وی با بیان اینکه اکثر شرکت های بازاریابی شبکه ای بر عضوگیری صرف و توسعه زنجیره انسانی تأکید کرده و در حقیقت به دنبال فروش کالا و عرضه کالای رقابتی و مصرفی مناسب نیستند، افزود: بسیاری از این شرکت ها برای افزایش فروش خود در کوتاه مدت و کسب منفعت برای لیدرهای بالادستی، معمولاً با بهانه ها و عناوین مختلفی در قالب «سرمایه گذاری اولیه با مبالغ از پیش تعیین شده» و یا «دریافت حق عضویت»، نسبت به فروش اجباری اجناس خود اقدام می کنند.
معتمد وزیری با بیان اینکه این نوع فعالیت ها قطعاً مغایر با ضوابط آئین نامه کمیته نظارت بر بازاریابی شبکه ای است، عنوان کرد: در این میان، برخی از شرکت های بازاریابی شبکه ای با رعایت قوانین و مقررات در حال فعالیت هستند و افراد فعال در آن ها به صورت ماهیانه پس از فروش کالاها به صورت مستقیم به مصرف کننده (به صورت ثبت سفارش یا امانی) کمیسیون و پاداش خود را با توجه به طرح سوددهی مصوب دریافت می کنند.
دو شرط اصلی مشروعیت بازاریابی شبکه ای
وی با اشاره به اینکه با رعایت اصول قانونی، هر شرکت مجاز است حق کمیسیون و پاداش افراد را حداکثر تا 3 سطح پرداخت کند، خاطر نشان کرد: این دستورالعمل ها به این دلیل ابلاغ شده است که شرکت های بازاریابی مجاز همانند شرکت های هرمی، زیرشاخه های نامتناهی ایجاد نکنند. همچنین هر شرکت بازاریابی شبکه ای که اعضای خود را ملزم به خرید اجناس می کند، در صورتی که این کالاها به فروش نرسد، باید آن ها را باز پس گیرد؛ در غیر این صورت شرکت دچار تخلف شده است.
سرپرست مرکز اصناف و بازرگانان وزارت صمت تاکید کرد: مجبور نکردن اعضا برای خرید کالا از شرکت و نیز ملزم بودن شرکت به باز پس گرفتن اجناس فروخته نشده، دو شرط اصلی مشروعیت بازاریابی شبکه ای است. اگر این شروط و مقررات رعایت شود، سیستم بازاریابی شبکه ای روشی مفید برای صرفه جویی در هزینه های دلالی و حذف واسطه ها میان تولیدکننده و مصرف کننده نهایی خواهد بود.
معتمد وزیری خاطر نشان کرد: در حال حاضر برخی از شرکت های بازاریابی شبکه ای در رعایت مواردی همچون «شیوه آموزش»، «پرداخت هزینه های راه اندازی شعب»، «مقررات عضویت»، «فعالیت افراد کمتر از 18 سال»، «انجام تبلیغات فریبنده درباره خواص درمانی برخی کالاها» و «پرداخت سودهای نامتعارف» دچار تخلف هستند.
ضوابط فروش اجناس در بازاریابی شبکه ای
وی با اشاره به اینکه در شبکه های هرمی، پورسانت ایجاد زیرشبکه جدید در حقیقت جایگزین فروش کالا می شود، گفت: در صورت فروخته نشدن کالا توسط اعضا، شرکت های بازاریابی شبکه ای متخلف با بهانه های متنوع از پس گرفتن جنس ممانعت می کنند تا شخص ناامید شده و در نهایت مجبور شود، اجناس را نزد خود انبار کند.
سرپرست مرکز اصناف و بازرگانان وزارت صمت خاطر نشان کرد: در اولین و مهم ترین گام، بازاریابان و به ویژه افراد جدیدالورود باید نسبت به تمامی عناوین تخلفات و قوانین و مقررات حوزه بازاریابی شبکه ای اطلاع یابند.
معتمد وزیری با تأکید بر اینکه اجناسی که به شکل شبکه ای فروخته می شوند باید شرایط ویژه ای داشته باشند، گفت: این اجناس باید دارای نمونه مشابه در بازار، کالای مصرفی و دارای سرعت گردش بالای خرید و فروش باشند؛ تمام این شروط به این دلیل است که بازاریابان فقط بر اساس تعداد فروش شخصی و فروش زیر مجموعه خود پورسانت دریافت کنند، به همین دلیل فروش محصول در شرکت باید دائماً جریان داشته باشد.
