وضعیت تکفل معیشتی در کشور چگونه است؟

بررسی شاخص بار تکفل(نسبت اشتغال به جمعیت) به عنوان شاخص های مهم بازار کار نشان می دهد این شاخص در کشور طی سال های اخیر روند نزولی داشته و در سال 1390 به کمترین حد خود یعنی 41 درصد رسیده است.

به گزارش بانک و صنعت، براساس آخرین آمار منتشر شده از سوی مرکز آمار، جمعیت کشور از حدود 19 میلیون نفر در سال 1335 به حدود 80 میلیون نفر در سال 1395 رسیده است یعنی در یک دوره 60 ساله سالی یک میلیون نفر به جمعیت کشور افزوده شده و انتظار می رود تا سال 1430 جمیعت به 101 میلیون نفر برسد.

همچنین بررسی آمارها نشان می دهد که پنجره جمعیتی ایران از اوایل دهه 1380 بازشده است. پنجره جمعیتی در واقع به شرایطی اطلاق می شود که تعداد جوانان یا افراد فعال در سنین کار یا به عبارتی جمعیت تولیدکننده در یک کشور به طور قابل توجهی بیشتر از افراد سالمند و کودک و نوجوان یا جمعیت مصرف کننده است.

این پنجره فرصت و پتانسیل بالقوه جمعیتی، نیازمند فراهم آوردن محیط و بسترهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و اتخاذ خط مشی های مناسب است و صرف گشودن پنجره جمعیتی نمی تواند موجب رشد و توسعه اقتصادی شود.

پنجره جمعیتی به عنوان مولفه ها کلیدی بازار کار است که بر بار تکفل و مشارکت اقتصادی موثر است. پایین بودن نسبت اشتغال به جمعیت یعنی بار تکفل، بدان معنا است که به ازای هر نفر شاغل چند نفر در قبال آن تامین معاش می شوند.این شاخص جمعیتی و اقتصادی است که از مجموع جمعیت صفر تا 14 سال و 65 سال به بالا بر جمعیت در سنین فعالیت حاصل می شود.

عوامل مختلفی همچون ساختار سنی جمعیت، میزان زاد، تراکم تعداد کودکان و سالمندان و به دنبال آن افزایش افراد غیرفعال، بر مقدار شاخص تاثیرگذار است و می تواند آن را دستخوش تغییر کند و از این شاخص برای ارزیابی بازار کار استفاده می شود.

هر چه مقدار شاخص بار تکفل معیشتی بزرگتر باشد، فشار وارده بر جمعیت شاغل برای تامین معاش افراد تحت تکفل افزایش می یابد.

از منظر دیگر می توان گفت کوچک بودن این شاخص بیانگر سطح مطلوب رفاه اقتصادی جامعه و قدرت پس انداز بیشتر و بزرگ بودن آن حاکی از کاهش سطح رفاه جامعه است.

در کشورهای توسعه یافته جمعیت صفر تا 14سال کمتر و جمعیت سالخورده بیشتر است و در جوامع در حال توسعه به دلیل زاد و ولد بالا جمعیت زیر 14 سال بیشتر و جمعیت سالخورده کمتر است.

در ایران نیز نسبت وابستگی (بار تکفل) به دلیل تغییر در میزان زاد، در بین سال های 1335 تا 1395 با فراز و نشیب­ های بسیاری روبه رو بوده که تحت تاثیر ساختمان سنی جمعیت قرار گرفته است.

بار تکفل در سال 1335 برابر 85.7 درصد بود و روند رشد آن تا سال 1365 ادامه داشته است و بسیاری اوقات از گذشتگان شنیدیم که می گویند «در گذشته یک نفر کار می کرد و چند نفر می خوردند» اما در سال 1370 این رقم به 78 درصد رسید و در 10 سال بعد شاخص بار تکفل به 43.4 درصد کاهش یافت و این روند کاهشی تا سال 1390 ادامه پیدا کرد و به کمترین حد خود یعنی 41 درصد رسید. آخرین آمار نشان می دهد که بار تکفل در سال 1395 برابر 43 درصد بود و پیش بینی ها نشان می دهد که این شاخص (بار تکفل) تا سال 1430 روند رشد ضعیفی را ادامه دهد.