پاسخ تفضیلی و مستند سخنگوی ستاد بودجه سازمان برنامه و بودجه به گزارش مرکز‌پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشرشد

به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به نقل از روابط عمومی سازمان برنامه وبودجه، مرکزپژوهش های مجلس شورای اسلامی طی گزارشی شفافیت بودجه سال 98 کل کشور را مورد ارزیابی قرار داده است. در این خصوص ذکر نکاتی ضروری به نظر می‌رسد:

1-کسری 193 هزار میلیارد تومانی: حداقل اعتبارات هزینه‌ای اجتناب ناپذیر قابل پرداخت توسط دولت در سال 1398 اعم از حقوق و مزایای پرسنل رسمی، و پیمانی و قراردادی، حقوق بازنشستگان کشوری و لشگری، مستمری و بیمه های اجتماعی، بیمه سلامت، کمک به طرح تحول سلامت و سایر هزینه‌های اجتناب ناپذیر) معادل 320 هزار میلیارد تومان برآورد شده است که این عدد حدوداً 12 درصد تولید ناخالص داخلی است و این نسبت در مقایسه با سال جاری و سنوات قبل روند نزولی دارد. در مقابل این هزینه، برآورد حداکثر درآمدهای عمومی (اعم از مالیات و حقوق ورودی و سایر درآمد های دولت) معادل 6/208 هزار میلیارد است. لذا دولت ناگزیر از تامین فاصله بین درآمدها و هزینه‌ها از محل واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی خواهد بود که اطلاق کسری بودجه به این تامین مالی صحیح نیست.

2-عدم شفافیت منابع هدفمندی: منابع و مصارف هدفمندی در قالب تبصره (14) لایحه بودجه سال 1398 و جدول مندرج در آن به تفکیک موارد وصولی و موارد هزینه‌کرد اعم از هزینه‌های قانونی، هزینه‌های شرکت های دولتی تامین کننده منابع هدفمندی و مصارف قانون هدفمند کردن یارانه‌ها به صورت شفاف و با قید عنوان و مصادیق درج شده است. 

3-ابهام در درآمدهای مالیاتی: منابع درآمدهای مالیاتی پیش بینی شده برای سال 1398 به تفکیک ردیف‌های مندرج در جدول شماره (5) لایحه منظور شده است و هرگونه کوشش مالیاتی در افزایش منابع مالیاتی (نظیرمالیات بر عایدی سرمایه، مالیات بر مجموع درآمد، مالیات بر مسکن و .. ) منوط به تصویب قانونی دائمی مربوط توسط مجلس محترم شورای اسلامی می‌باشد که پیش نویس بخشی از قوانین یاد شده توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تقدیم قانون گذار محترم شده است و توسط مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در حال بررسی است. در مورد مالیات‌ها، بحث شفافیت معافیت‌های مالیاتی و اجرای کامل ماده 169 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم از اهمیت بسزایی برخوردار است که در لایحه بودجه در قالب تبصره (8)، حذف معافیت های مالیاتی صادر کنندگانی که ارز حاصل از صادرات را به چرخه اقتصادی بر نمی‌گرداند مطرح شده است و همچنین گزارش معافیت های مالیاتی و گمرکی به صورت جداگانه تهیه و برای تصمیم گیری به مراجع ذیربط تقدیم شده است. در خصوص ردیف‌های درآمد مالیاتی مربوط به موسسات و شرکت‌های وابسته به آستان قدس رضوی نیز در راستای شفافیت در نظام مالیاتی و افشای هر چه بهتر اطلاعات در حساب‌های مالی و بودجه‌ای دولت، شرکت های مذکور موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی به سازمان امور مالیاتی کشور می‌باشند و سازمان مذکور نیز ضمن بررسی عملکرد شرکت‌های یادشده بر اساس گزارشات حسابرسی ، نسبت به اخذ مالیات بر عملکرد و واریز آن به حساب 110111 نزد خزانه‌داری کل کشور اقدام می‌نماید؛ با عنایت به جمعی - خرجی بودن ردیف مذکور مالیات دریافتی بر اساس ردیف شماره 33-530000 در جدول شماره (9) لایحه بودجه سال 1398، به آستان قدس رضوی استرداد می‌شود.  درج عدد (1) در بخش منابع و مصارف ردیف‌های جمعی - خرجی به دلیل اجتناب از پیش‌بینی مبالغ غیرواقعی در برخی از ردیف‌های قانون بودجه است.

