آیا بدون زیرساخت ارتباطی، در دوران کرونا دوام می آوردیم؟

اگر کرونا قبل از توسعه زیرساخت های حوزه ارتباطات وارد کشور می شد ما چه وضعی داشتیم؟ ویرانی اقتصاد، تعطیلی آموزش و تردد بی رویه مردم برای تهیه نیازهای اولیه، این ها تنها گوشه ای از اتفاقاتی است که با شیوع کرونا و در نبود زیرساخت فناوری ممکن بود رخ دهد.

به گزارش بانک و صنعت به نقل از ایرنا، محمدجواد آذری جهرمی مدتی قبل برای ارائه گزارش عملکرد وزارت ارتباطات به مجلس شورای اسلامی رفت. یکی از نمایندگان از توسعه اینترنت انتقاد کرد و گفت: «شما تلاش کردید به فضای مجازی و اینترنت گسترش و سرعت بدهید. ضمن تقدیر از شما، ولی یک چاقوی دودم را تیز کردید؟»

دورکاری؟ خرید؟ حمل و نقل؟ اطلاع رسانی؟ سلامت؟ کدامیک از این ها می توانست بدون زیرساخت فناوری اطلاعات در زمان شیوع کرونا به سادگی در اختیار مردم ایران قرار بگیرد؟ توسعه اینترنت باعث شد مصائب مربوط به کرونا را تاب بیاوریم. انتقادهایی به فضای مجازی وجود دارد اما در کجای دنیا، برای توسعه و پیشرفت، مسئولی را مورد انتقاد قرار می دهند؟

وام با یک کلیک

حتی اگر در یک فقره نبود زیرساخت IT در کشور را در زمان شیوع کرونا تصور کنیم، می فهمیم اگر کرونا می آمد و زیرساخت فناوری آماده نبود، چه اتفاقی رخ می داد.

«اعطای وام یک میلیون تومانی به سرپرست خانوار»؛ این خبر به محض انتشار به دلیل بیکاری و مشکلات مالی طبقه بزرگی از جامعه از سوی آن ها پیگیری شد. طی کردن روال اداری این کار نیاز به سیم کارتی داشت که به اسم سرپرست خانوار باشد.

خرید و دریافت سیم کارت در زمان قرنطینه و لزوم فاصله گذاری اجتماعی، ظرف چند ساعت همه چیز بهم ریخت و تمام تلاش هایی که در این حوزه صورت گرفته بود، داشت نقش برآب می شد که فناوری به کمک مردم آمد.

سیم کارت های سرپرست های خانوار توسط پستچی های شرکت ملی پست و ظرف مدت کوتاهی به دست مردم رسید و احراز هویت نیز در همان مرحله انجام شد. پس از آن با ارسال یک پیامک میلیون ها نفر توانستند وام کمک معیشت یارانه بگیران را دریافت کنند. باتوجه به نیاز مردم به دریافت این وام، معلوم نبود بدون تکنولوژی چقدر «جان» به خطر می افتاد.

وضعیت فناوری؛ هفت سال قبل

با حسین فلاح جوشقانی معاون وزیر ارتباطات و رئیس رگولاتوری سابقه فعالیتش در سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بیش از 15سال است، درباره نبود زیرساخت فناورانه در زمان شیوع کرونا صحبت کردیم. اینکه اگر اینترنت، شبکه ملی اطلاعات و زیرساخت دولت هوشمند و سلامت الکترونیک نبود چه اتفاقی می افتاد. برای ترسیم اتفاقات ناگواری که ممکن بود رخ دهد، به 15 سال قبل نرفتیم. تنها آمار هفت سال قبل را مرور کردیم؛ سال 92.

چهار میلیون مشترک اینترنت ثابت و 80 هزار کاربر اینترنت همراه در سال 92

آماری که معاون وزیر ارتباطات اعلام می کند، آمار عجیبی است. مثلا همین هفت سال قبل، تعداد مشترکین ADSL در کل کشور چیزی حدود چهار میلیون نفر و ظرفیت سرویسی که برای اینترنت موبایل ایجاد شد، کلا 300 هزار نفر را پوشش می داد که از این ظرفیت فقط80 هزار نفر کاربر فعال به حساب می آمدند؛ آن هم فقط نسل سوم اینترنت همراه.

این عدد و ارقام در سال 92 را به خاطر داشته باشید. حالا هفت سال جلوتر بیایید. ساده ترین آماری که می تواند میزان توسعه زیرساخت فناوری در کشور را مشخص کند پوشش اینترنت پر سرعت در 90 درصد روستاهای بالای 20 خانوار است، طرحی که در سال 92 کسی نمی توانست حدس بزند اجرا شدنش در کشور، شدنی باشد.

