به گزارش خبرنگار پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت به اعتقاد رضا وفایی‌یگانه، مدیر پارلمان اتاق تعاون ایران تعاونی‌ها از مشکلات مهمی رنج می‌برند و عواملی باعث شده سهم مورد نظر آنها حاصل نشود که از جمله مهم‌ترین آن عوامل، فضای کسب‌وکار ناعادلانه است.
سیاست‌گذاران برای افزایش سهم تعاون به طور کلی چه برنامه‌هایی طراحی کرده بودند و چه چیز باعث شد این برنامه‌ها محقق نشود؟
براساس سیاست‌های کلی اصل 44 قرار بود سهم تعاون به 25 درصد افزایش پیدا کند. همچنین براساس سند توسعه تعاون دولت وعده داده بود سهم بخش تعاون را با افزایش توانمندی‌های تعاونی‌ها بالا ببرد تا از یک طرف بخش تعاون بزرگ شود و از سوی دیگر تصدی‌گری‌های دولت کمتر شود. همچنین براساس ماده 29 قانون اجرای سیاست‌های اصل کلی 44 قرار بود که دولت 30 درصد از سهم واگذاری شرکت‌های دولتی را به بخش تعاون واگذارد و در این راستا بخش تعاون در اولویت باشد که این نیز محقق نشد. همچنین براساس قانون برنامه پنجم توسعه باید سهم تعاون از بازار پول و سرمایه به 15 درصد می‌رسید که تاکنون این سهم حاصل نشده است. از سوی دیگر بنا به آنچه در مجلس مصوب شد، قرار بود صندوق توسعه ملی با ارائه تسهیلات به بخش تعاون کمک‌حال بخش‌های غیردولتی باشد اما این مورد نیز مانند موارد دیگر به مرحله عمل نرسید و تنها در حد حرف باقی ماند. تعاون اندک سهمی از صندوق توسعه ملی نبرد و علاوه بر آن از سهم بودجه‌ای خود که در اصل 44 به آن اشاره شده بود نیز محروم ماند. براساس گزارش نظارتی مجلس سهم بخش تعاون از واگذاری شرکت‌های دولتی یک و نیم درصد است. سهم تعاون حتی از سهمی که قبل از تصویب اصل 44 داشت نیز کمتر شد.
مهم‌ترین موانع رشد تعاونی‌ها در حال حاضر چیست؟
یکی از موانع این است که دولت حاضر نشده دست از تصدی‌گری‌های خود بردارد. به ویژه در رابطه با بخش تعاون این موضوع مشکل جدی ایجاد کرده است. مانع دیگر اینکه یک سری قوانین است که عملا دست تعاونی‌ها را برای رشد و توسعه می‌بندد. برای مثال در حال حاضر مجوز پروانه بهره‌برداری برای تعاونی‌ها توسط اصناف صادر می‌شود و از سوی دیگر تعاونی‌ها برای مجوز ثبت باید به وزارتخانه‌ها و اداره‌های مجوز ثبت یا مجامع روی آورند، در صورتی که این مجوز باید از سوی اتحادیه تعاونی‌ها صادر شود نه وزارتخانه‌ها. این امر برای تعاونی‌ها مشکل جدی ایجاد کرده است و باعث شده تعاونی‌ها از پویایی لازم برخوردار نباشند.
در حال حاضر تعاونی‌ها چه اندازه مالیات پرداخت می‌کنند؟ معافیت‌های مالیاتی تا چه اندازه می‌تواند به آنها در بحث مالیات به ویژه مالیات بر ارزش افزوده کمک کند؟
از آن جایی که بخش تعاون دارای تابلو و اطلاعات شفاف است، هیچ گونه فرار مالیاتی را نداشته و به دلیل همین شفافیت مجبور است مبلغ زیادی مالیات به دولت بپردازد. البته ناگفته نماند که بخشش جرایم مالیاتی تعاونی‌ها کمک بزرگی از سوی دولت به آنهاست اما آنچه امروز باعث شده تعاونی‌ها تحت فشار باشند، مالیات بر ارزش افزوده و تبعیض در گرفتن مالیات‌هاست. مالیات بر ارزش افزوده اکنون بلای جان تعاونی‌ها شده است. بخش تعاون که شفاف است باید به موقع مالیات پرداخت کند اما بخش‌های غیرشفاف به راحتی از پرداخت مالیات سر باز می‌زنند. براساس آنچه دولت وعده داده بود قرار بود برای دریافت عادلانه مالیات‌ها صندوق مکانیزه فروش راه‌اندازی شود که عملا چنین صندوقی ایجاد نشد. وفایی‌یگانه در ادامه گفت: فضای کسب‌وکار برای تعاونی‌ها عادلانه نیست. دولت هرگز حاضر نشد دست از تصدی‌گری‌های خود بردارد، حتی بودجه دولت در امور تصدی‌گری روز به روز افزایش پیدا می‌کند. فضای کسب و کار نامساعد است و بخش تعاون شاید بیش از همه تحت فشار این شرایط نامناسب باشد.
تعاونی‌ها چه میزان شغل ایجاد کرده‌اند؟
تعاونی‌ها سهم بالا و ظرفیت بالایی در ایجاد اشتغال دارند، چرا که سرمایه اساسی آنها نیروی انسانی است و نیروی انسانی همین افرادی است که جذب آنها می‌تواند مشکلات بیکاری را سامان بخشد. بخش تعاون به ویژه برای افراد محروم و کم‌درآمد فرصت‌های مناسبی ایجاد خواهد کرد.
ثمانه نادری
