صرفه جویی در مصرف آب، افزایش بهره وری، امکان کاشت و برداشت محصول در تمام فصول، امکان پرورش محصولات خارج از فصل و خارج از اقلیم، قابلیت مقابله با تهدیدات و خسارات به واسطه امکان کنترل و اقدامات پیشگیرانه، برخی از مزایای کاشت گلخانه ای است.
در شرایطی که اقتصاد مقاومتی از چند سال پیش مورد توجه و هدف برنامه های پیشرفت در بخش های مختلف قرار گرفته است، امسال با تاکید مقام معظم رهبری بر ضرورت رونق تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها، برنامه ریزی در بخش های مختلف به سوی راه های موثرتری گرایش پیدا کرد که بخش کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین بخش های اقتصادی کشور در کنار بخش صنعت و خدمات از این مسیر مستثنی نیست.
در این میان در کنار همه شیوه های کشت و زرع، کشت گلخانه ای دورنمای مطلوب تر و آینده روشن تری را پیش رو دارد و علت آن نیز افزایش توانمندی کشاورزان در این زمینه و نیز پیشرفت دانش بشری در این عرصه است.
اجرای سیاست های هوشمندانه و نوین در حوزه کشت و زرع بخش کشاورزی از جمله گرایش به شیوه های نوین کشت و مدیریت شیوه های سنتی موجب می شود در بحرانی ترین شرایط تولید در این بخش نیز کمتر دغدغه ای وجود داشته باشد.
تاکنون 680 هکتار از زمین های خراسان رضوی زیر کشت گلخانه ای قرار گرفته است که سالانه 65 هزار تن محصول از این سطح برداشت می شود و این استان با تولید بیش از هفت میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی و دامی به ارزش ناخالص اقتصادی 95 هزار و 730 میلیارد و 423 میلیون ریال جایگاه تاثیرگذاری در اقتصاد ایران دارد.
خراسان رضوی به عنوان یکی از استان های موفق و برتر در حوزه کشاورزی، دارای توانمندی های فراوانی است و کسب رتبه دوم کشور در کشت گلخانه ای نشان از توان و ظرفیت بسیار آن در این بخش دارد.
خراسان رضوی در رتبه های برتر ایران
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: تا پایان سال گذشته 680 هکتار گلخانه و محیط های کنترل شده و سازه های سبک کشاورزی در استان ایجاد شده که از این حیث این استان در رتبه های برتر است.
محمد میری با بیان اینکه محصولات کشت شده در گلخانه های استان از تنوع بالایی برخوردار است، افزود: سطح گلخانه ها به صورت مجزا معادل 485 هکتار است که انواع گلهای شاخه بریده، انواع صیفی، توت فرنگی، آلوئه ورا و سایر انواع گیاهان دارویی در این سطح گلخانه کشت می شود.
وی با اشاره به اینکه ایجاد گلخانه در استان و کشور طی چند سال اخیر با هدف تولید محصولات خارج از فصل، انواع گل و گیاه زینتی و گیاهان دارویی مورد توجه و حمایت جدی قرار گرفته است، افزود: امکان استفاده بهینه از منابعی مانند آب در این شیوه کشت، افزایش میزان بهره وری در مقایسه با انواع کشت های سنتی و قابلیت کنترل و حفظ محیط در برابر نوسانات شدید دمایی و غیره موجب محبوبیت این شیوه در میان کشاورزان شده است.
میری گفت: در سال 1398، ساخت 162 هکتار گلخانه جدید در استان انجام و ثبت شد که با افزایش تسهیل گری و حمایت از این بخش، این میزان به بیش از 201 هکتار افزایش یافت.
وی با اشاره به رشد 24 درصدی توسعه کشت گلخانه ای در خراسان رضوی در سال 99 در مقایسه با سال قبل از آن، اظهار کرد: علاوه بر این در سال گذشته 63 هکتار از گلخانه های قدیمی استان با هدف افزایش بهره وری، زیر پوشش اجرای عملیات نوسازی و بهسازی قرار گرفت.