4-شرکت های دولتی: به استناد ماده (1) قانون محاسبات عمومی دولت موظف است درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار شرکت های دولتی را به همراه لایحه بودجه سنواتی تقدیم مجلس محترم شورای اسلامی نماید که این مهم در قالب اطلاعات پیوست شماره (3) لایحه بودجه و بسیار فراتر از اطلاعاتی که قانون گذار وظیفه نموده است تنظیم شده است که در گزارش مرکز پژوهش ها نیز به 26 مورد اطلاعاتی اشاره شده است .

علاوه بر آن در سال جاری اطلاعات بودجه شرکت های دولتی به تفکیک گروه های اصل 44، به تفکیک امور های ده گانه نظام بودجه ریزی GFS و به تفکیک شرکت های سود ده و زیان ده طبقه‌بندی و ارایه شده است .

همچنین برای اولین سال اطلاعات برنامه و فعالیت شرکت‌ها در راستای بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد و همچنین اطلاعات سازمان های مناطق آزاد صنعتی – تجاری نیز ارایه شده است .

در مورد شرکت های که سهام دولت درآن ها زیر 50 درصد است نیز براساس مفاد ماده 18 قانون سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی کلیه حقوق مرتبط با اعمال مالکیت بنگاه‌های مشمول واگذاری به وزارت امور اقتصادی و دارایی منتقل شده است. لذا فهرست کامل شرکت‌های در حال واگذاری و میزان سهام متعلق به دولت، فارغ  از آنکه سهام دولت در آنها چه میزان است، در اختیار وزارت مذکور و سازمان خصوصی‌سازی قرار دارد  و برآورد سود سهام سهم دولت به میزان 5000 میلیارد ریال در منابع درآمدی منظور شده است.

5- اطلاعات طرح های استانی: در خصوص اعتبارات طرح های تملک دارایی سرمایه‌ای علیرغم محدودیت منابع درآمدی به دلیل اهمیت و نقش قابل توجه اعتبارات عمرانی در رشد اقتصادی و تولید و اشتغال، کاهش اعتبار نسبت به سال جاری نداشتیم و اولویت بندی اعتبارات پیش بینی شده بر مبنای طرح های خاتمه سال 1398، طرح های سفر مقام معظم رهبری ، طرح های سفر ریاست محترم جمهور، طرح های اولویت دار بخش های تولید، آب‌رسانی، حمل و نقل ، مسکن و عمران شهری و محیط زیست و اب و فاضلاب بوده است. در خصوص اعتبارات استانی نیز علیرغم مطالب عنوان شده، علاوه بر رشد 2 درصدی اعتبارات استانی (البته با لحاظ قانون متوازن 8/8 درصد رشد دارد)، در راستای اهداف تمرکز زدایی و افزایش اختیارات دستگاه‌های اجرایی استانی، تعداد 824 طرح استانی ویژه با اعتباری معادل 43718 میلیارد ریال ، (31 درصد اعتبارات پیوست شماره یک)، در پیوست شماره یک منظور شده است که این مهم قطعاً موجب افزایش مدیریت و نظارت مسئولین و دستگاه های اجرایی استان در تحقق اهداف عمرانی منطقه خواهد شد .

6- شاخص تعیین اعتبارات استان ها: در آمدهای عمومی استان ها در لایحه 98 ، معادل‌ 1150 هزار میلیارد ریال منظور شده است که نسبت به رقم مشابه در قانون بودجه سال قبل،‌18,6 درصد رشد داشته است. این نرخ رشد ،‌4.3 درصد بیش از نرخ رشد درآمدهای عمومی استان ها در سال 97 نسبت به سال 96 است. سهم ردیف های استانی مالیاتی از این درآمدها 92 درصد (884 هزار میلیارد ریال) می باشد که نسبت به سال قبل رشد 19.6 درصدی داشته است. 

