اشکالات قانونی و اجرائی ادغام موسسه های مالی و اعتباری!

یک کارشناس خبره حسابداری گفت: شیوه بانک مرکزی در ساماندهی بنگاه‌های اعتباری، نشانگر نبود یک سازوکار مشخص علمی و کارشناسی در ادغام یا انحلال این بنگاه‌هاست که قطعاً در آینده به مش

هوشنگ خستویی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری فارس "توانا" اظهار داشت: طی یک سال اخیر شاهد تشدید برخورد بانک مرکزی با برخی بنگاه‌ها در بازار متشکل و غیر متشکل پولی بوده ایم که اغلب به شکل ادغام چند بنگاه در یکدیگر یا انحلال برخی بنگاه ها انجام گرفته و می گیرد.

وی ادامه داد: نکته ای که در ارزیابی این قبیل اقدامات بانک مرکزی باید مورد توجه قرار گیرد این است که ضمن تأکید بر جایگاه و شأن غیر قابل خدشه نظارت برای بانک مرکزی به عنوان دادستان نظام بانکی و پولی کشور، باید به این واقعیت نیز توجه کرد که آیا این قبیل برخوردها کمکی به حل ریشه ای مشکلات می کند یا تنها صورت مسئله را تغییر می دهد؟

** ادغام یا انحلال تنها گزینه‌های مورد استفاده

این کارشناس ارشد حسابرسی گفت: آنچه تا کنون در رفتار بانک مرکزی مشاهده کرده ایم گویای این واقعیت است که بانک مرکزی برای ادغام بنگاه های اعتباری و پولی، تنها بر انحلال یا ادغام این بنگاه ها تأکید می کند.

وی با اشاره به ناهماهنگی‌هایی که این نوع رفتار بوجود آورده گفت: پیامد اینگونه برخوردها از هم اکنون قابل مشاهده است؛ اعتراض و انتقاد مسئولان بازار سرمایه به نوع برخورد با بنگاه هایی که در این بازار حضور داشته اند، سردرگمی و نارضایتی مشتریان و سپرده گذاران این مؤسسات و بانک ها و تضییع حق سهامداران تنها بخشی از مشکلات است که در حال حاضر بروز کرده و بدون شک در آینده با دامنه وسیع تری از مشکلات هم روبرو خواهیم شد.

خستویی در ادامه با بیان اینکه اساسا و در ابتدا باید برای این پرسش، پاسخ روشنی یافت که مشکل این بنگاه ها چیست که بانک مرکزی برای حل آن دست به انحلال یا ادغام آنها می زند، گفت: دوستان بانک مرکزی تا کنون تنها بر این نکته البته درست تأکید کرده اند که اغلب این بنگاه ها خصوصا تعاونی های اعتبار آزاد و مؤسسات اعتباری بدون مجوز بانک مرکزی و خارج از نظارت این نهاد تشکیل و فعالیت می کرده اند.

به گفته وی، واقعیت هم همین است و هیچ کارشناسی در ضرورت برخورد با این مسئله و ضرورت ساماندهی این شرایط تردیدی ندارد اما پرسش این است که آیا راهکاری که بانک مرکزی در مدیریت این نهادهای پولی در پیش گرفته، متناسب با مشکل است؟ آیا واقعا راه برون رفت از وضعیت نابسامان بازار غیر متشکل پولی، ادغام یا انحلال بنگاه های مشکل دار است؟

** قانون مشخصی برای ادغام مؤسسات مالی نداریم

وی ادامه داد: به فرض که راه حل همینی باشد که بانک مرکزی در پیش گرفته اما آیا در ادغام و انحلال بنگاه ها، روش درستی را استفاده می کند؟ کافی است مروری کوتاه داشته باشیم به قوانین موجود در کشورمان تا مشخص شود ما تقریبا در مجموعه قوانین ایران، سرفصل و قانون مشخصی برای ادغام بنگاه ها یا مؤسسات نداریم.

این کارشناس حسابداری یادآور شد: تنها در پیش نویس در حال بررسی قانون جدید تجارت که هنوز به صورت قانون درنیامده سرفصلی به این موضوع اختصاص یافته است. حال سؤال این است که بانک مرکزی در چنین خلأ قانونی بر اساس کدام مستندات و چه روش هایی، بنگاه ها را وادار به ادغام می کند؟

خستویی افزود: به عنوان مثال اساسا در بحث ادغام ما اجبار نداریم یعنی صاحبان سهام بنگاه ها حق دارند پیش از ادغام حق و سهم خود را مطالبه کنند اما متأسفانه در ادغام های صورت گرفته شاهد این هستیم که بدون رعایت حق سهامداران، ناگزیر از ادغام می شوند.

این کارشناس خبره حسابرسی در ادامه گفت: پیش از همه این بحث ها و اقدامات باید به این پرسش نیز پاسخ داد که اصول ادغام یعنی چه؟ در یک نگرش حقوقی، ادغام یعنی پیوستن، حال این پیوستن می تواند  پیوستن دو یا چند بنگاه  به یکدیگر و تشکیل یک بنگاه جدید باشد یا پیوستن یک بنگاه به بنگاه بزرگتر. این اقدام با هدف کسب و ایجاد قدرت برتر اقتصادی یا فنی انجام می گیرد. با در نظر گرفتن این تعریف حال باید دید اساساً آنچه به نام ادغام در مورد بنگاه های پولی انجام می گیرد، اصلا ادغام است؟

وی تأکید کرد: در قوانین ما موضوع ادغام محلی از اعراب ندارد در حالی که در قوانین جهان، مفصلا به موضوع ادغام پرداخته شده است و در مسیر ادغام نیز دائما بر این واقعیت تأکید می شود که فرایند ادغام از جمله فرایندهایی است که نقش مسائل حسابداری در آن به شدت پررنگ است تا در مسیر ادغام حقی از افراد ضایع نشود اما متأسفانه در آنچه به نام ادغام در مورد بنگاه های پولی دنبال می شود و حسابداران جایگاهی ندارند.

** ادغام مؤسسات و نهادهای مالی غیرهمگن

به گزارش بانک و صنعت، خستویی با اشاره به ضرورت همجنس بودن بنگاه های ادغامی گفت: بنگاه هایی که ادغام می شوند باید از نظر اهداف با یکدیگر شباهت داشته باشند در واقع بیزنس پلن بنگاه هایی که می خواهند ادغام شوند باید یکی شود یعنی نمی توان بنگاه هایی با بیزنس پلن های متفاوت و مجزا از یکدیگر اقدام شوند تا اهداف واحدی برای بنگاه جدید تعریف و برنامه منسجمی برای تحقق این اهداف دنبال شود.

وی افزود: با در نظر گرفتن موارد فوق، خود به خود معلوم می‌شود بنگاه هایی که قرار است ادغام شوند باید منحل شوند تا بنگاه جدید ایجاد شود. پیش از این انحلال نیز باید دارایی ها و بدهی های بنگاه ها مشخص شود و حق سهامداران آنها پرداخت شود. این در حالی است که متأسفانه در ادغام هایی که الان شاهد آن هستیم اصلا به این موارد توجهی نمی شود و به نظر می رسد دوستان تنها به دنبال ادغام نام ها هستند چرا که بنگاه جدیدی که از ادغام بنگاه های قدیم بوجود می آید باید مجددا ثبت شود، نامش رسما ثبت شود، بورس مطلع شود و تایید کند و.... اما هیچ کدام از این اقدامات اکنون مورد توجه قرار نمی گیرد تا جایی که سازمان بورس بارها لب به انتقاد و اعتراض گشوده است.