/2019/8/13980609115957.jpg
نقش‌آفرینان فرهنگ مالیاتی
فرهنگ، مجموعه‌ای از اندیشه‌ها، اخلاقیات، آداب و سنت‌هاست که رفتار مردم را تحت تأثیر قرار می‌دهد و با توجه به تغییرپذیری آن، قابل مدیریت است. فرهنگ یکی از مولفه‌های مهم و اساسی در توسعه هر کشوری است، مبنای هر نوع توسعه، توسعه فرهنگی است که سایر ابعاد توسعه (سیاسی، اقتصادی و اجتماعی) نیز از آن ریشه می‌گیرند.
بانک و صنعت، توسعه اقتصادی بدون توجه به توسعه فرهنگی ممکن نیست. فرهنگ پدیده‌ای است که در جامعه شکل می‌گیرد و در طی فرآیندهایی تغییر می‌یابد. فرهنگ یک ابزار برای رسیدن به توسعه اقتصادی است. پس‌دست یابی به اقتصادی پویا نیازمند بسترسازی و ایجاد شرایط و زمینه‌هایی است که اگر این بسترسازی‌ها تحقق نیابد، نمی‌توان امید داشت که نظام مالی پویایی در جامعه شکل گیرد.
بینش‌ها، نگرش‌ها و باورهای انسانی یا به‌عبارت‌دیگر فرهنگ است که سبک زندگی و نیز جهت و میزان انگیزه‌های انسان را تعیین می‌کند. در جامعه‌ای که کسی به پرداخت مالیات باور نداشته، وجود آن را غیرضروری و اجباری تلقی کند، آن جامعه نمی‌تواند به خودکفایی و استقلال اقتصادی برسد.
بنابراین شناخت و آگاهی نسبت به فرهنگ مالیاتی حاکم بر جامعه، برای سیاست‌گذاران، تصمیم گیران و مدیران مالی کشور در حوزه برنامه‌ریزی از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه امروزه با گسترش پدیده جهانی‌شدن و تنوع و تعدد نظام‌های مالیاتی در کشورهای مختلف و همچنین رویارویی فرهنگ‌های متفاوت، اهمیت پرداختن به موضوع فرهنگ مالیاتی در کشورها بیش از هر زمان دیگر محسوس است.
فرهنگ مالیات مفهومی بین‌رشته‌ای است که در سه حوزه اقتصاد، جامعه‌شناسی و تاریخ قابل تفسیر و تبیین است. تعریفی که از فرهنگ مالیاتی در سال‌های اخیر ارائه‌شده است، عمدتا بر «ذهنیت مالیاتی» متمرکز است که متشکل از دو مفهوم «روحیه پرداخت مالیات» و «انضباط مالیاتی» است و بر رابطه بین پرداخت‌کنندگان مالیات و متصدیان این حوزه دلالت دارد.
فرهنگ مالیاتی هر کشور به مجموع سازمان‌ها و تشکیلات رسمی و غیررسمی مرتبط با نظام مالیاتی و عملکرد آن گفته می‌شود که در طول زمان وارد فرهنگ هر کشور شده و دربرگیرنده روابط و وابستگی‌ها و تعاملات بین آن‌هاست. به‌منظور ایجاد کارایی و اثربخشی سیاست‌های مالیاتی، شناسایی ضعف‌ها و اختلالات موجود در تعاملات انسانی در نظام مالیاتی بسیار حائز اهمیت است; به‌عبارت‌دیگر فرهنگ مالیاتی نه‌تنها از نظام مالیاتی آن کشور و عمل پرداخت مالیات تشکیل‌شده بلکه رابطه بین «کارگزاران» حوزه مالیات و «پرداخت‌کنندگان» را هم در برمی‌گیرد.
البته باید گفت فرهنگ مالیاتی هر کشوری زیادی متأثر از فرهنگ عمومی و ویژگی‌های تاریخی، جغرافیایی، سیاسی و اجتماعی آن کشور است و ازاین‌رو امکان طراحی یک نظام فرهنگ مالیاتی که برای همه کشورهای جهان کاربرد داشته باشد غیرممکن است. فرهنگ مالیاتی یک کشور به‌طور تقابل و تعامل نظام مالیاتی در آن کشور و ارزش‌های فرهنگی حاکم بر آن چون صداقت، عدالت، حس تعهد و مسئولیت ایجاد می‌شود.
در شکل‌گیری فرهنگ مالیاتی، دولت، مردم و نهادهای اجتماعی (رسانه‌ها، دانشگاهیان و ...) به‌طور پیوسته‌ای باهم تعامل دارند و بر یکدیگر اثر می‌گذارند. از یک‌سو، دولت با ایجاد قوانین مالیاتی، زیرساخت‌های لازم برای اجرای این قوانین و اطلاعات رسانی و آموزش در این حوزه فعال است تا افراد و نهادها به نقش‌ها و وظایف خودآگاهی پیدا کنند; و از سوی دیگر، مردم و نهادهای هستند که با توجه به شرایط جامعه نسبت به قوانین و ساختارهای مالیاتی واکنش نشان می‌دهند و بر آن‌ها اثر می‌گذارند.
باید گفت، در بستر یک فرهنگ مالیاتی پیشرو و قوی در یک کشور، مردم‌باور دارند که یک نظام اجتماعی مطلوب و مردمی تنها برخورداری مردم از یک سری حقوق از جانب حکومت‌ها خلاصه نمی‌شود بلکه عمل به تعهدات متقابل را نیز شامل می‌شود. پرداخت مالیات به‌منظور فراهم آوردن منابع مالی موردنیاز دولت‌ها در انجام وظایف خود، ازجمله این تعهدات محسوب می‌شود; بنابراین زمانی می‌توانیم به حد مطلوب و قابل قبولی از رفاه و توسعه پایدار دست‌یابیم که همه مردم از قوانین مالیات تبعیت کرده و برای اجرای آن ارزش قائل شوند.
سازمان امور مالیاتی