عدد درآمدهای عمومی هر استان به تناسب شاخص درآمدهای عمومی به تولید ناخالص داخلی( ارزش افزوده  بخش های مشمول مالیات ) و همچنین بر اساس نرخ رشد عملکرد 84 الی 96 در سقف درآمدهای عمومی استان ها در لایحه بودجه 98 تعیین گردید. بر اساس اطلاعات اعلامی مرکز آمار ایران از تولید ناخالص داخلی استان ها و عملکرد درآمدهای عمومی،‌ نسبت درآمدهای عمومی به تولید ناخالص داخلی بخش های مشمول مالیات در سال 96  ،‌ 7,9 درصد می باشد ،‌ حداکثر  این شاخص مربوط به استان تهران با 11.3 درصد و استان دوم هرمزگان با 8 درصد می باشد حداقل آن استان ایلام با 2.1 درصد است.

استقرار دفاتر شرکت های فعال در استان ها در تهران و همچنین وزارتخانه ها و بخش خدمات بزرگ استان- تمرکز فعالیت های اقتصادی در شهر تهران -  موجب فاصله گرفتن این شاخص در استان تهران نسبت به سایر استان ها شده است. لذا در تعیین درآمد عمومی استان ها،‌استان تهران از الگوی خارج شده و سپس بر اساس نرخ رشد 12 ساله و همچنین هدف گذاری نزدیک نمودن استان ها زیر میانگین به متوسط درآمدهای عمومی استان ها تعیین گردید. 

اعتبارات هزینه ای دستگاه های اجرایی تابع نظام بودجه اعتبارات هزینه ای در سال 97 با رشدی معادل 18,5 درصدی نسبت به مصوب قانون بودجه 96 و 8.9 درصدی نسبت به عملکرد سال 1396 به مبلغ 104554 میلیارد ریال رسیده است. در لایحه بودجه 98،‌ مجموع اعتبارات هزینه ای دستگاه های اجرایی مشمول بودجه استانی با رشد 21 درصدی نسبت به سال 1397 به مبلغ 127523 میلیارد ریال افزایش یافت. منابع مورد نیاز برای اجرای بند 10 ماده 68 قانون مدیریت خدمات کشوری، ادارات کل پزشکی قانونی استانها به سرجمع اعتبارات استانها اضافه گردید. برش استانی این اعتبارات در جدول 10 ماده واحده لایحه 98 آمده است.مجموعا 195131 نفر در دستگاه های اجرایی تابع نظام بودجه هزینه ای به صورت نیروهای رسمی، پیمانی، قراردادکار معین، طرحی و کارگری موقت و دایم در حال فعالیت هستند که سهم نیروهای رسمی و پیمانی 74 درصد و سهم نیروهای غیر رسمی و غیر پیمانی 16 درصد و سایر 10 درصد می باشد.

 برش استانی اعتبارات کمک زیان شرکت های آبفا روستایی و ردیف بازارچه های مرزی نیز در جدول 2-10 مشخص شده  است. همچنین در راستای تحقق بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد، برش استانی درآمدهای اختصاصی ادارات آموزش و پرورش و سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ها به تفکیک هزینه ای و تملک داراییهای سرمایه ای در جدول 3-10 درج گردیده است.

7- ابهامات انتشار اوراق مالی: سقف انتشار اوراق مالی مطابق با اهداف تعیین شده در جدول شماره (4) قانون برنامه ششم توسعه، معادل 44 هزار میلیارد تومان (به شرح ارقام مندرج در بند های "ب"، "هـ" ، "و" تبصره (5) لایحه بودجه سال 1398 منظور شده است. اما به استناد بند "ح" تبصره (5)‌ به دولت اجازه انتشار 5 هزار میلیارد تومان اوراق مالی اسلامی بدهی بازپرداخت اصل و سود اوراق منتشر شده در سنوات قبل در سقف 44 هزار میلیارد تومان ( که در بندهای "ب" و "هـ" و "و" تکمیل شده است) داده شده است. لذا به منظور رعایت سقف یاد شده، در جدول شماره (5) بابت اجازه قانونی کسب شده، عدد 1 درج شده است و ساز و کار موضوع در بند (ح) تبصره (5) به شفافیت درج شده است. 