در آن سال ها به گفته فلاح جوشقانی هیچ شهری اینترنت پر سرعت به شکل کامل نداشت و در هسته شبکه زیرساخت کشور این آمادگی وجود نداشت تا دسترسی فراهم شود. علاوه بر آن ظرفیت مناسب برای پهنای باند داخلی و بین الملل هم چیز قابل ارائه ای نبود. آن زمان کسب و کارهای مبتنی بر فضای اینترنت شکل نگرفته بود و پلتفرم ها و اپلیکیشن های حمل و نقل، آموزش و سلامت اصلا وجود نداشتند.

اگر ظرفیت اینترنت کشور افزایش پیدا نمی کرد، چطور قرار بود مردم را در خانه نگه داریم؟ و در دور اول شیوع کرونا، میزان تلفات از حدود 150 نفر در روز به زیر 40 نفر می رسید؟

فرض کنید زمانی که دولت تصمیم گرفت به قشر کم برخوردار جامعه رایانه یک میلیون تومانی بدهد و سرپرست های خانوار برای دریافت سیم کارت به دفاتر پیشخوان هجوم بردند، شرایط برای انجام این کار به صورت الکترونیکی مهیا نبود. تنها در همین یک فقره ارائه خدمت، انتقال ویروس کرونا می توانست شکل ناهنجاری به خود بگیرد.

اما خللی ایجاد نشد و ظرف مدت کوتاهی و پس از اعلام وزیر ارتباطات شرایطی که سلامتی مردم را در معرض خطر قرار داده بود، به سرعت تغییر کرد و بستر رساندن سیم کارت به دست مردم و احراز هویت شان به صورت الکترونیکی مهیا شد.

رشد دو برابری مصرف ترافیک داخلی

قبل از شیوع کرونا مصرف ترافیک داخلی 800 گیگابیت بر ثانیه بود که با شیوع آن، آغاز دورکاری و آموزش مجازی، به عدد 2200 رسید و بیش از دو برابر شد. این رشد دوبرابری اتفاق افتاد و پایدار ماند چون از قبل برای توسعه زیرساخت تدابیر ویژه ای اندیشیده شده بود. با بستری که مهیا شد، مردم فرهنگ استفاده از فضای مجازی برای رفع نیازهای خود را آموختند. همه این ها به واسطه پوشش سراسری اینترنت در کشور و شکل گیری اکوسیستم فناورانه ممکن شد.

معاون وزیر ارتباطات معتقد است، حتی اگر کرونا راهش را بکشد از ایران برود و شرایط به حالت عادی برگردد نیز باید توسعه زیرساخت ها را جدی بگیریم، چون مردم به این که فضای مجازی بخشی از کار و آموزش شان باشد عادت کرده اند. او می گوید: «پیش بینی شخصی من این است که از این به بعد بخشی از آموزش بر بستر فضای مجازی ادامه پیدا خواهد کرد. از اول مهر که مدارس و دانشگاه ها کار خود را آغاز می کنند، قطعا باید توسعه زیرساخت با شدت بیشتری انجام شود و این مساله را به گوش اپراتورها نیز رسانده ایم.»

برطرف کردن انسداد ترافیکی

یکی از اقدامات مهمی که در زمان شیوع کرونا رخ داد، برطرف کردن انسداد ترافیکی بود که اگر این کار انجام نمی شد مشکلات زیادی پیش می آمد. فلاح می گوید: در بخش های مختلف شبکه، ظرفیت دو برابری داشتیم. 4126 لینک در 1500 مرکز مخابراتی با انسداد ترافیکی رو به رو شدند که در عرض 10 روز آن را برطرف و 215 مسیر انتقالی که در شبکه وجود داشت را نیز حل کردیم.

به گفته رئیس رگولاتوری اگر همین دو اقدام انجام نمی شد، حتما متولیان حوزه فناوری زیر شدیدترین حملات قرار می گرفتند و این سوال مطرح می شد که «چرا زیرساخت ها آماده نیست؟»

دغدغه های درست پیگیری می شوند

او در خصوص واکنش هایی که نمایندگان مجلس در خصوص فضای مجازی داشتند نیز دغدغه های آن ها را به حق دانست و گفت: «دوستان دغدغه هایی دارند که در چارچوب قانون باید رسیدگی شود. وزارت ارتباطات زیرساخت ها را به روستاها برد تا کسب و کارها و آموزش مجازی راه اندازی شوند.

مگر می شود آموزش دانش آموزان و دانشجویان که در بستر شبکه مجازی شکل گرفته فقط برای افرادی باشد که در تهران یا مثلا اصفهان زندگی می کنند؟ دانش آموزی که لب مرز و روستا زندگی می کند نباید آموزش ببنید؟ باید درس و مدرسه اش تعطیل شود. توسعه اینترنت در کشور به این دلیل بوده است.

مشکل عمده دانش آموزان ما دسترسی به سخت افزارهایی نظیر گوشی همراه و تبلت است که در این خصوص گلایه زیاد است. این مشکل عمده است اما وزارت ارتباطات در تامین سخت افزار وظیفه ای ندارد. هر چند این کار را نیز انجام داد اما وظیفه اصلی این وزارتخانه ایجاد بستر مناسب بود که انجام شد.»