افزایش 10 برابری عملکرد محصول و صرفه جویی آب
میری در ادامه با بیان اینکه از جمله مزایای کشت کلخانه ای صرفه جویی 10 برابری مصرف آب در مقایسه با کشت در فضای باز است، اظهار کرد: تسهیل گری که در محدودیت های آبی با اجرای کشت گلخانه ای انجام می شود در کنار مزایای قطعی و حتمی این شیوه از جمله افزایش 10 برابری متوسط عملکرد و افزایش بهره وری موجب محبوبیت بالای این شیوه شده است که همین موارد کافی است تا حمایت از این شیوه کشت و ترویج آن رونق بیشتری بگیرد.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی توضیح داد: به عنوان مثال میزان برداشت خیار و گوجه فرنگی در هر هکتار فضای باز به ترتیب حداکثر 25 و 60 تن است که این ارقام در کشت گلخانه ای با افزایش 10 برابری به 250 و 600 تن در هر هکتار جهش می یابد.
وی افزود: همچنین در این شیوه کشت امکان کنترل، مدیریت و حفاظت محصول از نوسانات جوی و اقلیمی وجود دارد که جزو مزایای مثال زدنی این شیوه کشت است.
میری تاکید کرد: از جمله دلایل خودکفایی کشور در عمده محصولات صیفی در طول ایام سال، توسعه و ترویج گلخانه هاست به طوری که در 10 سال گذشته محصولاتی مانند بادمجان، بامیه، گوجه فرنگی و غیره را خارج از فصل نمی شد در بازار پیدا کرد.
اشتغال 10 نفر در هکتار
این مسوول جهاد کشاورزی خراسان رضوی، میزان اشتغال آفرینی کشت گلخانه ای را به ازای هر هکتار برای 10 نفر به صورت مستقیم اعلام کرد و افزود: هزار و 944 نفر در استان به عنوان بهره بردار 485 هکتار کشت گلخانه ای محسوب می شوند که این سطح برای چهار هزار و 850 نفر ایجاد اشتغال مستقیم داشته است.
میری گفت: ایجاد 201 هکتار گلخانه در سال گذشته برای بیش از 2 هزار نفر در استان اشتغال مستقیم و برای بیش از چهار هزار نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد کرده که رقمی قابل توجه است و نشان از ضرورت حمایت از این شیوه کشت دارد.
وی ادامه داد: بیش از 50 درصد گلخانه های استان در شهرستان های فریمان، مشهد، چناران، نیشابور، طرقبه شاندیز و جوین قرار دارد که روز به روز هم در حال افزایش است.
تورم عامل افزایش هزینه ها
موانع و مشکلات فراروی اخذ تسهیلات بانکی از جمله بالا بودن میزان وثیقه های بانکی، افزایش قیمت سازه های گلخانه ای در مقایسه با یکی دو سال گذشته از جمله مشکلات و موانع موجود در زمینه توسعه و ترویج این شیوه کشت است که عامل افزایش سرمایه مورد نیاز برای ورود افراد به این وادی است.
میری در این زمینه با تایید این افزایش قیمتها گفت: هم اکنون قیمت هر متر مربع سازه گلخانه ای حداقل 10 میلیون ریال است و این به معنای ضرورت وجود سرمایه 100 میلیارد ریالی برای ایجاد یک هکتار گلخانه است.
وی افزود: طولانی شدن دوره برگشت سرمایه گذاری در این بخش، گرانی برخی نهاده های گلخانه ای، سموم و غیره از دیگر موانع و مشکلات موجود در این بخش است.
مدیرامور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: از دیگر مشکلات و موانع موجود در این بخش می توان به بالا بودن میزان وثیقه های بانکی اشاره کرد که اگرچه شاهد همکاری خوب بانکها در زمینه اعطای تسهیلات هستیم اما حجم و میزان وثیقه های مورد مطالبه بسیار بالاست.
