چرایی بیمه نشدن 7 میلیون جمعیت شاغل غیرمزدبگیر

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، همه به‌نوعی مطلع شده‌اند که پرداخت مبلغی ماهیانه در قبال بیمه به دردسرهای معیشتی، درمانی و رفاهی سالمندی می‌ارزد. با این حال بخش نسبتا زیادی از جامعه از مزایای بیمه محرومند که جمیعت 7 میلیونی شاغلان غیرمزدبگیر و سایر افراد در حرف و مشاغل آزاد یا کسانی که هیچ شغلی ندارند، جزو آن به‌شمار می‌آیند.

چند روز پیش مدیرکل دفتر بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از وجود 7 میلیون جمعیت شاغل غیرمزدبگیر خبر داد. منظور از جمعیت شاغل غیرمزدبگیر همانطور که از صحبت‌های وی توضیح داده شد، افرادی مانندکشاورزان، رانندگان تاکسی، کارگران ساختمانی، قالیبافان، باربران و ... است که در مکان مشخصی مانند ادارات و کارخانه‌ها فعالیت نداشته و بابت فعالیت خود به‌صورت ماهیانه حقوقی دریافت نمی‌کنند البته جمعیت 7 ملیونی فاقد پوشش بیمه‌ای تقریبا مربوط به مشاغل آزاد است و اگر بخواهیم جمعیت آنهایی که هیچ درآمد و شغل مشخصی ندارند را به آن اضافه کنیم، این جمعیت طبق آخرین آمارهای موجود به بیش از 13 میلیون نفر خواهد رسید. با این حال در حال حاضر بیش از 40 میلیون نفر از جمعیت کشور بیمه شده‌اند و موضوع بیمه نسبت به قبل پررنگ‌تر شده است.

کافی است اندک نگاهی به مراجعان سازمان تامین اجتماعی به‌ویژه مراجعان سالمند آن بیندازیم. برخی از این افراد کسانی هستند که نتوانسته‌اند در راستای فعالیت‌های شغلی خود حق بیمه پرداخت کنند، اکنون یا باید یا مابقی سال‌هایی که بیمه نپرداخته‌اند، پرداخت کنند و بابت آن از یک‌سوم حقوق بهره‌مند شوند یا اگر سال‌های آنها به حد نساب نرسید، بر مزایای بیمه چشم پوشیده و منتظر شغلی تازه باشند؛ مساله‌ای که اگر باوجود افزایش جمعیت سالمند کشور، مورد اعتنایی قرار گیرد، چالش‌های جدی ایجاد خواهد کرد. اگرچه اکثر جمیعت کشور بیمه شده‌اند اما موضوع و اهمیت بیمه ایجاب می‌کند نسبت به حداقل‌ها هم حساسیت جدی نشان دهیم.

چرا برخی از افراد راغب به پرداخت حق بیمه نیستند؟ چه مشکلاتی باعث شده آنها باوجود آگاهی از مزایای بیمه بر آن چشم بپوشند؟ دلایل رویگردانی مردم از بیمه‌های اختیاری چیست؟ انجام چه اقداماتی از سوی مسئولان جمعیت بیمه‌ای کشور را خواهد افزود؟ مزیت بیمه برای افزاد جامعه و اقتصاد کشور چیست؟

ترس از پرداخت حق بیمه

برخی از کسانی که در یک کار مشغول به فعالیت هستند، بر این باورند میزان حق بیمه‌ای که باید ماهیانه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کنند، نسبت به درآمدی که در ماه به دست می‌آورند، زیاد است. به همین دلیل بسیاری از انها پس‌انداز یا روش‌های دیگری برای جبران مزایای بیمه در آینده درنظر می‌گیرند. با این وجود اکثر این افراد نیز کسانی هستند که از مزیت واقعی بیمه بی‌خبرند یا به قول کارشناسان نمی‌خواند منتظر وعده و وعید بیمه‌هایی باشند که در سنین بازنشستگی به آنها تعلق خواهد کرد. به قول برخی از همین افراد، حل چالش‌های حال ضروری‌تر از مسائل آینده است. با این حال سیر اداری بیمه اختیاری یا بیمه مشاغل آزاد، تفاوت‌های آن با بیمه اجباری و ... نیز مزید بر علت شده است.

در بیمه‌های اختیاری بیمه بیکاری پرداخت نمی‌شود، فرد بیمه شده باید بابت دریافت هرگونه خدمات مانند خدمات درمانی، از کار افتادگی و غیره مبلغی به سازمان تامین اجتماعی پرداخت کند درحالی که در بیمه اجباری فرد با پرداخت 30 درصد حقوق خود می‌تواند از کل این مزایا و خدمات بهره‌مند شود. درصد حق بیمه اختیاری مجموعا 29 درصد است که پرداخت 3 درصد از آن به عهده دولت و 26 درصد به عهده بیمه‌شده است.

خدمات نابرابر بیمه اختیاری با بیمه اجباری

 از طرفی دیگر بیمه‌های اختیاری از ارائه خدمات به افراد زمان بیماری، بارداری، حوادث کار و ... خدماتی ارائه نمی‌دهند بنابراین همه‌چیز دست‌به‌دست هم داده تا پرداخت مزایا در بیمه اجباری نسبت به بیمه اختیاری کاملا نابرابر به‌نظر برسد و همین موضوع انگیزه مشاغل شاغل برای پرداخت حق بیمه را کم کند.

احمد لطفی‌نژاد، مشاور وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی در این رابطه توضیح می‌دهد: به‌نظر نمی‌رسد آمار ارائه شده از جمعیت 7 میلیونی فاقد پوشش بیمه، چندان موثق باشد با این حال دلایل زیادی موجب رویگردانی از بیمه است که مهم‌ترین آن کوتاهی خود افراد است. آنجا که بحث بیمه‌های اجباری است، کارفرمایان به حکم قانون موظف‌اند فرد را بیمه کنند، در غیر این صورت فرد مورد نظر حق شکایت و مطالبه حقوق خود از دیوان عدالت اداری را دارد.

بی‌توجهی افراد به مسائل دوران سالمندی

از سوی دیگری آمارهای ارائه شده مبنی بر تعداد بیمه‌شدگان نشان از این واقعیت دارد که مساله بیمه‌ها نسبت به قبل بهتر شده و افراد بسیاری اکنون تحت پوشش بیمه هستند. از طرفی عدم توجه افراد به مسائلی مانند از کارافتادگی، حوادث کار، دوران بازنشستگی و مشکلات آن باعث شده برخی از اهمیت بیمه‌ها غافل باشند. در صورتی که حق بیمه نسبت به عوارضی که در سنین سالمندی باید بابت بیمه نشدن پرداخت کنند، بسیار سنگین‌تر است.

ثمانه نادری