سرپرست مرکز اصناف و بازرگانان وزارت صمت با بیان اینکه کشف قیمت می تواند از وقوع تخلفات جلوگیری کند، افزود: در این شرایط افراد و شرکت های متخلف نمی توانند کالاهای بی کیفیت خود را با قیمت گزاف به مردم بفروشند. متأسفانه به زیرشبکه های ناآگاه اینگونه القا می شود که این کالاها ارزش زیادی دارد و می توان آن را به راحتی به فروش رساند.
تفاوت شرکت های بازاریابی شبکه ای و هرمی
معتمد وزیری اظهار داشت: به طور کلی اگر ضوابط قانونی شرکت های بازاریابی شبکه ای رعایت شود، وجود ساختار و سلسله مراتب هرمی آنان لزوماً موضوع فسادبرانگیزی نیست؛ بسیاری از سازمان ها و مشاغل دارای سلسله مراتب سازمانی مخروطی و یا هرمی شکل هستند و حتی ضروری است تا این ساختار را داشته باشند.
وی افزود: در یک سیستم بازاریابی شبکه ای قانونی، یک فرد در رأس هرم بازاریابی قرار می گیرد تا سایر بازاریابان و زیرشبکه ها را با رعایت مقررات و ضوابط آموزش داده و توجیه کند که در نهایت منجر به بازاریابی و فروش بیشتر یک محصول برای شرکت شود. اما در یک شرکت هرمی معمولاً کالایی در جریان نبوده و تنها پورسانت عضویابی در حال دست به دست شدن است.
جیب پر پول لیدرها و دست خالی زیرشبکه ها
معتمد وزیری با بیان اینکه لیدرها در شرکت های بازاریابی شبکه ای از درآمدهای نجومی برخوردار هستند، عنوان کرد: برای ایجاد هرم درآمدی متناسب باید طرح های سوددهی این شرکت ها منصفانه و بر اساس رده های مدیریتی واقعی طراحی و اجرا شود. اما در حال حاضر تعداد زیادی از زیرشبکه ها به درآمدهای حداقلی اکتفا می کنند.
وی ضمن اشاره به لزوم حذف پورسانت های درآمدی نامعقول در شرکت های بازاریابی شبکه ای، گفت: پورسانت های پیش بینی شده باید بر اساس «مقررات مربوط به محدودیت در سطوح»، «تأکید بیشتر بر خرده فروشی» و «ایجاد سازمان های فروش در عرض سازمان» طراحی شود.
سرپرست مرکز اصناف و بازرگانان وزارت صمت گفت: در این میان افرادی که دارای مهارت های رفتاری و فن بیان هستند در این حوزه موفق تر از سایرین عمل می کنند، چرا که بازاریابان، بازار فروش محصولات شرکت را توسعه می دهند و محصولات را به طورمستقیم به صورت خرده فروشی به فروش می رسانند.
میزان تخلفات شرکت های بازاریابی شبکه ای در حال افزایش است
وی با بیان اینکه هر نوع شرکت بازاریابی شبکه ای مجازی یا حقیقی امکان دارد تخلف کند و صرفاً تخلفات مربوط به شرکت های مجازی نیست، خاطر نشان کرد: متقاضیان بازاریابی شبکه ای قبل از ورود به این عرصه، بهتر است به سایت www.easnaf.ir مراجعه و از «وضعیت پروانه کسب»، «طرح سوددهی» و «نوع کالای قابل فروش» این شرکت ها اطمینان حاصل کنند.
سرپرست مرکز اصناف و بازرگانان وزارت صمت در پایان با بیان اینکه عدم رعایت مقررات از سوی این شرکت ها مطلق نیست بلکه ممکن است در یک شرکت بعضی شعبات مقررات را رعایت کنند و در برخی دیگر رعایت نشود، عنوان کرد: از آنجایی که میزان بروز تخلفات در حال افزایش است، برخورد جدی با شرکت های خاطی به صورت قاطع در دستور کار مرکز اصناف و دبیرخانه کمیته موضوع ماده (15) آئین نامه نظارت بر شرکت های بازاریابی شبکه ای و کسب و کارهای مجازی قرار دارد.
