با پشتیبانی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی انجام شد؛

تعیین الگوی کشت اقتصادی در کشاورزی پایدار توسط محققان ایرانی

"تعیین بهره‌وری انرژی و الگوی کشت اقتصادی در شرایط آبیاری با آب زیرزمینی و کشاورزی پایدار" عنوان طرح پژوهشی است که توسط محققان ایرانی در قزوین انجام شد.

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، بیش از 90 در صد زراعت های ایران به صورت کشت آبی است و نیاز به آبیاری دارند. معمولاً در زراعت برای تامین آب و آبیاری، شخم و عملیات زراعی، برداشت محصول و حمل و نقل نیاز به مصرف انرژی است. همچنین بخش زیادی از انرژی مصرفی در زراعت مربوط به فرایندهای آبیاری (شامل تامین آب از منابع سطحی یا زیر زمینی انتقال آب به مزرعه و  پخش آب در مزرعه) است. در سال‌های اخیر با افزایش تعرفه¬های انرژی، هزینه¬های مصرف انرژی در سامانه¬های آبیاری ابعاد تازه‌ای بخود گرفته است و در توجیه اقتصادی این طرح‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. آب مورد نیاز آبیاری در بخش عمده ای از اراضی آبی کشور از طریق پمپاژ منابع آبهای زیرزمینی تامین می شود. افزایش هزینه های انرژی جهت تامین آب این اراضی متناسب با عمق دسترسی به آب می تواند توجیه اقتصادی تولید محصولات کشاورزی را بصورت کلی تحت تاثیر قرارداده بصورتی که حتی ممکن است ارزش افزوده نهاده های تولید زراعی را منفی کرده و سرمایه گذاری در این زمینه را غیر اقتصادی نشان دهد. از طرف دیگر افت سطح آب زیرزمینی هر ساله در دشت‌های ایران گزارش شده است که بیانگر افزایش مصرف انرژی به منظور پمپاژ آب از چاه‌ها است. در مناطقی که سفره آب زیرزمینی عمیق یا نیمه عمیق باشد هزینه مصرف انرژی برای پمپاژ آب زیرزمینی به منظور آبیاری ممکن است توجیه اقتصادی نداشته باشد. این تحقیق به بررسی اقتصادی کشت محصولات عمده زراعی در یکی از دشت‌های کشاورزی ایران با در نظر گرفتن کلیه هزینه‌های زراعی و انرژی خواهد پرداخت.

در این راستا طرحی با عنوان  "تعیین بهره‌وری انرژی و الگوی کشت اقتصادی در شرایط آبیاری با آب زیرزمینی و کشاورزی پایدار" در قزوین توسط محققان دانشگاه تهران و پشتیبانی صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران معاونت علمی انجام شد. دشت قزوین به علت داشتن چاه‌های عمیق و نیمه عمیق برای این مطالعه انتخاب شد. با توجه به عمق آب زیرزمینی، ارزش محصول، مصرف انرژی و سایر هزینه‌های کشاورزی مشخص شد که آیا الگوی کشت آن منطقه اقتصادی است یا نه. البته با توجه به اینکه آب زیرزمینی منبع اصلی آب آبیاری در ایران است. حدود 62 میلیارد مترمکعب از آب های زیر زمینی از طریق چاه ها استخراج می شود و 90 درصد آن به مصرف آبیاری می رسد. از طرف دیگر، هر ساله افت سطح آب زیرزمینی در بسیاری از دشت‌های ایران وجود دارد و این رخداد بیانگر افزایش مصرف انرژی برای پمپاژ آب آبیاری است. در این صورت الگوی کشت مناسب اقتصادی با گذشت زمان (با توجه به کاهش سطح آب زیرزمینی) تغییر خواهد کرد. بنابراین ارائه دستورالعملی که بتواند عمق اقتصادی چاه برای تک تک محصولات کشاورزی با توجه به هزینه‌های پمپاژ آب آبیاری، ارزش محصول و کلیه هزینه‌های کشاورزی (شامل هزینه‌های کاشت، داشت و برداشت) را محاسبه نماید ضروری است. که این طرح با توجه به این مسئله انجام شد.