به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به نقل ازسازمان امورمالیاتی، تعریف اقتصادی مالیات بر الزامی واجباری بودن آن تاکید دارد در حالی که اگر به زمینه های اجتماعی مالیات توجه کنیم مفاهیمی مانند هزینه اجتماعی، مشارکت ومسئولیت اجتماعی معنی پیدا می کند و در این بستر فرهنگ مالیاتی محوریت پیدا می کند و مالیات از یک مفهوم اقتصادی به مفهومی وسیع با جنبه های اجتماعی وفرهنگی تبدیل می شود.فرهنگ مالیاتی ،مجموعه‌ای از بینش ها ،تصورات ،برداشت ها ،ارزش های اجتماعی و همچنین رفتارهای مردم در حوزه مالیات(قوانین، شیوه دریافت و نحوه هزینه کردن) است.جوامع مختلف فرهنگ های مالیاتی متفاوتی دارند واگر آنها را بر اساس شاخص های کمی وعددی مقایسه کنیم برخی در سطوح بالاتر وبرخی دیگر در سطوح پایین تری قرار می گیرند.واقعیت این است که در کشورهای پیشرفته سخن از فرهنگ مالیاتی کمتر به میان می آید چرا که پرداخت مالیات به عنوان یک وظیفه یا اصل تردید ناپذیر پذیرفته شده است وبرای پرداخت آن نیازی به تشویق وترغیب شهروندان نیست، همچنین آثار وجلوه های پرداخت مالیات در زندگی شهروندان کاملاً مشهود وملموس است. دربرخی جوامع مسئله به این صورت نیست و فرایندهای مرتبط با مالیات با دشواری ها وچالش های متعددی مواجه است و اصولاً فرهنگ مالیاتی ضعیف است .حال این سئوال پیش می آید که آیا می توان فرهنگ مالیاتی را ارتقاء داد؟فرهنگ مالیاتی نیز مانند پدیدهای دیگر تابع نظامی علّی و دستخوش تغییر هستند .به عبارت دیگر، فرهنگ مالیاتی دارای ماهیتی پویاست به این معنی که از وضعی ساده آغاز می شود و به تدریج پیچیده می شود و راه تکامل را طی می کند .
سیر فرهنگ مالیاتی مانند سایر نظام های فرهنگی است به این معنی که فرهنگ مالیاتی در سیر خود الزاماً با موانع طبیعی یا اجتماعی روبرو می شود و ممکن است مدتی در جا زند، اما سرانجام تحت تأثیر عوامل پویای درونی و نیز عوامل پویای بیرونی راه خود را می گشاید و سیر خود را دنبال می کند .منظور از پویایی درونی حرکت درنگ ناپذیری است که در درون یک نظام فرهنگی جریان می یابد مانند(گسترش نیازها،افزایش نهادهای اقتصادی). اما منظور از عوامل بیرونی این است که هیچ نظام فرهنگی نمی تواند از نظام های دیگر بر کنار بماند.
عوامل متشکله فرهنگی مالیات عبارتند از: 1- تجربه تاریخی مردم:یعنی اینکه از گذشته چه چیزی در مورد مالیات به آنها منتقل شده است 2- سیاست های حاکم بر جامعه 3- ساختار جمعیت:متغیرهای مانند سن،اشتغال، تحصیلات و.. می تواند برفرهنگ مالیاتی اثر بگذارد. به نظر می رسد هر مقدار فرهنگ مالیاتی کشوری توسعه یافته تر باشد هزینه های مالیات ستانی پایین تر است، ولی نباید این مسئله را از نظر دور داشت که همه افراد جامعه تحت تاثیر فرهنگ مالیات نیستند وعدم تمکین به قوانین ومقررات مالیاتی، موضوعی است که نه تنها در ایران، بلکه در سایر کشورهای پیشرفته نیز دارای اهمیت و محل بحث و چاره‌اندیشی است.
در کشور ما قبل از انقلاب اسلامی با توجه به شکاف دولت وملت نگاهی که به پرداخت مالیات وجود داشته، نگاه مثبتی نبوده است ومعمولاً نوعی بدبینی، انکار، مقاومت یا در بهترین حالت بی تفاوتی در این زمینه مشاهده می شد از این رو فرهنگ مالیاتی با چالش ها وموانع متعددی مواجه است.برای توسعه وارتقای فرهنگ مالیاتی باید تفکرات منفی وکلیشه ای اصلاح شود وپرسش های اساسی شهروندان در خصوص چرایی پرداخت مالیات وچگونگی هزینه کردن آن پاسخ داده شود ودر سطحی بالاتر چیستی مالیات برای آنها تببین شود.علاوه بر اینها در سطح عملی نیز بایدساده تر شدن قوانین،مشخص بودن تکالیف ووظایف مودیان،سهولت وسرعت انجام تکالیف قانونی،عدالت مالیاتی پی گیری شود. فرهنگ سازی مالیاتی مسئله ای بسیار وسیع وپیچیده است و استفاده از ظرفیت ها و روشهای متنوع اطلاع رسانی و فرهنگ سازی وهمچنین مشارکت کنشگران را در همه سطوح ایجاب می کند.با این نگاه فرهنگ سازی برای مالیات باید با فرایند اجتماعی شدن فردشروع شود ودرتمام مقاطع زندگی اجتماعی با روشهای گوناگون تداوم یابد.با فرهنگ سازی مداوم مالیاتی هزینه های سنگین مالیات ستانی کاهش می یابد وتجربیات وآموزه های که به نسل های بعد منتقل می شود حاوی کلیشه ها ونگرش های منفی کمتری خواهد بود وکشور راه توسعه وپیشرفت را با عوامل بازدارنده کمتری طی خواهد کرد.