وی افزود: عمده تولید کنندگان ما در شهرستانها هستند و املاک آنها خرد و قیمت حداقلی دارد و همین امر موجب شده با توجه به تورم موجود و ضرورت اخذ وامهای سنگین، امکان تامین وثیقه بانکی را نداشته باشند و شاهد مشکلات متعدد در این زمینه باشیم.
رونق کشت گلخانه ای
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: توسعه کشت متراکم و گلخانه ای از 2 سال پیش در فهرست اولویت های بخش کشاورزی این استان قرار گرفته است.
محمدرضا اورانی افزود: گلخانه و ترویج این روش کشت یکی از سیاست های محوری و بخشی از طرح های مصوب اقتصاد مقاومتی است.
وی ادامه داد: این استان از نظر سطح زیر کشت گلخانه در سال 92 رتبه دهم کشور را داشت که با توجه به این بخش و افزایش سطح زیر کشت هم اکنون به رتبه دوم دست یافته است.
وی افزود: صرفه جویی مصرف آب در کشت گلخانه ای جادویی است به طوری که در کشت گلخانه ای مصرف آب نسبت به کشت سنتی 10 درصد کاهش می یابد و تولید محصول خارج از فصل، مقاومت محصول و مصون بودن باغ ها از تنش های محیطی از جمله گرما، سرما و تگرگ از دیگر مزیت های کشت گلخانه ای است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در سال گذشته حدود 2 هزار میلیارد ریال تسهیلات برای رونق کشت گلخانه ای در استان پرداخت شده است.
اورانی افزود: علاوه بر این در حدود 10 سال گذشته هزار و 900 میلیارد ریال تسهیلات بلاعوض در اختیار دانش آموختگان کشاورزی برای تامین زیرساختهای مجتمع های گلخانه ای قرار داده شده است.
وی تاکید کرد: حمایت از این شیوه کشت همچنان ادامه دارد و امسال نیز با توجه به نامگذاری سال از سوی رهبر انقلاب به نام "رونق تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها" با جدیت بیشتری در حوزه حمایت از کشاورزی فعالیت خواهیم کرد.
1405، سال تحول
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز گفت: طبق برنامه ریزی و پیش بینی انجام شده تا پایان سال 1405 طبق برنامه 6 ساله دو هزار و 300 هکتار کشت گلخانه ای در این استان در دستور کار قرار گرفته است.
غلامحسین ساربان به تحقق و اجرای 435 هکتار کشت گلخانه ای در خراسان رضوی اشاره کرد و افزود: هم اکنون هزار و 200 بهره بردار گلخانه در این استان فعالیت دارند.
نقیبی ادامه داد: خراسان رضوی با برخورداری از ظرفیت هایی مانند یک میلیون و 200 هزار هکتار کشتزار و 14.6 میلیون واحد دامی و تولید بیش از 10 درصد تولیدات زراعی، باغی و دامی کشور در حوزه کشت گلخانه ای نیز توانسته است اقدامات خوبی را انجام دهد.
وی با بیان اینکه این استان در توسعه کشت گلخانه ای به روش هیدروپونیک جایگاه نخست کشور را دارد، گفت: حدود 40 درصد از سطح زیر کشت گلخانه در استان را گلخانه های هیدروپونیک تشکیل می دهند.
این مسوول افزود: روش هیدروپونیک یک روش پیشرفته باغبانی و کاشت گیاه بدون خاک است به گونه ای که ریشه ها در هوای بسیار مرطوب باید نگاه داشته شده و یا در آب قرار گیرد که در این روش گیاه در آب غنی از مواد مغذی رشد می کند.
وی ادامه داد: در این شیوه هیچ علف هرزی رشد نمی کند و گیاهان حاصل از این روش سالم تر و زودرس تر هستند و فضای کمتری را نیز اشغال می کنند.
