بالایی که در مورد آنها وجود دارد همچنان به عنوان موانعی برای رشد آنها به شمار می‌رود.
برخی از فعالان محیط‌زیست و کارشناسان انرژی نیز مصرف بالای برق برای تولید این‌گونه ارزها را تهدیدی برای کشورها می‌دانند. (تولید ارزهای دیجیتال با استفاده از پردازش‌های بسیار سنگین کامپیوتری انجام می‌شود که برق زیادی مصرف می‌کنند)
از مهم‌ترین مزایای ارز دیجیتال می‌توان به‌سادگی استفاده و نبودن محدودیت‌های نظارتی اشاره کرد، همچنین بستر مناسب برای سوءاستفاده گروه‌های تبهکار و عدم پذیرش توسط بانک‌ها از معایب آن به شمار می‌رود.
ارز دیجیتال پدیده نو ظهور در دنیای اینترنت است و هنوز مسیر ابتدایی خود را طی می‌کند. دولت‌ها هنوز سیاست‌های روشنی در قبال آن ندارند. ولی آنچه مسلم است، ارزهای دیجیتال بخشی از آینده مالی جهان را تشکیل خواهند داد. هرچند که هنوز چهارچوب مشخصی برای آنها در نظر گرفته نشده اما با وجود مزایای بی‌شماری که دارند، دولت‌ها و نهادهای مالی جهان آرام‌آرام در مسیر پذیرش و سازگاری با آنها گام برمی‌دارند.
