دکتر محمد آرام که همزمان با اعلام خبر تقاضای 5 بانک دولتی و خصوصی برای انتشار اوراق صکوک با خبرنگاران سخن می‌گفت، افزود: طبق نظر سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی (AAOIFI) 14 نوع صکوک وجود دارد که در ایران نیز به لحاظ شرعی و موازین اسلامی پذیرفته شده است که از جمله این صکوک می‌توان به صکوک مشارکت، اجاره، مرابحه، مضاربه، سلم، استصناع، مزارعه، مساقات، ارائه خدمات، حق‌الامتیاز، نماینده سرمایه‌گذاری، مالکیت دارایی (هایی) که در آینده ساخته می‌شود، مالکیت منابع دارایی‌های موجود و مالکیت منافع دارایی‌هایی که در آینده ساخته می‌شود، اشاره کرد.
این مقام‌مسوول با اشاره به انتشار موفق 100 میلیارد تومان اوراق صکوک اجاره توسط بانک سامان گفت: در حال حاضر بانک سپه خواستار انتشار صکوک اجاره جدیدی به ارزش 500 میلیارد تومان است و بانک‌های صادرات، تجارت، صنعت و معدن و کشاورزی هم متقاضی انتشار اوراق صکوک هستند که پیش‌بینی می‌شود امسال مجوز انتشار 2 هزار میلیارد تومان اوراق صکوک با توجه به تقاضای موجود صادر شود، در حالی که در کشور ما در حال حاضر پتانسیل انتشار 5 هزار میلیارد تومان اوراق صکوک وجود دارد.
وی حجم اوراق صکوک منتشرشده در جهان طی 5 سال گذشته را 1/1 تریلیون دلار ذکر کرد و گفت: در دنیا به طور متوسط سالانه 40 تا 50 میلیارد دلار از طریق انتشار اوراق صکوک تامین مالی صورت می‌گیرد، تا جایی که در 5 سال گذشته حجم اوراق صکوک منتشر شده به عنوان یک ابزار مالی جدید و کارآ به هزار و 100 میلیارد دلار رسیده است که بخش عمده این اوراق در بخش‌هایی از آسیا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس متمرکز شده است.
وی در عین حال از صکوک به عنوان ابزارهای مالی جدید کارآ برای تامین مالی یاد کرد و گفت: با توجه به قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی و بررسی‌های صورت‌گرفته به لحاظ مطابقت این ابزار مالی با موازین اسلامی، در کشور ما مانعی برای استفاده از این ابزار مالی وجود ندارد و با توجه به انتشار صکوک اجاره هواپیمایی ماهان و بانک سامان در حال حاضر در کشور از صکوک اجاره بیشتر استقبال شده است؛ چراکه این نوع صکوک پشتوانه فیزیکی دارد.
مدیرعامل تامین سرمایه امین درباره تاریخچه صکوک گفت: صکوک جمع کلمه عربی صک است که معرب واژه چک در زبان فارسی است. در عرف زبان عربی این واژه، حواله، انواع سفته، سند و هر آنچه که تعهد یا اقراری از آن برداشت شود را دربرمی‌گیرد. افزو‌ن بر این، این ابزار مالی جدید نوعی اوراق بهادار اسلامی است که می‌تواند ابزاری مناسب برای جایگزینی اوراق قرضه باشد.
همچنین این اوراق با درگیر کردن یک دارایی مشخص فیزیکی و به میان آوردن قراردادهایی مانند اجاره و مضاربه منطبق با قانون بانکداری بدون ربا است.
آرام با اشاره به انتشار اوراق صکوک 100 میلیارد تومانی بانک سامان در شنبه گذشته گفت: این اوراق در حالی منتشر شد که بانک سامان و اقتصاد نوین بانی و ضامن آن بودند و عرضه این اوراق ظرف کمتر از 5 دقیقه در فرابورس به فروش رسید.
وی گفت: قیمت هر واحد این اوراق مسکوک 4 ساله، 100 هزار تومان و نرخ اجاره آن 5/17 درصد است که هر 3 ماه یک بار پرداخت می‌شود و بازخرید این اوراق هم بدون جریمه است.
