یادداشت

مزایای مالیات بر ارزش افزوده در نظام اقتصادی کشور

مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که در بیش از یکصد و شصت کشور جهان به مورد اجرا گذاشته شده است. این مالیات زمانی مختص کشورهای اروپایی بود; ولی به تدریج و با سرعت، در بسیاری از کشورهای پیشرفته اقتصادی دیگر و نیز کشورهای در حال توسعه رواج پیدا کرد. مطالعه گزارش های مربوط به کشورهایی که نظام مالیاتی مزبور را اجرا کرده اند، عموما حاکی از رضایت آن ها از برقراری این نوع مالیات است.

بانک و صنعت؛ مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر فروش چند مرحله‏ای است که بر اساس درصدی از ارزش افزوده در هر مرحله تولید و توزیع کالا و خدمات اخذ می شود. از مهمترین دلایل به اجرا درآوردن این نوع مالیات، شفاف‌سازی مبادلات و شناسایی بخش پنهان اقتصاد، افزایش سهم درآمدهای مالیاتی دولت ، کاهش فشار مالیاتی بر تولید ، سرمایه گذاری مولد اقتصادی و افزایش کارایی نظام مالیاتی است.

مزایای متعددی برای این نوع مالیات عنوان شده است که از آن جمله می توان به مواردی زیر اشاره کرد:
1- پایین بودن هزینه وصول آن بدلیل اینکه سیستم مالیات بر ارزش افزوده یک سیستم خود اجرا است و همه مودیان نقش مامور مالیاتی را ایفا می‌نمایند.
2- مالیات بر ارزش افزوده را می‌توان در سطح وسیعی جایگزین مالیات‌های دیگر مثل اخذ مالیات از فعالیت‌های تولیدی و خدماتی که به سختی میسر می‌شوند، نمود.
3- به دلیل گستردگی پایه مالیاتی می‌توان آن را با نرخ‌های پایین‌تری در مقایسه با سایر مالیات‌ها وضع نمود. این امر می‌تواند از یک سو انگیزه‌های فرار در پرداخت مالیات را کاهش داده و از سوی دیگر تحقق درآمد های مالیات هدف را با اطمینان بیشتری به منظور پاسخگویی به هزینه های دولت امکان‌پذیر سازد.
4- اعمال سلایق و نظرات شخصی چه از جانب مودیان و چه از سوی ممیزان مالیاتی، در محاسبه و اخذ مالیات به حداقل می‌رسد، زیرا از یک سو نرخ‌های مالیاتی مشخص بوده و از سوی دیگر فاکتورها به حداقل می‌رسد، زیرا فاکتورها با مدارک ارائه شده توسط فروشندگان کالاها و خدمات (با فرض صحت آنها) مبنای محاسبه مالیات قرار می‌گیرند. از این رو قدرت چانه‌زنی مودیان مالیاتی در کاهش میزان محاسبه مالیات موظف آنها، تقلیل خواهد یافت.
5- می‌تواند به عنوان انتقال مالیات از در آمد به مصرف تلقی گشته و با تامین منابع گسترده‌تر در جهت شکل‌گیری سرمایه‌گذاری ها، موجبات رشد تولید داخلی و کاهش بیکاری را در جامعه فراهم سازد.
6- با گسترش و پیچیده شدن ساختار اقتصادی، لزوم نگهداری حساب ها در بنگاه های مختلف اعم از کوچک و بزرگ بیش تر می شود. در نظام مالیات بر ارزش افزوده به دلیل این که هر بنگاه نیازمند نگهداری حساب های خود به طور کامل است، به کارگیری ماشین های محاسبه الکترونیک و رایانه برای پردازش اطلاعات و کنترل حساب ها ، معمول تر از سایر مالیات هاست. نوسازی و توسعه نظام محاسبات مالیاتی موجب ایجاد تحول در نظام های مالیاتی کهنه و سنتی می شود و این تحول صرفه جویی در زمان و کادر اجرایی را افزایش می دهد. 
7- از آنجا که این مالیات در هر مرحله قابل انتقال به مرحله بعدی است از اینرو به کمک آن می توان معاملات و تراکنش های صورت گرفته در زنجیره واردات، تولید، توزیع و صادرات را ره‏گیری نمود و از این طریق بر شفافیت جریان ها و فعالیت های اقتصادی افزود.
همچنین این نوع مالیات موجبات تسهیل ورود به پیمان های منطقه ای، سهولت کنترل و حسابرسی، کمترین تأثیرات منفی در اقتصاد جامعه، تشویق سرمایه گذاری و افزایش رشد اقتصادی را فراهم می آورد.