8- سرجمع منابع و مصارف: در زمان تهیه و تنظیم لایحه بودجه سنواتی برآورد مبالغ در برخی از ردیف‌ها امکان پذیر نیست، همچنین درج ارقام غیر‌واقعی در بخش منابع موجب افزایش غیر واقعی منابع دولت می‌شود و در بخش هزینه‌ای نیز پیش‌بینی مبالغ غیر‌واقعی موجب بسته شدن سقف و عدم امکان تخصیص اعتبارات لازم برای آن خواهد شد.به بیان دیگر در صورت تحقق منابع، مصارف به همان میزان و منظور تعیین شده از محل اعتبارات ردیف مشخص پیش‌بینی شده انجام خواهد شد و این موارد همگی ردیف های درآمد–هزینه‌ای‌ یا جمعی–خرجی‌هستند. از جمله این موارد می‌توان به حقوق ورودی جمعی و خرجی دستگاه ها در جداول (5) و (9)، مازاد منابع حاصل از صادرات نفت در ردیف 210112 درآمدی و هزینه‌های جدول شماره (21) ، فروش اموال منقول و غیر منقول در ردیف درآمدی 210212 جدول شماره (5)، ردیف هزینه 3-530000 جدول شماره (9) ، دریافت وام‌های داخلی دولت از شرکت‌ها بابت بدهی نیروهای مسلح در ردیف درآمدی 310602 جدول شماره (5)، ردیف هزینه‌ای 6-530000 جدول شماره (9) انتشار اوراق صکوک اجاره به منظور تسویه مطالبات قطعی اشخاص حقیقی و حقوقی در ردیف درآمدی 310900 جدول شماره (5)، ردیف هزینه‌ای 3-102000 جدول شماره (8) و استفاده مجاز از صندوق توسعه ملی در ردیف درآمدی 310705 جدول شماره (5) و ردیف های هزینه ای جدول شماره (21) اشاره کرد. شایان ذکر است منظور کردن عدد(1) به شرح فوق در ردیف های بودجه منحصر به سال 1398 نبوده و در قانون بودجه سال های گذشته نیز مورد عمل قرار گرفته است و به معنای ابهام در سرجمع منابع و مصارف نمی باشد.

9- ابهام در تعداد پرسنل استخدامی: تمام اعتباراتی که بابت جبران خدمات کارکنان رسمی و پیمانی دستگاه های اجرایی به صورت متمرکز توسط خزانه داری کل کشور پرداخت می‌شود، در فصل (1) با عنوان جبران خدمات کارکنان و اعتبارات پرداختی بابت خدمات رفاهی کارکنان در فصل ششم و کارکنان قرار دادی در فصل دوم مندرج در جدول شماره (2) لایحه بودجه درج می‌شود و آمار پرسنل استخدامی دولت نیز مستند به آمار خزانه‌داری کل کشور که هر ماه حقوق و مزایای کارمندان دولت را پرداخت می‌کند، کاملا شفاف و مشخص است و بهاین آمار تعداد پرسنل محترم نیروهای مسلح نیز اضافه می‌گردد و هیچ ابهامی در زمینه تعداد پرسنل استخدامی دولت وجود ندارد .

10- ابهامات بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد:- در اجرای بند "پ" ماده ( 7 ) قانون برنامه ششم توسعه و بهمنظور انضباط مالی، تمامی اعتبارات دستگاه‌های اجرایی استانی و ملی بر اساس نظام بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد در لایحه بودجه سال 1398 درج شده است و میزان تخصیص اعتبارات در سال 1398 نیز بر مبنای عملکرد دستگاه‌های اجرایی و میزان تحقق اهداف پیش بینی شده خواهد بود .