عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق:

فرصت های بازار عراق برای فعالان تجارت فاوا

عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق گفت: اگر فعالان حوزه تجارت فن آوری با نیازهای بازار عراق آشنا شوند، فرصت های زیادی برای سرمایه گذاری و تجارت در این بازار برای فعالان ایرانی وجود دارد.

به گزارش بانک و صنعت به نقل از فدراسیون فاوا، سید حمید حسینی با اعلام این خبر افزود: رشد بازار فن آوری اطلاعات و کسب و کارهای نوپا در کشورهای توسعه یافته دنیا با توجه به رشد آموزش و افزایش سهم فارغ التحصیلان دانشگاه ها، علاوه بر تاثیرپذیری از اقتصادهای پیش رو، کم و بیش در حال رواج است. عراق هم از این رویه مستثنی نیست.

عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق تصریح کرد: جمعیت عراق بسیار جوان است و متوسط سن جمعیت این کشور نزدیک به 20 سال است. گوشی های تلفن هوشمند و دستگاه های موبایل هم در این کشور بسیار رواج پیدا کرده است.

حسینی گفت: برآورد می شود که نزدیک به 40 میلیون خط تلفن همراه در عراق فعال باشد که غالب آنها تلفن های هوشمند هستند. اکنون تقریباً به طور قطعی می توان گفت که چیزی به نام تلفن ثابت دیگر در عراق کاربردی ندارد.

شبکه های اجتماعی در حال حاضر ابزار اصلی تجارت دیجیتال عراق هستند

دبیرکل پیشین اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق تأکید کرد: استفاده از ابزار دیجیتال، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی در عراق بسیار پررنگ است. شیوع کرونا هم مزید بر علت شده است تا عراقی ها بیش از گذشته به تجارت الکترونیک روی بیاورند.

حسینی گفت: شهروندان عراقی به ویژه جوانان، مانند بسیاری دیگر از کشورهای عربی منطقه نسبت به کاربری شبکه های اجتماعی آنلاین بسیار علاقمند بودند. علی رغم رواج شبکه های مجازی و اجتماعی در عراق، کاربرد نرم افزارها و اپ های بومی و کاربردی داخلی در این کشور بسیار ناچیز بود.

این فعال تجاری با اشاره به ارزیابی های مصرف اینترنت در عراق گفت: پهنای باندی که عراقی ها استفاده می کنند بر اساس یک مطالعه جدید تا بیش از 70 درصد صرف وب سایت یوتیوب می شود. 15-16 درصد از پهنای باند هم صرف استفاده از فیس بوک می شود. کلاً استفاده از وب سایت ها و اپ های موبایل کاربردی یا حتی ایمیل چندان در عراق رایج نیست.

وی ادامه داد: بیشتر کاربران اینترنت در عراق دنبال محتوای تصویری در اینترنت هستند و به جای ابزارهای ویژه ارتباطی مانند ایمیل، از فیس بوک یا اینستاگرام استفاده می کنند. خیلی از خدمات تبلیغات و سفارش خرید هم در عراق از طریق همین شبکه های اجتماعی به ویژه فیس بوک انجام می شود.

سید حمید حسینی اظهار داشت: البته همین استفاده کاربران عراقی از شبکه های اجتماعی هم مزایایی دارد. برای مثال فعالان اقتصادی و تجار عراقی به شکل مستمر و دائم از خدمات شبکه اجتماعی حرفه ای لینکدین بهره مند می شوند. هر چند در ایران استفاده از این شبکه اجتماعی حرفه ای چندان رایج نیست، اما تجار و فعالان اقتصادی ایرانی می توانند به سادگی با استفاده از این شبکه اجتماعی با تجار و مدیران شناخته شده عراقی ارتباط برقرار کنند.

نقش جوانان مهاجر در توسعه نرم افزارهای همراه در عراق

حسینی با اشاره به جمعیت بزرگ نخبگان مقیم خارج از کشور عراقی تأکید کرد: بخشی از جمعیت مهاجران تحصیل کرده و جوانان نخبه عراقی که بر اثر سال های جنگ و ویرانی به خارج از کشور رفته اند، در حوزه نرم افزارها و کسب و کارهای نوپای اینترنتی خیلی فعال هستند.

وی گفت: بسیاری از اپلیکیشن ها و نرم افزارهای همراه بومی که در عراق رایج شده اند، محصول همین نخبگان مهاجر هستند. درواقع جوانان دانشجوی خارج از کشور در بریتانیا، استرالیا و دیگر کشورهای پیشرفته، ایده ها و ابتکارهایی را که در اپ های رایج در این کشورهای پیشرفته می بینند، ترجمه و بومی سازی می کنند و برای کاربران عراقی عرضه می کنند.

حسینی افزود: در این میان ابتکارها و نوآوری های کمتری مختص عراق در حوزه نرم افزارهای همراه بومی دیده می شود و اغلب کسب و کارهای نوپایی که توسط جوانان مهاجر عراقی تاسیس شده اند، ترجمه و بومی سازی ایده های رایج دیگر است.

