یادداشت

مالیات زیست محیطی

به طور کلی هر عاملی که موجب کاهش کیفیت محیط زیست شود، آلودگی نام دارد. آلودگی از نظر اقتصادی زمانی به وقوع می پیوندد که این کاهش کیفیت محیط زیست بر سلامتی، بهداشت انسان و کارایی تولید و جامعه خسارت وارد کند یا رفاه انسان به دلیل خسارت وارد شده به صورتی کاهش یابد که بیشتر از فواید تولید باشد.

بانک و صنعت ، طی دهه های اخیر، بحران‌های زیست محیطی یکی از مهم‌ترین چالش‌های فرا روی دولت‌ها در مسیر دستیابی به اهداف توسعه پایدار بوده است. سیاست‌های کلان اقتصادی هر کشور که به منظور دستیابی به سطوح رشد اقتصادی بالاتر اعمال می‌شود، می‌تواند با ایجاد تغییراتی در کارکردهای نظام زیست محیطی، باعث کاهش مجموع رفاه اجتماعی نسل‌های کنونی و آتی جامعه شود.

یکی از متداول‌ترین ابزارهای سیاستی که از سوی دولت‌ها برای غلبه بر بحران های زیست محیطی ناشی از اثرات جانبی فعالیت‌های اقتصادی ناپایدار اتخاذ می‌شود، مالیات‌های سبز است. این مالیات‌ها به عنوان یکی از بهینه‌ترین ابزارهای سیاستی، طی سال‌های اخیر مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته است. به کارگیری صحیح این ابزار مطابق با اصول علمی و شناسایی نقاط قوت و ضعف آن با مرور تجربیات جهانی، می‌تواند منافع گسترده‌ای را برای کشور به همراه داشته باشد; به طوری که نه تنها باعث بهبود بهره‌وری منابع، ترویج نوآوری‌ها و حفظ محیط زیست می‌شود، بلکه با گسترش پایه‌های مالیاتی و ایجاد منابع پایدار برای دولت به تحقق هدف اصلاح نظام درآمدی دولت نیز کمک می‌کند.

در این میان قوانین کنونی کشور در حوزه مالیات که به مسائل زیست محیطی مرتبط است، می‌توان به ماده (38) قانون مالیات بر ارزش افزوده و تبصره ماده (16) این قانون با موضوع تعیین نرخ مالیات ارزش افزوده و عوارض برای برخی کالاهای آلاینده زیست محیطی اشاره کرد. بندهای (ب) و (ج) ماده (43) این قانون نیز مربوط به عوارض و مالیات خودروهای سواری و وانت می‌باشد که در صورت افزایش سن خودرو (از 10 سال به بعد) افزایش می‌یابد. ماده (81) قانون مالیات‌های مستقیم مبنی بر معافیت درامد حاصل از برخی فعالیت‌های سازگار با محیط زیست نظیر احیای مراتع و جنگل‌ها است. عدم شمولیت نرخ صفر مالیاتی و مشوق های مالیاتی برای واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در نزدیکی کلانشهرها با هدف کاهش آلایندگی موضوع ماده 132 قانون مالیات‌های مستقیم است.

براساس ماده (17) مقررات و ضوابط اجرایی هزینه استهلاک دارایی‌ها موضوع ماده (149) قانون مالیات‌های مستقیم، موسسات تولیدی و معدنی مجازند آن قسمت از دارایی‌های ثابت استهلاک پذیر خود را که به منظور کاهش مصرف انرژی، تولید و یا استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و رفع یا کاهش آلودگی‌های زیست محیطی خریداری می‌کنند، مشمول کاهش مدت و یا افزایش نرخ استهلاک دارایی‌ها می‌شوند.
در مجموع، با توجه به مزیت‌های عمده مالیات‌های سبز، تدوین صحیح این مالیات‌ها و پیش بینی نحوه‌ی اثرگذاری آنها بر فعالیت‌های اقتصادی بخش‌های مختلف کشور اهمیت دارد.

منبع: رسانه مالیاتی ایران