بانک و صنعت، اجرای نظام مالیات بر ارزش‌افزوده در کشور همچون سایر انواع مالیات‌ها در جهت تأمین درآمدهای پاک مالیاتی و با هدف انتقال بار مالیاتی از تولید به مصرف است.این نوع مالیات، مترقی، پویا وانعطاف پذیر است و مالیاتی ستانی درآن حاصل تعامل و همکاری مودیان و نظام مالیاتی در زنجیره تولید -توزیع است. با توجه به اهمیت وجایگاه مودیان در نظام مالیات بر ارزش افزوده در این مطلب به بررسی وظایف و تکالیف آنان می‌پردازیم. مشمولین نظام مالیات بر ارزش‌افزوده مکلف‌اند اقدامات ذیل را به ترتیب انجام دهند: ثبت‌نام، صدور صورتحساب، وصول مالیات، تسلیم اظهارنامه و ثبت و نگهداری اسناد و مدارک.
ثبت نام:کلیه فعالان اقتصادی اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی که به نحوی اقدام به عرضه کالا، ارایه خدمات و یا واردات و صادرات کالاها و خدمات می‌نمایند و طبق ضوابط مندرج در فراخوان‌های ثبت‌نام مرحله اول تا هفتم سازمان امور مالیاتی مکلف به ثبت‌نام شده‌اند، مودی محسوب می‌شوند و مکلف‌اند با مراجعه به سایت الکترونیکی www.evat.ir نسبت به تکمیل فرم ثبت‌نام اقدام نمایند.
دریافت گواهی ثبت‌نام: مودیان مالیات بر ارزش‌افزوده برای دریافت گواهی ثبت‌نام باید مراحل زیر را طی کنند:
ثبت‌نام نهایی مودی در سامانه عملیات الکترونیکی مالیاتی به نشانی www.tax.gov.ir ، ارائه درخواست صدور گواهینامه ثبت‌نام در نظام مالیات بر ارزش‌افزوده توسط مودی در سامانه مالیات بر ارزش‌افزوده، راستی آزمایی و تکمیل اطلاعات پرونده مودی، ارائه کلیه اظهارنامه‌های دوره‌های مشمولیت مودی که تاکنون ارائه نشده است، پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات و عوارض ارزش‌افزوده قطعی مدت اعتبار گواهینامه ثبت‌نام در نظام مالیات بر ارزش‌افزوده برای مودیان حائز شرایط برای بار اول، شش‌ماهه خواهد بود.ولی این مدت برای مودیانی که بدهی مالیاتی خود در نظام مالیات بر ارزش‌افزوده را پرداخت یا ترتیب پرداخت آن را داده‌اند یک سال خواهد بود. ضمنا مدت مزبور برای مودیان خوش‌حساب (ازنظر این دستورالعمل مودیانی خوش‌حساب هستند که سه سال مودی نظام مالیات بر ارزش‌افزوده بوده و بدهی مالیات بر ارزش‌افزوده ندارند) 24 ماهه خواهد بود.
صدور صورتحساب: مودیان نظام مالیات بر ارزش‌افزوده مکلف‌اند در قبال عرضه کالا یا خدمات، صورتحسابی با رعایت قانون نظام صنفی و حاوی مشخصات متعاملین و مورد معامله به ترتیبی که توسط سازمان امور مالیاتی کشور تعیین و اعلام می‌شود، صادر و مالیات و عوارض متعلق را در ستون جداگانه‌ای درج و وصول نمایند. در مواردی که از ماشینهای فروش استفاده می‌گردد، نوار ماشین جایگزین صورتحساب خواهد شد. همچنین کلیه کالاها و خدماتی که بدون صدور صورتحساب و رعایت مفاد این دستورالعمل و همچنین سایر مقررات قانون مذکور عرضه گردند، علاوه بر جرائم ذکرشده در قانون مالیات بر ارزش‌افزوده، قاچاق محسوب و مشمول قوانین و مقررات مربوط به قاچاق خواهند بود.
انواع صورتحساب عبارتند از:
1)صورتحساب عمومی فروش کالا و خدمات، صورتحساب فروش عادی است که در حال حاضر نیز مورداستفاده فروشندگان قرار می‌گیرد. این‌گونه صورتحسابها توسط کلیه عرضه‌کنندگان کالاها و ارائه‌دهندگان خدمات که به عرضه کلی یا جزئی کالاها و خدمات اشتغال دارند، صادر می‌گردد. صورتحساب‌های مذکور در معاملات بین فعالان اقتصادی با یکدیگر و همچنین بین فعالان اقتصادی و مصرف‌کنندگان مورداستفاده می‌باشد. مودیان می‌توانند حسب نیاز، صورتحساب‌های مورداستفاده را ازنظر قطع در اندازه‌های مختلف و ازنظر قالب در اشکال گوناگون، به‌صورت رایانه‌ای و یا دستی صادر نمایند.
