ضرورت های فرهنگ سازی مالیاتی

بانک و صنعت، فرهنگ مالیاتی، مجموعه‌ای از بینش ها، تصورات، برداشت ها، ارزش های اجتماعی و رفتارهای مردم در خصوص مالیات( قوانین، شیوه دریافت و نحوه هزینه کردن) است.جوامع مختلف فرهنگ های مالیاتی متفاوتی دارند واگر آنها را بر اساس شاخص های کمی وعددی مقایسه کنیم برخی در سطوح بالاتر وبرخی دیگر در سطوح پایین تری قرار می گیرند. جامعه ای که درآن مودیان برای پرداخت نکردن مالیات به هر لطایف الحیلی متوسل شوند، رسانه های جمعی تصاویری کلیشه ای از مالیات ارائه دهند، مودیان از حقوق و تکالیف قانونی خود اطلاع نداشته باشند، شهروندان از شیوه های مصرف مالیات اطلاع نداشته باشند جامعه ای با فرهنگ مالیاتی ضعیف می باشد.
واقعیت این است که نظام های مالیاتی پیشرفته سخن از فرهنگ مالیاتی کمتر به میان می آید چرا که پرداخت مالیات به عنوان یک وظیفه یا اصل تردید ناپذیر پذیرفت شده است وبرای پرداخت آن نیازی به تشویق وترغیب شهروندان نیست همچنین آثار وجلوه های پرداخت مالیات در زندگی شهروندان کاملا مشهود وملموس است.از این گذشته راهها و شیوه‏های فرار مالیاتی مسدود شده و هزینه آن برای افراد سنگین است. در برخی جوامع مسئله به این صورت نیست و فرایندهای مرتبط با مالیات با دشواری ها وچالش های متعددی مواجه است و اصولا فرهنگ مالیاتی به دلایل مختلف ضعیف است .حال این سئوال پیش می آید که آیا می توان فرهنگ مالیاتی را ارتقاء داد؟ فرهنگ مالیاتی نیز مانند پدیدهای دیگر تابع نظامی علی و دستخوش تغییر هستند. به عبارت دیگر، فرهنگ مالیاتی دارای ماهیتی پویاست به این معنی که از وضعی ساده آغاز می شود و به تدریج پیچیده می شود و راه تکامل را طی می کند. سیر فرهنگ مالیاتی مانند سایر نظام های فرهنگی است به این معنی که فرهنگ مالیاتی در سیر خود الزاما با موانع طبیعی یا اجتماعی روبرو می شود و ممکن است مدتی در جا زند، اما سرانجام تحت تأثیر عوامل پویای درونی و نیز عوامل پویای بیرونی راه خود را می گشاید و سیر خود را دنبال می کند.
عوامل متشکله فرهنگی مالیات عبارتند از: 1- تجربه تاریخی مردم: یعنی اینکه از گذشته چه چیزی در مورد مالیات به آنها منتقل شده است و مالیات را چگونه برای آنها معنی کرده اند 2- سیاست های اقتصادی حاکم بر جامعه 3- ساختار جمعیت:متغیرهای مانند سن، اشتغال، تحصیلات و.. می‏تواند فرهنگ مالیاتی اثر بگذارد.
فرهنگ مالیاتی را باید با کمک نظام آموزشی از دوره های ابتدایی شروع کرد.شیوه ها وروش های ایجاد این فرهنگ باید با تعامل کارشناسان آموزشی ومالیاتی باشد مسلما آشنایی دانش آموزان ابتدایی با اظهارنامه،کد اقتصادی وفرار مالیاتی دشوار است و باید به صورت غیر مستقیم آنها را با فعالیت های دسته جمعی، مشارکت و تعهد در مقابل اجتماع آشنا کرد مسائلی که اساس فرهنگ مالیاتی هستند وسپس با افزایش دانش و سطح سواد در سطوح بالاتر این مفاهیم را به آنها آموزش داد.وجود جنبه های مشارکت گریزانه و دوری از فعالیت ها،کارهای تیمی وگروهی می تواند زمینه ساز فرهنگ ضعیف مالیاتی باشد.
برای توسعه وارتقای فرهنگ مالیاتی باید تفکرات منفی وکلیشه ای اصلاح شود وپرسش های اساسی شهروندان در خصوص چرایی پرداخت مالیات وچگونگی هزینه کردن آن پاسخ داده شود ودر سطحی بالاتر چیستی مالیات برای آنها تببین شود.علاوه بر این ها در سطح عملی نیز باید ساده تر شدن قوانین، مشخص بودن تکالیف ووظایف مودیان، سهولت و سرعت انجام تکالیف قانونی، عدالت مالیاتی پی گیری شود. همچنین نظام مالیاتی باید بتواند تاثیرات خود بر زندگی اجتماعی را به نماد تبدیل کند واز حالت ذهنی و آماری تبدیل به وضعیت ملموس و مشخص کند.شهروندان باید لذت تاثیرات مالیات بر زندگی خود را بچشند، زمانی که در پارک مالیات روز تعطیل خودرا درکنار خانواده سپری می کنند، در ورزشگاهی که از محل درآمدهای مالیاتی ساخته شده ورزش کنند و یا از اتوبوس های شهری یا خطوط مترو منظم وپیشرفته ای که از مالیات خودشان تهیه شده است استفاده کنند،در این وضعیت پاسخ این پرسش که چرا باید مالیات بپردازیم داده می شود.
اصولا فرهنگ سازی مالیاتی مسئله ای بسیار وسیع وپیچیده است و استفاده از ظرفیت روشهای متنوع اطلاع رسانی و فرهنگ سازی وهمچنین مشارکت کنشگران را در همه سطوح ایجاب می کند.با این نگاه فرهنگ سازی برای مالیات باید با فرایند اجتماعی شدن فردشروع شود ودرتمام مقاطع زندگی اجتماعی با روشهای گوناگون تداوم یابد. با فرهنگ سازی مداوم مالیاتی هزینه های سنگین مالیات ستانی کاهش می یابد وتجربیات وآموزه ها که به نسل های بعد منتقل می شود.حاوی کلیشه ها ونگرش های منفی کمتری خواهد بود وکشور راه توسعه وپیشرفت را با عوامل بازدارنده کمتری طی خواهد کرد.

سازمان امور مالیاتی