به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، امروزه ساختار سنی و جنسی جمعیت از اهمیت کمی و کیفی بسیاری برخوردار است و یکی از مشغله های ذهنی عمدهی دست اندرکاران امور اجرایی در تمام ممالک دنیا محسوب میشود. از جمله روشهای ارزیابی درجه توسعه یافتگی کشورها مطالعه ساختارهای سنی و جنسی جمعیت آنها میباشد.
با توجه به اهمیت موضوع سن و طبقه بندیهای مربوط به آن و نیازهای متعدد کاربران نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن1395، نشریه "هرمهای سنی ایران بر اساس نتایج سرشماری سال 1395 "در دو فصل تهیه شده است. در فصل اول تعاریف و مفاهیم ساختار سنی و ترکیب جمعیت و فصل دوم تصویر هرمهای سنی جمعیت کشور به تفکیک استان و مناطق شهری و روستایی ارائه میشود. به منظور استفاده کاربران هرمهای سنی برای هر استان و به تفکیک مناطق شهری و روستایی و نیز برای گروههای سنی و سنین منفرد ترسیم شده است.
مشاهده هرمهای سنی استان‌های مختلف بر اساس سرشماری 1395 نشان میدهد تعداد متولدین از سال 1390 رو به افزایش گذاشته است. متولدین دهه 1360 که اکنون به سن بزرگسالی و فعالیت رسیدهاند بیشترین تعداد جمعیت را نشان میدهند.پدیدهی جدیدی به نام "پنجره جمعیتی فرصتها" در کشور به وقوع پیوسته، موهبتی جمعیتی که کمتر در تاریخ جمعیتی یک کشور اتفاق میافتد و چنانچه اتفاق بیافتد احتمال تجدید آن بسیار کم و در صورت تجدید نیاز به گذشت زمانی بسیار طولانی دارد. به هر حال در بسیاری از کشورها این پدیده جمعیتی به وقوع پیوسته و از این موهبت جمعیتی بهره برده و به سرعت راههای رشد و پیشرفت و توسعه و ترقی را طی کردند و به قطبهای بزرگ اقتصادی در دنیا تبدیل شدند. اقتصاددانان براین باورند که افزایش قابل توجه جمعیت در سنین جوانی "فرصت طلایی" بوده و با استفاده بهینه از نیروی جوان در چنین شرایطی میتوان به رشد و شکوفایی اقتصادی رسید.
تغییرات به وجود آمده در هرم سنی کنونی ایران نتیجه گذار سنی جمعیت است که همگام با سایر گذارهای جمعیتی پدید آمده است. تغییر از وضعیتی که جمعیت ایران بسیار جوان (شرایط سالهای 1365 و قبل از آن) بود به وضعیت امروزی که سهم بزرگی از جمعیت کشور را جوانان و بزرگسالان تشکیل میدهند. به این ترتیب که در هرم سنی سال 1395 افزایش فوق‌العاده جمعیت گروههای سنی 24-20 و 29-25 ساله کاملا نمایان است، این وضعیت باعث شده که در حال حاضر کشور در حال گذار از پدیدهی "تورم جوانی" باشد. هرچند که اقتصاددانان چنین وضعیتی را به عنوان "فرصت طلایی" اطلاق میکنند، اما افزایش بیش از حد جمعیت در این سنین تاثیر خود را بر تعداد موالید گذاشته که این پدیده به "اثر گشتاور جمعیتی" معروف است. در حال حاضر چنین پدیدهای شکل گرفته است به این ترتیب که در سرشماری سال 1395جمعیت 4-0 ساله بیش از جمعیت 9-5 ساله و جمعیت 9-5 ساله بیش از جمعیت 14-10 ساله میباشد. نکته قابل توجه این که متولدین دهه 60 قاعده هرم را به اندازه جمعیت خود متورم نکردهاند. زیرا تحت تاثیر نگرشهای محدود نمودن تعداد فرزندان و نیز تحولات اجتماعی فرهنگی جامعه کنونی قرار گرفته اند.
هرمهای سنی استان‌های مختلف بر اساس نتایج سرشماری 1395 نشان میدهد در اکثریت استانها قاعده هرم سنی پس از گذشت یک دهه کاهش، مجددا رو به گستردگی گذاشته است. البته شدت و ضعف این پدیده در تمام استانها یکسان نیست. در استان سیستان و بلوچستان به عنوان جوانترین استان ایران گرچه میزان باروری کل در مقایسه با گذشته کاهش یافته اما شکل هرم سنی این استان همچنان مخروطی شکل است. در مقابل هرم سنی استان گیلان به عنوان سالمندترین استان درحال تغییر شکل به هرم استوانه‌ای شکل است.
در استان بوشهر به دلیل جذب نیروی کار مردان (بدون همراهی خانوار) و وجود پادگانهای نظامی و انتظامی جمعیت مردان به مراتب بیشتر از زنان است. هرم سنی در قسمت مردان سهم بزرگتری را در مقایسه با زنان به خود اختصاص میدهد.
در سایر استانها شکل هرم سنی تقریبا مشابه هرم سنی کل کشور است که تحت تاثیر گذار جمعیتی و گذار سنی بوده و فعلا شکل نامنظمی را به خود اختصاص داده اند.
