به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، کمیل شاعری در رویدادی که در نخستین روز نمایشگاه برگزار شد، سخن می‌گفت.
علاوه بر وی، علی عمیدی، عضو هیات‌مدیره و مدیر عامل سامانه تامین مالی کارن کراد به عنوان دبیر اجرایی پنل و شایان شلیله عضو هیات‌مدیره پارس فاندینگ و مهشاد سبحانی مدیرعامل و بنیانگذار مجموعه ایده هاب در این نشست حضور داشتند.
ITE 2018، به همت مرکز فابا، 22 تا 24 آبان سال جاری در محل دائمی نمایشگاه‌های شهرداری تهران، واقع در بوستان گفت‌وگو برگزار شد.
در ادامه متن سخنان شاعری را در پنل «چگونه تامین مالی جمعی بر توسعه سرمایه‌گذاری تأثیر می‌گذارد؟» می‌خوانید.
ضرورت فرهنگسازی در مورد تامین مالی جمعی
از عمر ورود پلتفرم‌های تامین سرمایه جمعی به کشور، سال‌های زیادی نمی‌گذرد. بسترسازی فرهنگی برای گسترش موضوع تامین مالی جمعی مهم و ضروری است. باید در این حوزه دانش و فرهنگ عمومی ایجاد شود و در ادامه گسترش یابد. برای مثال می‌توان از شرکت‌های بزرگ و استارتاپ‌های موفق برای حضور در این عرصه دعوت کرد؛ این امر می‌تواند در معرفی مدل مورد اشاره، فرهنگسازی برای بهره‌گیری از آن و ایجاد اعتماد در سرمایه‌گذاران بسیار موثر باشد.
اگر استارتاپ‌هایی که مدتی است فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و توانسته‌اند اعتماد عمومی را نسبت به کسب و کار خود جلب کنند، در این عرصه رهبر باشند، می‌توان به ایجاد این دانش و فرهنگ و گسترش موضوع تامین مالی جمعی در حوزه استارتاپ‌ها خوشبین‌تر بود. ورود استارتاپ‌های مطرح و شناخته شده، بدون‌شک به فرهنگسازی و ارائه درست این مفهوم به استارتاپ‌های دیگر نیز کمک موثری می‌کند و زمینه‌ساز ایجاد این فرهنگ در اکوسیستم فین‌تکی می‌شود.
همچنین در صورتی که استارتاپ‌هایی که خروجی و محصول قابل لمس و قابل ارائه‌ای دارند به سمت پلتفرم‌های تامین سرمایه بروند، برای سرمایه‌گذار ذهنیت ملموس و قابل اعتمادی ایجاد می‌شود.
لزوم شکل‌گیری شفافیت و اعتماد بین نهاد مالی و پلتفرم
سازمان بورس چندی پیش دستورالعملی را برای فعالیت «پلتفرم‌های تامین مالی جمعی کسب و کارهای نوپا» صادر کرد. یکی از نکات مندرج در این دستورالعمل لزوم همکاری میان این پلتفرمها و یک نهاد مالی است. در این مورد دو مدل می‌تواند وجود داشته باشد؛ نخست آنکه نهاد مالی و عامل یکی باشند. در این حالت همکاری و روابط مالی آنها آسان‌تر می‌شود. در این شرایط دیگر تضاد منافعی نیز شکل نمی‌گیرد و دو مجموعه به صورت شفاف با یکدیگر فعالیت می‌کنند.
مدل دوم به این صورت می‌تواند باشد که نهاد مالی و پلتفرم دو مجموعه جدای از یکدیگر باشند. این حالت در ایران احتمالا بیشتر شکل می‌گیرد. پیش‌بینی می‌شود سازمان بورس فهرستی از نهادهای مالی را شامل کارگزاری‌ها و شرکت‌های تامین سرمایه، منتشر کند تا پلتفرمها بتوانند با آنها قرارداد همکاری منعقد کنند.
به هر روی، تصمیم سیاستگذار برای شکل‌گیری این همکاری می‌تواند تاثیرات مثبت داشته باشد و به شکل‌گیری تعامل میان بازیگران اکوسیستم کمک کند. البته رمز موفقیت آن، کار گروهی است. طرف‌های ماجرا نباید یکدیگر را به چشم رقیب نگاه کرده و تصور کنند قرار است طرف مقابل منافع آنها را به خطر اندازد. در صورت شکل‌گیری چنین نگاهی هر یک تلاش می‌کنند با زیرکی سهم بیشتری به دست آورند که این امر تعامل را مشکل می‌کند. قراردادهای میان نهاد مالی، پلتفرم و عامل باید به صورت شفاف منعقد شود.
موضوع محرمانگی نیز اهمیت زیادی دارد. در این مدل منبع اطلاعات، پلتفرمها هستند و باید آنها را با قواعد مشخصی در اختیار نهادهای مالی قرار دهند. تمکین این نهادها از قواعد تعیین شده ضروری است. باید اعتماد دو طرفه شکل بگیرد به گونه‌ای که نیازی نباشد نهاد مالی همه داده‌ها را راستی‌آزمایی کند.
