* اخیرا موضوع بازنشستگی کارکنان وزارت نیرو مورد توجه قرار گرفته است. لطفا در مورد سیاست کلی وزارت نیرو در این زمینه توضیح دهید.
موضوع بازنشستگی کارکنان در سازمان ها از پیچیدگی خاصی برخوردار است. از یک طرف افرادی که سال ها کار کرده و از تجربیات خوبی برخوردارند برای سازمان یک سرمایه محسوب می شوند که نباید به سادگی آن را از دست داد و از طرف دیگر بازنشستگی باعث ایجاد فرصت برای جوانان برای بروز خلاقیت ها و ایده های جدید می شود. بنابراین تعادل بین این دو موضوع اهمیت دارد. نکته مهم دیگر اینست که معمولا کارکنان در سال های پایانی کار خود معمولا مشاغل مدیریتی را اشغال می کنند و به خاطر مزایای مادی و غیر مادی آن تمایلی به از دست دادن موقعیت فعلی خود ندارند و این باعث می شود میل به مقاومت در برابر تغییر در سازمان افزایش یابد که این مانع بزرگی برای تحول سازمان ها محسوب می شود.
وزارت نیرو از وزارتخانه هایی است که خوشبختانه از سابقه خوبی در منابع انسانی برخوردار بوده است، ولی به دلایل مختلف از جمله نکاتی که گفتم و همچنین اتکا به نیروهای باتجربه با انباشتگی مشمولان بازنشستگی مواجه شده بود. در راستای سیاست های کلی نظام و همچنین رویکرد دولت و همچنین برنامه های وزیر محترم نیرو، از سال 96 حرکت جدیدی در جهت چابک سازی و جوانگرایی در سطح بدنه کارشناسی و مدیریتی وزارت نیرو و همچنین شرکت های زیر مجموعه آن آغاز شد که این حرکت همچنان ادامه دارد.
*این سیاست عملا چگونه اجرایی شده است؟
یکی از رویکردهایی که در اجرای سیاست جوانگرایی و چابک سازی مورد استفاده قرار گرفت موضوع استفاده از ظرفیت های قانونی بازنشستگی کارکنان بود. در بخش دولتی همانطور که مطلعید ماده 103 قانون مدیریت خدمات کشوری امکان بازنشستگی با اختیار دستگاه را پیش بینی کرده بود که عملا از آن نه تنها در وزارت نیرو بلکه در اکثر سازمان های دولتی استفاده نشده بود. طبق این ماده دستگاه اجرایی می تواند کارمند خود را با داشتن حداقل 30 سال سابقه خدمت برای مشاغل غیر تخصصی و 35 سال برای مشاغل تخصصی با تحصیلات دانشگاهی کارشناسی ارشد و بالاتر یا حداقل 60 سال سن و حداقل 25 سال سابقه خدمت بازنشسته نماید. پس از ابلاغ این سیاست، عملا از سال 97 این روند آغاز شد و در آن سال بیش از 1300 نفر با استفاده از این ظرفیت قانونی بازنشسته شدند در سال 1398 نزدیک به 1000 نفر بازنشسته داشته ایم و پیش بینی می کنیم با ادامه این روند در سال 1399 هم نزدیک به هزار نفر دیگر بازنشسته خواهیم داشت.
* بعضا گفته می شود بازنشستگی بیشتر متوجه بدنه کارکنان بوده و مدیران ارشد از آن در امان بوده اند. آیا این مطلب درست است؟
نه این ادعا درست نیست. با توجه به نکته ای که قبلا عرض کردم اهمیت تغییرات مدیریتی اتفاقا بیشتر است. آماری که اخیرا محاسبه کردیم هم این را نشان می دهد. نسبت بازنشستگی برای مدیران ارشد حدود 14 درصد و برای مدیران میانی حدود 8 درصد بوده است در حالی که برای مدیران پایه حدود 4 درصد و برای سایر کارکنان حدود 2 درصد بوده است. با اینکه مدیران شایسته ای حتی در سطح معاون وزیر یا مدیرعامل شرکت ها داشته ایم که شاید از دست دادن آنها یک خسارت محسوب می شد و بعضا نگرانی هایی برای جایگزینی آنان اظهار می شد ولی سیاست جوانگرایی و اینکه تبعیضی در نظر گرفته نشود باعث شد این حرکت بدون وقفه ادامه یابد. شواهد فعلی هم خوشبختانه نشان می دهد که سازمان ها خودشان را با شرایط جدید تطبیق می دهند و چه بسا بعضا نیروهای جوان تر به خوبی جای قدیمی ترها را پر می کنند. لازم به ذکر است در جهت ترمیم و جایگزینی نیروهای متخصص و جوان با رویکرد شایسته گزینی، با تاکید وزیر نیرو از ابتدا انتخاب و انتصاب مدیران از طریق فراخوان در دستور کار قرار گرفته است و در اینجا هم در ابتدا این موضوع را در سطح حوزه ستادی وزارت نیرو به اجرا در آمده و به شرکت ها تسری پیدا کرده است و به جرات می توان گفت در حال حاضر بیش از 70 درصد مدیران ارشد حوزه ستادی از طریق فراخوان عمومی منصوب شده اند.
