بانکداری، کارآمدی و ناکارآمدی ها

بانکداری که اصل و اساس آن به شیوه مدرن امروز از غرب سر بر آورده است، به طور طبیعی با خود مزیت ها و کاستی های بسیاری دارد که افکار عمومی در هر کشور کم و بیش با آن آشنایی دارند.

مزیت های این صنعت بسیار بزرگ و البته پر منفعت، همکاریها و مساعدت های مالی و پولی با افراد، سازمان ها ، بخش های تولید و صنعت و حتی مشارکت در امور عام المنفعه براساس نوع حاکمیت در کشورها و نیز نوع نگاه مدیریت و منش گردانندگان هر بانک تعریف می شود.

به زبانی ساده تر اینکه بانک ها برای خرید مسکن، زمین ، تولید در کشاورزی، صنعت ، خدمات و...

ازدواج ، سفر ، درمان  و امثال آن تسهیلات پرداخت می کنند و برای این پرداخت های نیز سودهایی در نظر می گیرند.

بگذریم از اینکه سود تسهیلات در کشورهای پیشرفته درجهان امروز 2 تا 4 درصد و در کشورهایی مانند ایران " شاید به علت پولداری مردم!!" بین 12 تا 17 درصد است ، اما همین کمک ها و تسهیلات فقط و فقط مزیت نیست بلکه گاه این مزیت به دردسری بزرگ تبدیل می شود.

نمونه این دردسر بزرگ همان چیزی است که در چند سال گذشته با بحران اقتصادی در غرب به ویژه در آمریکا بروز کرد و نزدیک به 4 میلیون آمریکایی که از مسیر دریافت تسهیلات خانه خریداری یا ساخته بودند به علت عدم توان بازپرداخت وام بانکی ، بی خانمان  یا بد خانمان شدند.!
تردیدی نیست که یکی از نگرانی ها در کشور ما که تسهیلات مسکن از طریق بانک ها پرداخت می کنند ، آینده این مسیر و امکان ایجاد اشکالات برای مردم است که خانه خود را براساس وام بنا نهاده اند و احتمالا با یک بحران اقتصادی دچار دردسر خواهند شد.

در ایران به علت آنکه حاکمیت اسلامی است و حتما آگاه هستید ، بانکداری اسلامی در کشور رواج دارد که البته بسیاری از علمای دین نسبت به اینگونه بانکداری اشکال وارد کرده اند، - بانک ها در حوزه کارهای مردم پسند و به اصطلاح عام المنفعه شرکت می کنند.

ساخت درمانگاه ، مدرسه ، حمام و جاده روستایی و نظایر آن از جمله کارهای خوب بانک ها در ایران است ، اگر چه کارها در این زمینه بسیار محدود ، اما تبلیغات آن بسیار زیاد است.

مثلا یک بانک خصوصی در یک روستا در استان بوشهر شهرستان دشستان یک مدرسه بنا کرده و شاید چند برابر پولی که برای ساخت این مدرسه صرف شده، تبلیغات تلویزیونی انجام می دهد.

به عقیده نویسنده ، همین مقدار که نگاه بانک های کشور به این امور معطوف است، حتی به اندازه محدود، قابل توجه است، اما انتظار می رود با سودهای دهها میلیارد تومانی سالانه بانک ها باید در این عرصه جولانی بیشتر بدهند.

از ناکارآمدی های بانک ها در کشورمان نیز اگر به صورت خلاصه بخواهیم نمونه هایی ذکر کنیم، نحوه خدمت دهی به مردم ، عدم آموزش کارکنان بانک ها ، دوگانه در عملیاتی بانکی میان عملکرد سنتی و مدرنیزم " ، بهره مندی از خودپردازها ، سیستم اینترنت ، پرداخت وام های کلان به افراد معلوم الحال " منظور صاحب منصبان، اقازاده ها، صاحبان ثروت، مسوولان  و..."  و نپرداختن درست و درمان وام برای ازدواج ، درمان و سفر و امثال آن است.

در حوزه خدمت دهی ، طی هفته جاری به دو شعبه بانک سری زدم که البته با همان رفتارهایی برخورد کردم که در ماههای قبل هم وجود داشت و هیچ تغییر در نحوه خدمت دهی به مردم حاصل نشده است و این خود مایه حیرت است.

بانک های هم بیشترین تبلیغات را در جهت رفاه حال شهروندان می دهند، بیشترین اشکالات را حداقل در زاویه دید رسانه ای دارند.