حضور سرمایه گذاران خارجی در بازار عراق

حسینی ادامه داد: گروهی از کشورهای خارجی هم هستند که در عرصه بازار تجارت دیجیتال، نرم افزارهای همراه و فن آوری اطلاعات در عراق سرمایه گذاری کرده اند. برای مثال لبنانی ها کارهایی را برای ایجاد کسب و کارهای اینترنتی جدید در عراق آغاز کرده اند.

عضو هیات مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق با اشاره به دانشجویان عراقی مقیم ایران گفت: دانشجویان عراق در حال تحصیل در ایران هم پروژه هایی را برای نرم افزارهای همراه و آی سی تی آغاز کرده اند.

وی ادامه داد: بخشی از کمپانی های خصوصی عراقی که با فعالان اقتصادی ایرانی در ارتباط هستند، ایده ها و نرم افزارهای ایرانی را برای استفاده در کسب و کارهای اینترنتی عراقی به این کشور برده اند.

رشد بخش خدمات کسب و کار به مشتری

حسینی در تحلیل بازار آی تی و تجارت دیجیتال عراق گفت: بخش خدمات B2C (Business to Consumer) در عراق به شدت در حال رشد و توسعه است و موقعیت های جدیدی در این کشور در این حوزه در حال ایجاد است. درواقع عمده فعالیت های تجارت الکترونیک مبتنی بر سفارش کالا یا خدمات از طرف مشتری به کسب و کارها است. چه در حوزه فروشگاه های اینترنتی و چه در حوزه سلامت برای وقت پزشک و خدمات سلامتی، نرم افزارها، اپ ها و خدمات دیجیتال جدیدی در عراق شکل گرفته یا در حال تاسیس هستند.

سید حمید حسینی تأکید کرد: در کشور خودمان هم همینگونه است، فعلاً عمده رشد تجارت دیجیتال در حوزه B2C است و هنوز در حوزه هایی مانند B2B (Business to Business) و C2B (Consumer to Business) شاهد رشد فوق العاده ای نیستیم.

فقدان زیرساخت های پرداخت آنلاین در عراق

حسینی گفت: در حال حاضر چند کسب و کار تازه مبتنی بر سفارش کالا و خدمات آنلاین در عراق رواج پیدا کرده اند. البته این کسب و کارها خودشان را با شرایط ویژه عراق وفق داده اند. چون شهروندان عراقی به شکل رایج از کارت های اعتباری و کارت های بستانکاری استفاده نمی کنند، پرداخت های برخط در این کشور بسیار سخت است.

دبیر کل پیشین اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق اضافه کرد: مثلاً در حوزه حمل و نقل شهری، تاکسی ها عموما انتظار دارند که هزینه خدمات نقدی پرداخت شود. هر شرکتی که می خواهد در این حوزه فعالیت کند، خود را باید برای این شرایط در عراق آماده کند.

وی ادامه داد: برای مثال شرکت اشتراک گذاری خودرو یا تاکسی اینترنتی کریم که الآن زیرمجموعه اوبر (Uber) آمریکا محسوب می شود، یک صندوق اعتباری برای کاربرانش ایجاد کرده است. کاربر این سرویس می تواند یک بار به صورت نقدی پول بیشتری به راننده پرداخت کند و باقیمانده پول او به حساب اعتباری اش می رود و او می تواند برای سفرهای بعدی از این اعتبار استفاده کند.»

حسینی اظهار داشت: فروشگاه های آنلاین در عراق هم معمولاً به شیوه Cash Delivery است؛ یعنی فروشنده کالا را در منزل تحویل مشتری می دهد و همانجا پول را نقدی دریافت می کند.

لزوم شناخت مقتضیات بازار عراق

حسینی تأکید کرد: متأسفانه برخی از فعالان ایرانی حوزه آی تی بدون شناخت دقیق از مقتضیات و شرایط ویژه عراق قصد دارند که در این بازار وارد شوند. اپلیکیشن یا خدماتی که در ایران جواب می دهد، ممکن است که به همان شکل در عراق جواب ندهد.

به گفته این فعال تجاری نمی توان خدمات و اپ های ایرانی را فقط به زبان دیگری ترجمه کرد و انتظار داشت که در بازار هدف کارایی و منفعت داشته باشند. اگر قرار باشد که سرمایه گذاری جدیدی در حوزه کسب و کارهای اینترنتی در عراق انجام شود باید با شناخت دقیق اقتضائات ویژه این کشور باشد.

وی ادامه داد: علاوه بر مساله پرداخت های آنلاین، پدیده ای به نام آدرس پستی هم برای شهرها و محلات عراقی به درستی تعریف نشده است. خیابان ها و محلات، علامت گذاری دقیقی ندارند و اصولاً می توان گفت که آدرس به شکلی که ما می شناسیم معنا ندارد.