وی در برابر این سوال که با توجه به اینکه بازار سرمایه طی دو ماهه اخیر بازدهی مناسبی نداشته آیا استفاده از این اوراق می‌تواند همچنان بازار سرمایه را در تامین‌مالی جذاب نگاه دارد،؟ گفت: با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد اوراق صکوک به نظر می‌رسد که در آینده از پتانسیل تامین مالی این ابزار جدید مالی استفاده شود؛ به ویژه اوراق صکوک اجاره که دارای پشتوانه فیزیکی است. عرضه اوراق صکوک سامان نیز شاهد این اطمینان و استقبال فعالان بازار سرمایه بود.
وی گفت: تاکنون بانک‌ها کارآمدترین نهاد برای تامین‌مالی در کشور بوده‌اند، در حالی که هم‌اکنون شرایطی فراهم شده تا بانک‌ها از طریق بازار سرمایه منابع مالی خود را برای افزایش قدرت نقدینگی و وام‌دهی فراهم کنند، تا جایی که شاهد بودیم در انتشار اوراق صکوک سامان این بانک توانست منابع موجود خود را به جریان چرخه تسهیلات بازگرداند.
این کارشناس بازار سرمایه به بانک‌های جدید التاسیس پیشنهاد کرد، با انتشار اوراق اجاره، منابع مالی لازم را برای خرید شعب خود از طریق بازار سرمایه را جمع‌آوری کنند؛ چراکه این امر باعث می‌شود تا بانک‌ها منابع مالی خود را صرف اعطای تسهیلات به بنگاه‌های اقتصادی کنند.
وی با بیان اینکه صکوک، جذابیت‌های فراوانی برای سرمایه‌گذاران دارد، تصریح کرد: بانک مرکزی نیز می‌تواند برای سیاست‌های پولی و مالی خود ، اقدام به انتشار صکوک اجاره در بازار سرمایه کند.
مدیرعامل تامین سرمایه امین در مورد ویژگی‌های صکوک اجاره نسبت به سایر اوراق گفت: دو نوع صکوک از حیث عملکرد در پایان دوره در جهان وجود دارد. نوع اول اوراق اجاره به شرط تملیک است که دارایی پس از اتمام دوره به بانی اوراق باز گردانده می‌شود، در نوع دوم صکوک نیز اجاره، سرمایه‌گذاران و دارندگان اوراق اختیار دارند، دارایی را با قیمت اسمی یا قیمت جدید به بانی اولیه یا اشخاص دیگر بفروشند.
وی با بیان اینکه هنوز ساختار نوع دوم صکوک اجاره در ایران تدوین نشده است، افزود: با توجه به اینکه امکان افزایش قیمت دارایی‌ها در آینده وجود دارد، نوع دوم صکوک اجاره جذابیت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاران دارد که امیدواریم ساختار این نوع اوراق به زودی در بازار سرمایه ایران تدوین شود و به تصویب سازمان بورس و اوراق بهادار برسد.
در ادامه این نشست، آقا بابایی مدیر سرمایه‌گذاری بانک سامان نیز درباره دلایل انتشار اوراق صکوک 100 میلیارد تومانی اجاره گفت: بانک سامان برای اینکه در واسطه‌گری مالی بتواند نقش پررنگی داشته باشد و از منابع مالی خود برای امور کم‌ریسک استفاده کند، اقدام به انتشار صکوک اجاره کرد که به پشتوانه 8 ساختمان و شعبه بانک صورت گرفت، بدان معنی که خریداران این اوراق مالکان این ساختمان‌ها محسوب می‌شوند و سود 5/17 درصد تعلق گرفته به این اوراق همان اجاره این ساختمان‌ها است که البته پس از اتمام دوره اجاره، ساختمان‌ها به مالکیت بانک بازمی‌گردد.
این مقام مسوول گفت: در آینده بانک سامان از اوراق صکوک جدیدتری استفاده خواهد کرد تا از این طریق بتواند برنامه‌های توسعه‌ای خود را عملیاتی کند.
