مغازه داری با اداره مالیات تماس می گیرد و گلایه می کند که چرا مالیات من دو برابر مالیات مغازه کناری محاسبه شده درحالیکه هر دو از یک صنف هستیم و کاروکاسبی مشابهی داریم. این چه عدالتی است که من باید دو برابر هم صنف خود مالیات بپردازم در حالیکه هر دو در یک محل به کسب و کار اشتغال داریم و اجناس و کالاهای خود را با قیمت مشابه به فروش می رسانیم وگلایه هایی از این دست. ممکن است مأمور مالیات، چندی قبل به محل کسب این مغازه دار رفته باشد و از قضا مغازه دار آن روز مشتریان زیادی داشته اما مغازه کناری مشتری آنچنانی نداشته باشد. مأمور مالیات به دلیل وجود مشتریان زیاد این مغازه دار، درآمد بالاتری برای او نسبت به هم صنف اش شناسایی کرده و در نتیجه مالیات بیشتری برآورد می کند. این در حالی است که شاید اگر مأمور مالیات، روز دیگری به همان مغازه می رفت، عکس این حالت را مشاهده می کرد. این دست مشکلات، ناشی از فقدان اطلاعات دقیق از روند معاملات صاحبان مشاغل و میزان واقعی فروش و درآمد آنهاست. چنانچه نظام مالیاتی به اطلاعات، ریزداده ها و جزئیات دقیق از میزان فروش کسبه دسترسی داشته باشد، شناسایی درآمد ایشان به شکل واقعی تری صورت می گیرد و به محاسبه دقیق تر مالیات می انجامد و نتیجتا کمتر شاهد وقوع این قبیل مشکلات در نظام مالیاتی خواهیم بود.
شاید بتوان گفت در کنار شاخص هایی مانند پاسخگویی و قانون مداری، ایجاد شفافیت به ویژه در عرصه اقتصاد، حرف و اول و آخر را در ارزیابی حکمرانی مطلوب و شایسته می زند. در کشورهایی که در رده بالای هرم شفافیت اقتصادی قرار دارند، امکان رصد و پایش فعالیت های اقتصادی برای آحاد جامعه فراهم است و به منظور افزایش ریسک فساد اقتصادی، دارایی ها و فعالیت های اقتصادی مقامات کشور، فعالان اقتصادی و سرانجام آحاد مردم به سمت شفافیت سوق داده شده اند.
یکی از مهم ترین ابزارهای پیشگیری از وقوع جرائم اقتصادی، نظارت مطلوب و شایسته بر فرآیندها است. استفاده از ابزار نظارت با توجه به پیچیدگی های آن بسیار مهم و حساس تلقی می شود. در شرایط امروزی، نظارت بر تمامی فرآیندها با توجه به حجم بالای مبادلات اقتصادی به شکل سنتی امکان پذیر نیست و استفاده از ابزارهای رایانه ای اجتناب ناپذیر است. در این راستا، سازمان امور مالیاتی کشور اقدام به طراحی و اجرای پایانه های فروشگاهی کرده است.
پایانه فروشگاهی، سامانه ای است متشکل از صندوق فروش یا رایانه و نرم افزارهای کاربردی مربوطه که امکان اتصال به سامانه مودیان سازمان امور مالیاتی کشور و شبکه پرداخت الکترونیکی کشور را داشته و قابلیت لازم برای صدور صورتحساب و ثبت اطلاعات خرید و فروش کالا و خدمات واحد کسب و کار را در چارچوب قوانین مربوطه فراهم نماید.
استفاده از پایانه های فروشگاهی در اغلب کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه با هدف شفاف سازی هر چه بیشتر فعالیت های اقتصادی، سهولت در شناسایی درآمد واقعی صاحبان کسب وکار و در نتیجه آن، برقراری هر چه بهتر عدالت مالیاتی در بخش صاحبان مشاغل مورد بهره برداری قرار گرفته است. در نظام مالیاتی کشور ما نیز نصب و اجرای این پایانه با قابلیت جمع آوری روزانه 1/5 میلیارد داده در بخش صاحبان مشاغل در دستور کار قرار دارد.
ایجاد یک نظام مالیاتی مبتنی بر اطلاعات و ریزداده ها و همچنین استفاده از پایانه های فروشگاهی توسط صاحبان مشاغل و فعالان اقتصادی، دو پیش شرط مهم و اساسی در حرکت به سمت شفافیت و عدالت در عرصه های اجتماعی و اقتصادی هستند که برقراری بیش از پیش عدالت مالیاتی را به عنوان دستاوردی مهم به ارمغان می آورند. قطعا نظام مالیاتی در صورتی کارآمد و موفق است که به داده ها و ریزداده های فعالان اقتصادی دسترسی داشته باشد تا بتواند براساس این اطلاعات، درآمد واقعی صاحبان مشاغل را شناسایی نماید و براساس آن مالیات واقعی و عادلانه را محاسبه نماید. طبیعتا هر چقدر اطلاعات دقیق تر و جامع تری از درآمد فعالان اقتصادی و روند معاملات ایشان به دست آید، محاسبه میزان مالیات متعلق، دقیق تر و به عدالت نزدیک تر است. به کارگیری پایانه های فروشگاهی در محل کسب وکار و اتصال آن به سامانه مودیان در نظام مالیاتی، مسیر دستیابی به اطلاعات اقتصادی و داده ها و ریزداده های لازم را تا حد زیادی هموار می سازد.
بنا بر آنچه گفته شد، شفافیت در فضای اقتصادی چه در عرصه دولتی و چه در حوزه شهروندان عادی، اعتماد دوسویه میان حاکمیت و مردم را تضمین می کند و از طرفی تنها راه مقابله سیستماتیک و پایدار با فساد و فعالیت های پنهانی و زیرزمینی است. تکلیف صاحبان مشاغل و اشخاص حقیقی درخصوص نصب و استفاده از پایانه های فروشگاهی و ثبت نام در سامانه مودیان سازمان امور مالیاتی کشور ضرورتی است که منافع و مزایای آن در درجه نخست متوجه همین افراد است و انتظار می رود با عمل به تکالیف مندرج در قوانین مالیاتی به ویژه قانون مربوط به پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، گام بسیار موثری در مسیر رسیدن به یک نظام مالیاتی هوشمند، کارآمد و شفاف برداشته شود.
رسانه مالیاتی کشور
