نقش فرهنگ سازی مالیاتی در توسعه

بانک و صنعت، البته در کشورهایی که نظام مالیاتی پیشرفته ای دارند و آثار ومزایای مالیات در زندگی شهروندان دیده شده است، تلاش چندانی برای تعمیق وتوسعه فرهنگ مالیاتی نیاز نیست، در سایر نظام های مالیاتی، توسعه فرهنگ مالیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر است، که اگر به آن توجه نشود سایر تلاش ها و اقدامات کم اثر و ناکارآمد می شود.
تعاریف گوناگونی از فرهنگ مالیاتی وجود دارد، یکی از این تعاریف عبارت است از: مجموعه‌ای ازنگرش ها تصورات، برداشت ها، ارزش های اجتماعی و همچنین رفتارهای شهروندان در خصوص مالیات(قوانین، شیوه دریافت و نحوه هزینه کردن) است.جوامع مختلف فرهنگ های مالیاتی متفاوتی دارند واگر آنها را بر اساس شاخص های کمی وعددی مقایسه کنیم برخی در سطوح بالاتر وبرخی دیگر در سطوح پایین تری قرار می‏ گیرند.حال این سئوال پیش می آید که آیا می توان فرهنگ مالیاتی را ارتقاء داد؟فرهنگ مالیاتی نیز مانند پدیده های دیگر تابع نظامی علی و دستخوش تغییر هستند.به عبارت دیگر، فرهنگ مالیاتی دارای ماهیتی پویاست به این معنی که از وضعی ساده آغاز می شود و به تدریج پیچیده می شود و راه تکامل را طی می کند.سیر فرهنگ مالیاتی مانند سایر نظام های فرهنگی است به این معنی که فرهنگ مالیاتی در سیر خود الزاما با موانع طبیعی یا اجتماعی روبرو می شود و ممکن است مدتی در جا زند، اما سرانجام تحت تأثیر عوامل پویای درونی و نیز عوامل پویای بیرونی راه خود را می گشاید و سیر خود را دنبال می کند .منظور از پویای درونی حرکت درنگ ناپذیری است که در درون یک نظام فرهنگی جریان می یابد مانند(گسترش نیازها،افزایش نهادهای اقتصادی). اما منظور از عوامل بیرونی این است که هیچ نظام فرهنگی نمی تواند از نظام های دیگر بر کنار بماند.
عناصر تشکیل دهنده فرهنگی مالیات عبارتند از: 1- تجربه تاریخی مردم: یعنی اینکه از گذشته چه چیزی در مورد مالیات به آنها منتقل شده است 2- سیاست های حاکم بر جامعه 3- ساختار جمعیت:متغیرهای مانند سن،اشتغال، تحصیلات و.. می تواند فرهنگ مالیاتی اثر بگذارد.
به نظر می رسد هر مقدار فرهنگ مالیاتی کشوری توسعه یافته تر باشد هزینه های مالیات ستانی پایین تر است، ولی نباید این مسئله را از نظر دور داشت که همه افراد جامعه تحت تاثیر فرهنگ مالیات نیستند وعدم تمکین به قوانین ومقررات مالیاتی، موضوعی است که نه تنها در ایران، بلکه در سایر کشورهای پیشرفته نیز دارای اهمیت و محل بحث و چاره‌اندیشی است.حتی با وجود سطح بالای فرهنگ مالیاتی جامعه ،برخی افراد انگیزه هایی برای فرار مالیاتی داشته باشند. در این گونه مواقع سیستم های قانونی و نظارتی وارد عمل می شوند.
برای توسعه وارتقای فرهنگ مالیاتی باید تفکرات منفی وکلیشه ای اصلاح شود وپرسش های اساسی شهروندان در خصوص چرایی پرداخت مالیات وچگونگی هزینه کردن آن پاسخ داده شود ودر سطحی بالاتر چیستی مالیات برای آنها تببین شود.علاوه بر این ها در سطح عملی نیز بایدساده تر شدن قوانین،مشخص بودن تکالیف ووظایف مودیان،سهولت وسرعت انجام تکالیف قانونی،عدالت مالیاتی پی گیری شود.
فرهنگ سازی مالیاتی مسئله ای بسیار وسیع وپیچیده است و استفاده از ظرفیت های روشهای متنوع اطلاع رسانی و فرهنگ سازی و همچنین مشارکت کنشگران را در همه سطوح ایجاب می کند.با این نگاه فرهنگ سازی برای مالیات باید با فرایند اجتماعی شدن فردشروع شود ودرتمام مقاطع زندگی اجتماعی با روشهای گوناگون تداوم یابد.با فرهنگ سازی مداوم مالیاتی هزینه های سنگین مالیات ستانی کاهش می یابد وتجربیات وآموزه های که به نسل های بعد منتقل می شود حاوی کلیشه ها ونگرش های منفی کمتری خواهد بود وکشور راه توسعه وپیشرفت را در با عوامل بازدارنده کمتری طی خواهد کرد.

سازمان امور مالیاتی