تحولات جدید در تجارت دیجیتال عراق

حسینی توضیح داد: ایده هایی که با دقت تعریف شده باشد و نیازها و چالش های بازار عراق را درک کرده باشد، فرصت زیادی برای موفقیت دارد. مثلاً خدمات تعیین وقت پزشک به نام «طبیب» در عراق وجود دارد که اپ همراه آن فهرستی کامل و جامع از پزشکان و خدمات سلامت در این کشور جمع آوری و کاربران زیادی را به خود جذب کرده است.

وی گفت: در حال حاضر گروهی از بانک های عراقی به سمت ایجاد زیرساخت های پرداخت آنلاین می روند. برخی از بانک ها امکان پرداخت اینترنتی از طریق سرویس های اختصاصی بانک و فقط برای مشتریان خودشان، امکان پرداخت اینترنتی را فراهم کرده اند.

نفود خارجی ها از طریق آموزش و ترویج

حسینی در ادامه به حضور کشورهای خارجی در بخش آی تی عراق اشاره کرد و گفت: کشورهای مختلفی در حال ورود به بازار آی تی عراق هستند. اخیراً عربستانی ها درخواست مجوز برای ایجاد یک مرکز در بغداد کرده اند تا به تسهیل فعالیت های کسب و کارهای اینترنتی و تجارت دیجیتال در عراق بپردازند. یک نهاد دولتی مشابه معاونت علمی و فن آوری ریاست جمهوری در عراق فعال است که به فعالیت کسب و کارهای نوپا و پژوهش در حوزه فن آوری اطلاعات کمک می کند.

به گفته حسینی عربستان سرمایه گذاری در حوزه آموزشی را در عراق در پیش گرفته است. عربستان قصد دارد از این روش برای سرمایه گذاری بلندمدت استفاده کند. چراکه آموزش به نخبگان عراقی موجب وابستگی علمی آنها به آموزش های عربستان می شود و در نتیجه زمانی که بر اساس این آموزش، قرار باشد کسب و کاری راه اندازی شود، طرف عراقی دوباره به همان نهاد آموزش دهنده عربستانی مراجعه خواهد کرد. در نهایت عربستان می تواند از این طریق، تعداد بیشتری از فعالان کسب و کار دیجیتال را برای استفاده از سرمایه ها و شراکت با کمپانی های خودش جذب کند.

دبیر کل پیشین اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق افزود: بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا هم در عراق فعال هستند، اما در واقع با برنامه ریزی درازمدت و به اسم آموزش و ترویج وارد بازار عراق شده اند.

لزوم برنامه ریزی بلندمدت برای حضور در عراق

وی تصریح کرد: برای فعالان اقتصادی ما هم باید روشن باشد که دیدگاه کوتاه مدت در مورد بازار عراق جواب نمی دهد. قرار نیست در عراق بتوانیم کالایی بفروشیم و پیش پرداخت دریافت کنیم و بیرون بیاییم. اگر بخواهیم در این حوزه تجارت ماندگاری داشته باشیم، باید برنامه ریزی بلندمدت بکنیم.

به گفته حسینی: قطعاً فعالان اقتصادی ایرانی با همراهی عراقی ها به ویژه با همکاری دانشجویان عراقی که در ایران تحصیل می کنند، می توانند بسیاری از مشکلات بازار عراق را حل کرد.

واسطه های گران فروش و آسیب به شهرت کالای ایرانی

حسینی در ادامه با انتقاد از نحوه حضور ایران در بازارهای عراق گفت: یکی از مشکلات عمده ای که تجارت ایران با عراق دارد، وجود واسطه های بسیار است. فروشنده و تولیدکننده ما با کمترین قیمت کالا را به عراق می فرستد تا قابل رقابت باشد، از آن سو مصرف کننده نهایی کالای ایرانی را با بالاترین قیمت خریداری می کند.

وی تأکید کرد: من شخصاً ده ها مثال در مورد این افزایش بیش از اندازه قیمت کالاهای ایرانی و فروش سه تا چهار برابری کالا نسبت به قیمت خرید، در بازار مصرفی عراق دیده ام. این مسئله هم رقابت پذیری کالاهای ایرانی را در بازار مصرف عراق کم می کند و هم تولیدکننده با کمترین سود را از صادرات محصولش می برد. این نشان دهنده عملکرد ضعیف ما در بازار عراق است.

حسینی با اشاره به لزوم گسترش بازارهای عرضه مستقیم و نمایشگاه های دیجیتال گفت: به اعتقاد من باید روی فروشگاه های عرضه مستقیم کالاهای ایرانی، نمایشگاه ها و از همه مهم تر اگر مسئله امنیت را مدنظر قرار دهیم، از طریق نمایشگاه ها و فروشگاه های مجازی، کالای ایرانی را با قیمت بسیار مناسب تر به مصرف کنندگان عراقی ارائه کنیم.

سید حمید حسینی در پایان گفت: عراق خیلی فرصت های زیادی برای ایران دارد و اگر بتوانیم اعتماد مصرف کنندگان عراقی را تأمین کنیم، جای رشد تجارت ایران و عراق بسیار زیاد است.