*چه بازخوردی از این حرکت چه در بدنه وزارتخانه و چه خارج از آن داشته اید؟
در مورد افرادی که مشمول بازنشستگی قرار گرفته اند طبیعتا مقداری گلایه مندی یا نارضایتی وجود داشته است. همچنین گفته شده بود که برخورد افراطی وزارت نیرو با بحث بازنشستگی موجب خروج نیروهای توانمند و متخصص شده و باعث آسیب دیدن بدنه تخصصی وزارت نیرو خواهد شد. اما در قبال آن جو مثبتی در بدنه وزارت نیرو و شرکت های زیر مجموعه را شاهد بوده ایم، چرا که فضای جدیدی برای تحرک سازمانی ایجاد شده است. این را هم در تماس های مستقیم و هم در فضای مجازی شاهدیم. در سطح دولت نیز خوشبختانه این حرکت مورد تایید رییس جمهور قرار گرفت به نحوی که با دستور ایشان به سایر دستگاه ها تعمیم پیدا کرد و گفته شد که از حرکت وزارت نیرو الگو برداری شود.
البته بعضا شکایاتی هم به صورت کتبی و هم در فضای مجازی مطرح شده است که در بعضی شرکت های زیرمجموعه به صورت تبعیض آمیز برخورد شده و بعضی مدیران مشمول بازنشستگی هنوز بازنشسته نشده اند که با همکاری دفتر بازرسی در حال بررسی موارد هستیم. لازم به ذکر است در برخی موارد علت بازنشسته نکردن تعدادی از کارکنان و یا مدیران تکمیل نبودن سوابق بیمه واریزی این افراد بوده است. همچنین یا اعتراضاتی از سوی برخی همکاران بازنشسته مبنی بر عدم برداخت پاداش سنوات بازنشستگی آنها اظهار شده است که علیرغم مشکلات مالی شرکت ها تلاش همکاران برای پرداخت هر چه زودتر پاداش در جریان است.
*اخیرا بخشنامه بازنشستگی شرکت های غیر دولتی هم ابلاغ شده است. لطفا در مورد سابقه و شرایط آن نسبت به شرکت های دولتی توضیح دهید.
همان طور که مطلعید شرکت های غیر دولتی وزارت نیرو که دارای بدنه کارگری می باشند طبق قانون کار و شرایط بازنشستگی آنان مطابق قوانین تامین اجتماعی است که بر اساس آن شرط بازنشستگی حداکثر بیمه واریزی 35 سال و سن 65 سال می باشد. خوشبختانه از گذشته برای جوان نگه داشتن بدنه سازمانی این شرکت ها وزارت نیرو اقدام به ابلاغ بخشنامه بازنشستگی اختیاری نموده که در این بخشنامه افراد پس از رسیدن به سابقه 30 سال و داشتن 50 سال سن برای آقایان و 45 سال سن برای خانم ها به صورت کاملاْ اختیاری می توانند اقدام به بازنشسته شدن خود نمایند و در قبال آن علاوه بر پرداخت پاداش سنوات قانونی به آنان، 30 روز پاداش تشویقی دریافت می کنند.
اخیرا وزیر نیرو ویرایش جدید این بخشنامه را ابلاغ کردند که بر اساس آن بعضی استثناها که بیشتر برای مدیران در نظر گرفته شده بود و اتفاقا مورد اعتراض بسیاری از همکاران قرار داشت حذف شد ضمن اینکه سقفی برای مدت تعویق بازنشستگی در نظر گرفته شد.
در این مورد هم گلایه هایی مبنی بر قطع شدن مزایای (اضافه کار و رفاهی) برخی همکاران که تمایل به استفاده از حداکثر ظرفیت قانونی بازنشستگی دارند ابراز شده است که باید یادآور شوم از آنجایی که پرداخت پاداش تشویقی و مزایای رفاهی جنبه انگیزشی دارد لذا این امر طبیعی است. در عین حال این معاونت آمادگی دریافت هرگونه انتقاد و پیشنهاد در این زمینه را دارد و تلاش می کند با رفع اشکالات احتمالی، به نحوی عمل کند که منافع همکاران مد نظر قرار گیرد و هم اینکه منافع سازمانی رعایت گردد. به طور مشخص همکاران می توانند ضمن ارسال نظرات به روش های معمول، به صورت مستقیم از طریق پست الکترونیک که در وب سایت وزارت اعلام شده است با اینجانب ارتباط برقرار کنند.