در بانک ..... شعبه استاد معین وقتی از سیستم شماره نوبت را دریافت کردم، عدد 229 را نشان می داد و روی تابلو نفر 154 در حال انجام امور بانکی بود. در همین شعبه بزرگ با دهها کارمند که البته صندلی رییس شعبه شاید به علت مرخصی خالی بود، 10 متصدی در قسمت های پایین و بالا کار ارباب رجوع را انجام می دهند، اما فقط به متصدی از طریق خواندن شماره به مشتریان خدمت دهی می کردند و بقیه کارکنان یا در محل کار حاضر نبودند و یا در حال ....!!!

نکته جالبتر آنکه ، مشتریانی هم که وارد بانک می شدند هر کدام به جای یک شماره دو یا سه شماره بر می داشتند و برای خوش خدمتی رایگان به مشتریان بعدی  که خیلی دیرتر می رسیدند ، شماره های دوم و سوم خود را توزیع می کردند و در واقع بازاری راه انداخته بودند و معلوم نبود چرا انتظامات ، حراست و یا هر مسوولی در بانک حرکتی در قبال این اقدام انجام نمی داد.!!

در شعبه بانک " ت " ، در خیابان آزادی روبروی خیابان جیهون ، جنب ایستگاه مترو آزادی نیز در سالجاری چهار باری که مراجعه کردم ، رییس شعبه فقط یک بار در محل کار بود و کارکنان اعلام می کردند که ایشان در مرخصی هستند.!!!

در این شعبه نیز از 5 غرقه یا شعبه خدمت دهی متصدیان ، تنها 2 غرقه یا متصدی فعال بودند و البته این دو نفر هم طلبکارانه با مردم برخورد می کردند.  نگاه به این وضعیت نشان می دهد که در نظام بانکداری به اصول اولیه توجه نشده و کارکنان آموزش های لازم را ندیده اند و برخی از آن ها مشکلات خانوادگی و ... را به محل کار منتقل کرده و را مشتری برخورد تند می کنند در حالی که در تبلیغات همین بانک سخت از اعتماد، اطمینان، آینده، فردا ، خدمت و نظایر آن گوش فلک را کر می کند.!

در پرداخت وام های اندک ضروری و مشکلاتی که بر سر راه شهروندان قرار دارد در حالی که مشتری باید سود 14 درصدی مانند موسسه اعتباری مهر بپردازد و چندین مرحله رفت و امد داشته و مدارک زیادی را تحویل بدهد " یعنی آنکه از دریافت وام منصرف شود" ، قصه و داستان به مثنوی هفتاد من کاغذ می رسد که در همین شبکه دو نمونه از رنجنامه های دریافت وام در بخش تحلیل ها آمده است.!

نکته جالب تر اینکه خیال مسوولان بانک و مدیران اجرایی و نظارتی هم در کشور راحت است ، چرا که به این نمونه و رنجنامه ها و مشکلات توجهی نمی کنند و هر کسی در هر حوزه ای فقط به صورت بخشی با منافع خود اندیشیده و عمل می کند و مردم هم در این مسیر دست و پا می زنند.

گمان ما این است که رسانه ها به عنوان چشم و گوش مسوولان و دست اندر کاران این مسایل و مشکلات را برای کمک به جامعه منعکس می کنند و باید کسی باشد که نسبت به این گزارش ، اخبار ، تحلیل ها و تفسیر ها واکنش نشان بدهند، اما وقتی شما در یک شعبه بانک یک اشکال را مدتها مشاهده می کنید و در باره آن مطلب هم می نویسید، یعنی مسوولان مربوطه یا با این گونه اساسا کاری ندارند یا با رسانه ها سروکاری ندارند و روابط عمومی ها هم از دوستان، بستگان و آشنایان و سفارش شدگان هستند و یا تفاوتی نمی کنند که چه اتفاقی در حوزه مدیریتی آن ها رخ می دهد.

از شهروندانی که در این خصوص نظری دارند، می خواهیم نظرات خود را به صورت شفاف و ذکر شعبه و نوع عملکردها برای ما ارسال کنند تا به صورت سلسله وار در این باره گزارش ها و مطالب مشروح را به اطلاع مسوولان برسانیم که رسالت رسانه در حقیقت اصلاح امور از زبان مردم و جامعه است و ما این آمادگی را داریم.

                                                                           سردبیر

                                                                پنج شنبه 6 مرداد ماه 1390