2)صورتحساب‌های ویژه ماشین فروش معمولا در فروشگاه‌های عرضه کالا و یا ارائه خدمات برای مصرف‌کننده نهایی صادر می‌گردد. در هنگام صدور این‌گونه صورتحسابها اطلاعات طرف معامله (خریدار) معمولا در صورتحساب ثبت نمی‌گردد بنابراین مالیات و عوارض پرداختی طی این صورتحساب برای خریدار اعتبار مالیاتی تلقی نمی‌گردد. بدیهی است چنانچه خریدار بخواهد از مالیات و عوارض ارزش‌افزوده پرداختی به‌عنوان اعتبار مالیاتی استفاده نماید بایستی یا از فروشنده درخواست صدور صورتحساب عمومی را نماید یا اینکه از فروشنده بخواهد تا اطلاعات کامل وی را به‌عنوان خریدار در صورتحساب مخصوص ماشین فروش قید نموده و آن را با مهر و امضاء تأیید نماید. درصورتی‌که صورتحساب صادره دربرگیرنده کالای معاف و مشمول و یا با نرخ‌های متفاوت باشد و نیز در زمان تعلق تخفیف که بایستی مبلغ تخفیفات در هر ردیف ذکر شود، فروشنده بایستی اقدام به صدور صورتحساب عمومی به‌جای صورتحساب ماشین فروش نماید.
وصول مالیات: مودیانی که با توجه به ضوابط اعلام شده سازمان امور مالیاتی کشور ملزم به ثبت نام و اجرای قانون شده اند، علاوه بر اینکه در هنگام عرضه کالا یا ارائه خدمت،اقدام به صدور صورتحساب مورد تأیید نمایند، باید مالیات بر ارزش افزوده را به نیابت از سازمان، از طرف دیگر معامله خود وصول و تا پایان دوره مالیاتی و زمان تسلیم اظهارنامه، نزد خود به امانت نگهدارند. علاوه بر معاملات داخلی کشور اعم از عرضه کالا یا ارائه خدمات، واردات و صادرات نیز مشمول مالیات بر ارزش افزوده می باشد.
تسلیم اظهارنامه: مودیان مالیاتی مکلف اند اظهارنامه هر دوره مالیاتی را حداکثر ظرف پانزده روز از تاریخ انقضاء هر دوره مالیاتی سه ماهه، طبق نمونه و دستورالعملی که توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعلام شده است به ترتیب مقرر، تکمیل، تسلیم و عوارض متعلق به دوره را محاسبه و در مهلت تعیین شده مذکور، به حسابی که توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعلام
می گردد، واریز نمایند.چنانچه مدت فعالیت مودیان، کمتر از یک دوره مالیاتی باشد تکلیف مقرر در این ماده نسبت به مدت یادشده نیز جاری می باشد. اشخاص حقیقی و حقوقی که بیشتر از یک محل شغل و فعالیت دارند، ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات برای هر محل به طور جداگانه الزامی است. مودیان مکلف اند در پایان هر دوره سه ماهه، با توجه به نوع فعالیت، اقدام به تکمیل و تسلیم اظهارنامه مربوطه نمایند.
با توجه به قانون مالیات بر ارزش افزوده، پنج نوع اظهارنامه جهت انجام تکالیف قانونی مودیان طراحی و در نظر گرفته شده است که عبارت اند از: 1) اظهارنامه عمومی 2) اظهارنامه ویژه سوخت 3)اظهارنامه ویژه دخانیات4) اظهارنامه عوارض آلایندگی5) اظهارنامه شماره گذاری خودرو
ثبت و نگهداری اسناد و مدارک: مأموران مالیاتی می توانند به استناد موارد مندرج در دعوتنامه بند 2ماده 219 قانون مالیاتهای مستقیم کلیه صورتحسابها، قراردادها، اسناد و مدارک، دفاتر و ... را از مودی درخواست نمایند و مودی مکلف است مدارک درخواستی را در اختیار مأموران اداره امور مالیاتی قرار دهد. مودیان مالیاتی دفاتر، صورتحسابها و سایر فرمهای مربوط، ماشینهای صندوق و یا سایر وسایل و روشهای نگهداری حساب که سازمان امور مالیاتی کشور در خصوص حسابرسی مالیاتی تعیین می کند را می بایست تا مدت 10سال بعد از سال مالی مربوط نگهداری نمایند.
سازمان امور مالیاتی