همه این موارد در یک حالت آرمانی اتفاق می‌افتند. اما اگر شرایط به گونه‌ای پیش برود که همکاری شفاف و مبتنی بر اعتمادی میان نهادها و پلتفرمها شکل نگیرد، طرح موفق نمی‌شود. برای مثال اگر برای هر طرح، تیمی از نهاد مالی به صورت مستقل بخواهد ارزیابی‌ها را انجام دهد، نیاز به نیروی کار را افزایش و بهره‌وری را کاهش می‌دهد. هر طرح به نیروی متخصصی نیاز دارد که باید وقت صرف بررسی آن کند. این کار هزینه‌های جاری فعالیت نهاد را بالا می‌برد.
برای جلوگیری از چنین شرایطی، استارتاپ متاقضی سرمایه باید اطلاعات خود را به صورت شفاف در اختیار پلتفرم قرار دهد. آنها نیز داده‌ها را با بهره‌گیری از شاخص‌های درست و مشخص، ارزیابی و راستی‌آزمایی کنند و پس از آن نهاد مالی وارد فرایند ارزش‌گذاری شود.
بورس پلتفرمها را نهاد مالی نمی‌داند
سازمان بورس شرکت‌های فعال در حوزه تامین مالی جمعی را به عنوان مدل جدیدی از جذب سرمایه نپذیرفته و آنها را نوعی نهاد مالی به رسمیت نمی‌شناسد. امکان دارد در آینده بر اساس فشار اکوسیستم ناچار به پذیرش پلتفرمها شود که در آن صورت وثائق و مدارکی را از آنها برای تایید صلاحیت اخذ می‌کند. به نظر می‌رسد سازمان بورس هنوز به این مرحله که بخواهد شرکت‌های فعال در حوزه تامین مالی جمعی را به عنوان نهاد مالی مستقل بپذیرد، نرسیده است. در واقع به هر دلیلی مثلا سخت، هزینه‌بر یا زمان‌بر بودن هنوز این آمادگی وجود ندارد. به همین دلیل است که سازمان بورس با قرار دادن نهاد مالی به عنوان واسطه، برخی خطرهای فعالیت در این حوزه را به سمت آنها ارسال کرده است.
به اعتقاد من یا شرکتی مجوز فعالیت به عنوان کراود فاندینگ را دارد یا خیر؛ اگر دارد باید به عنوان نهاد مالی هم در نظر گرفته شود و اگر ندارد بحث دیگری است. به هر حال، شاید اکنون برای نتیجه‌گیری و قضاوت در مورد «دستورالعمل پلتفرم‌های تامین مالی جمعی کسب و کارهای نوپا» زود باشد. نمی‌توان انتظار داشت سازمان بورس در آینده نزدیک پلتفرمها را به عنوان نهاد مالی بپذیرد؛ چرا که انتشار این دستورالعمل نشان داد هنوز چنین دیدی در آن مجموعه وجود ندارد.
بهترین مدل؛ یکی بودن نهاد مالی و عامل
یکی دیگر از الزامات دستورالعمل جدید، ایجاد نقش ناظر فنی است. موضوع پذیرش استارتاپ‌ها و صاحبان ایده در پلتفرم برای جذب سرمایه، بسیار تخصصی است به همین دلیل مدلی که در مجموعه‌های سرمایه‌گذاری جسورانه انجام می‌شود می‌تواند در این بخش نیز مفید باشد. به گونه‌ای که کمیته‌هایی برای ارزیابی‌ها طرح‌ها و ایده‌ها در حوزه‌های مختلف استارتاپی شکل بگیرد و آنها ارزیابی‌ها و راستی‌آزمایی‌ها را انجام دهند.
بر اساس دستورالعمل فعلی و اگر فرض بر این گذاشته شود که قرار نیست متن آن در آینده نزدیک تغییر کند، در این مورد نیز یکی بودن نهاد مالی و عامل بهترین حالت را ایجاد می‌کند. در این صورت ناظر از داخل همان مجموعه انتخاب می‌شود.
ریسک بهانه خوبی برای خودداری از سرمایه‌گذاری نیست
نکته مهم این است که مردم هنوز به شناخت کافی در مورد راه‌های جدید سرمایه‌گذاری نرسیده‌اند و تصور می‌کنند ورود به این حوزه‌ها با ریسک بالایی مواجه شده است. به هر حال انواع فعالیت‌های اقتصادی ریسک خاص خود را دارد و ایجاد هر کسب و کاری می‌تواند با شکست مواجه شود. به همین دلیل نباید به صرف وجود ریسک نباید از ورود به مدل‌های جدید سرمایه‌گذاری خودداری کرد.
همانگونه که اشاره کردم دانش عمومی باید در این زمینه افزایش یابد و البته تعامل شفافی میان طرف‌های مختلف شکل بگیرد. اگر از روز نخست سنگ بنای این فعالیت بر راستی و درستی قرار گیرد، در این صورت احتمال شکل‌گیری همکاری‌های بلندمدت بیشتر است.
باید کارهای فرهنگی صورت گیرد تا ترس از خطرات این نوع سرمایه‌گذاری کاهش و اقبال عمومی نسبت به ورود سرمایه‌های خرد مردم به پلتفرم‌های افزایش یابد. از سوی دیگر مجموعه‌های بزرگ نیز باید نگرانی‌های خود را کاهش دهند و وارد زمینه‌های جدید سرمایه‌گذاری شوند. همانگونه که هر شرکت سهامی خاصی نیز ممکن است در عمل شکست بخورد، استارتاپ‌ها نیز امکان دارد به موفقیت نرسند و ریسک شکست در هر کسب و کاری وجود دارد.
