بانک و صنعت، با رصد مجموع اخبار و گزارش های مربوط به این موضوع به راحتی می توان استنباط کرد که افزایش شفافیت و عدالت مالیاتی و مبارزه با فرار مالیاتی از جمله مهمترین مطالبات مردم و افکار عمومی است. امروزه شرایط به گونه ای است که هم مردم نسبت به اهمیت نقش مالیات در توسعه تامین هزینه های عمومی کشور و ضرورت مالیات ستانی مبتنی بر عدالت آگاه شده اند و هم قانونگذاران، مجریان قانون و دستگاه قضایی نسبت به پی ریزی و تقویت نظام مالیاتی عادلانه و هوشمند، اراده مند و مصمم هستند. این آگاهی و اراده فقط معطوف به اهمیت عدالت مالیاتی و مبارزه با فرار مالیاتی نیست، بلکه حساسیت زیادی نیز نسبت به ابزارها و شیوه های دستیابی به این اهداف مهم وجود دارد.
یکی از راهکارهایی که در سراسر دنیا با هدف افزایش شفافیت فعالیت های اقتصادی به کار گرفته می شود، استفاده از سامانه های فروش یا پایانه های فروشگاهی است. پایانه فروشگاهی در واقع دستگاهی است که صاحبان مشاغل علاوه بر ثبت اطلاعات خرید و فروش، قابلیت نصب نرم افزارهای حسابداری را داراست و قادر است جریان گردش کالا در سرتاسر زنجیره تولید تا مصرف در دو سطح خرد و کلان را ثبت و مستند کند.
استفاده از این صندوق ها نیز دو مزیت عمده نیز برای کل نظام اقتصادی کشور دارد. یکی اینکه جریان مبادلات اقتصادی در کل زنجیره تولید تا مصرف را شفاف می کند و از این طریق زمینه ای مناسب هم برای مبارزه با قاچاق کالا به دست می دهد و هم امکان برنامه ریزی و سیاستگذاری برای حمایت موثر از بنگاه های اقتصادی و تولیدکنندگان را فراهم می کند. مزیت دیگر این صندوق ها این است که امکان وصول مالیات ها بر اساس اطلاعات دقیق را ممکن ساخته و هم از اعمال شیوه علی الراس در مالیات ستانی جلوگیری می کند و هم موانع جدی در مقابل فرار مالیاتی ایجاد می کند.
از همین رو است که در متن قوانین مالیاتی تاکید زیادی بر ابزارهای گردآوری اطلاعات مورد نیاز سازمان امور مالیاتی برای تعیین مالیات عادلانه و مبارزه با فرار مالیاتی شده است. سامانه های فروشگاهی هم از جمله ابزارهایی است که در محور تاکیدات قانونگذار قرار گرفته است. از جمله این تاکیدات را می توان در تبصره 2 ماده 169 قانون مالیات های مستقیم، اصلاحی سال 1394 دید که در آن مودیان مالیاتی موضوع این ماده موظف شده اند از سامانه صندوق فروش «صندوق ماشینی (مکانیزه) فروش» و تجهیزات مشابه استفاده کنند. سازمان امور مالیاتی هم موظف شده است معادل هزینه‌های انجام شده بابت خرید، نصب و راه‌اندازی تجهیزات مذکور اعم از نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را از مالیات قطعی‌شده مودیان مزبور در اولین سال استفاده و یا سالهای بعد آن کسر کند.
اهمیت و کارآمدی ابزار سامانه های فروشگاهی در حدی است که لایحه ویژه ای در این زمینه در دولت تدوین شده است که در حال حاضر مراحل نهایی تصویب خود را می گذراند که بی تردید پس از تصویب نهایی و ابلاغ، در جهت افزایش شفافیت اقتصادی راهگشا و کارآمد خواهد بود.
علاوه بر این، در قانون بودجه سال 1398 نیز به طور مشخص حرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی موظف به استفاده از پایانه فروشگاهی شده اند. در بند «ی» تبصره 6 قانون بودجه 1398 که مبنای دعوت سازمان امور مالیاتی کشور از مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و د امپزشکی برای استفاده از این پایانه ها قرار گرفته، آمده است: «کلیه صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی که مجوز فعالیت آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان نظام پزشکی ایران و یا سازمان دامپزشکی ایران صادر می شود، مکلفند در چارچوب آیین نامه تبصره 2 ماده 169 قانون مالیات های مستقیم مصوب 04/12/1366 و اصلاحات و الحاقات بعدی آن از ابتدای سال 1398 از پایانه فروشگاهی استفاده کنند». در همین راستا مطابق فراخوان سازمان امور مالیاتی از ابتدای مهرماه سالجاری مکف به نصب و استفاده از آن می باشند.
سازمان امور مالیاتی کشور نیز که تسهیل فرایندهای مالیاتی را وظیفه خود در راستای خدمت رسانی به مودیان می داند، در اطلاعیه ها و فراخوان های خود در این خصوص تاکید کرده است که مشاغل و حرفه های مشمول این فراخوان می توانند از همان دستگاه کارتخوان که به دستگاه پوز (PoS) هم معروف است، استفاده کنند. صاحبان این مشاغل فقط کافی است با مراجعه به درگاه عملیات الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور به نشانی www.tax.gov.ir نسبت به ثبت مشخصات دستگاه خود اقدام کنند و پس از دریافت شماره شناسه پایانه فروش (کارتخوان) از طریق پیامک نسبت از آن استفاده کنند.
به منظور تسهیل کاربرد صندوق فروش توسط مودیان محترم مالیاتی اصلاح آیین‌نامه تبصره (2) ماده (169) توسط هیئت محترم وزیران در سال گذشته انجام شد. علاوه بر این، مجلس شورای اسلامی به موجب بند (ی) تبصره (6) قانون بودجه سال 1398 این الزام را برای کلیه حرف پزشکی و پیراپزشکی، دندان‌پزشکی و دامپزشکی و داروسازی مقرر کرده که از پایانه فروشگاهی در چارچوب مقررات آیین‌نامه مذکور استفاده کنند.
تردیدی نیست که همراهی و همکاری مشمولین پایانه فروش در راستای انجام این تکلیف قانونی سازمان امور مالیاتی کشور را در تحکیم و تثبیت یک نظام مالیاتی عادلانه و هوشمند یاری خواهند کرد. وجود یک نظام مالیاتی عادلانه و هوشمند در مبارزه با فرار مالیاتی کارآمد و قاطع همه گروه ها، مشاغل و مردم را منتفع و در مقابل، فراریان مالیاتی و قانون گریزان را متضرر خواهد کرد.
سازمان امور مالیاتی
