به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، ضمن اینکه با شرایط فعلی خودروسازان که میزان تولید تا یکچهارم کاهش پیدا کرده است، چندان نمی‌توان روی افزایش کیفیت و به‌دست آوردن قیمت مناسب در بازار حساب کرد. بههرحال خودروسازان باید در ماه‌های آینده تولید خود را افزایش دهند تا بتوانند بازار خودرو را به تعادل برسانند، در غیر این صورت آزادسازی قیمت موفقیت‌آمیز نخواهد بود. اما در این شرایط که تعیین قیمت‌ها به‌دست خودروسازان افتاده است، انتظارات مشتریان چه خواهد بود و خودروسازان چگونه باید به این انتظارات جامه عمل بپوشانند؟ در همین زمینه با سعید مدنی، مدیرعامل پیشین سایپا به گفت‌وگو پرداختیم. وی معتقد است «اگر خودروساز حاشیه سود خوبی داشته باشد، معمولا سعی می‌کند تولید را افزایش دهد. اما درحالحاضر تعهدات خودروسازان بسیار سنگین است و تا چند ماه آینده باید تعهدات قبلی را انجام دهند، بنابراین وقتی خودروساز در تامین نقدینگی دچار مشکل می‌شود، برای رفع آن به پیش‌فروش نیاز دارد.»
درحالحاضر قیمت‌ها افزایش یافته و قیمت‌گذاری به‌دست خودروسازان افتاده است. لطفا تحلیل‌تان را از این شرایط بیان کنید.
تعیین قیمت در حاشیه بازار از مدت‌ها قبل آرزوی خودروسازان بوده است. به‌نظرم باید این قضیه توسعه پیدا کند و درخصوص بقیه خودروها نیز چنین شرایطی اعمال شود. این بهترین اتفاقی است که می‌تواند برای خودروساز روی دهد. چراکه در این حالت، خودروساز تکلیف خود را با بازار می‌داند. یعنی عملا اگر خودرویی تولید کند که قیمت تمامشده آن بالا اما قیمت آن در بازار پایین باشد، می‌تواند تصمیم بگیرد چنین خودرویی را تولید کند یا خیر. اگر عکس این قضیه باشد، می‌تواند کارش را توسعه بدهد و به‌این‌ترتیب افزایش تولید رخ می‌دهد. در این صورت قیمت خودرو در بازار خودبه‌خود کنترل خواهد شد.
یعنی ممکن است خودروسازان به این نتیجه برسند که باید یک خودرو را از روند تولید حذف کنند؟
بله، این امکان وجود دارد. این اتفاق برای بعضی خودروها درحال رخدادن است. تیراژ خودرو پراید در حال کاهش است و خودروهایی مانند تیبا و ساینا در حال افزایش تولید هستند. در تیراژ خودروهای پژو نیز به‌همین شکل شاهد کاهش هستیم. این اتفاق در شرایطی رقم می‌خورد که بازار و اقتصاد آزاد باشند. در شرایط تکلیفی، هیچ چیزی روند طبیعی خود را طی نمی‌کند و همیشه ناهنجاری به وجود خواهد آمد.
آنطور که گفته می‌شود ظاهرا تنها قرار است دو خودرو پژو405 و پراید در سگمنت زیر45میلیون‌تومان باقی بمانند. این مساله را چگونه می‌بینید؟
چنین مواردی را نمی‌توان به صورت باید و دستور پیش برد. خودروها باید در یک فضای باز اقتصادی عرضه شوند. اگر قیمت تمامشده خودرویی 50میلیون‌تومان است، خودروساز باید با 5میلیون سود آن را به‌فروش برساند. نمی‌توان با دستور، قیمت این خودرو را پایین‌تر تعیین کرد. دولت‌ها حق دارند برای تنظیم بازار، نرخ برخی کالاها را تعیین کنند اما خودرو تنها کالایی است که در هیچ جای دنیا قیمت آن به‌صورت دستوری تعیین نمی‌شود. اما اگر قرار است برای تنظیم بازار قیمت خودرو دستوری و به‌دلایلی همچون کنترل تورم تعیین شود، باید مابه‌التفاوت قیمت تمامشده به‌علاوه سود و منهای قیمت‌فروش، از بودجه دولت تامین شود. درواقع پرداخت یارانه به مصرف‌کننده آنهم از جیب تولیدکننده وضعیت ما را به این شکل درآورده است.
اشاره کردید خودروسازان به آرزوی خود که قیمت‌گذاری در حاشیه بازار است، دست یافته‌اند. آیا با آزادسازی قیمت‌ها شیوه فروش و تحویل خودروها تغییر خواهد کرد؟ آیا خودروسازان همچنان می‌توانند پیش‌فروش داشته باشند و یک سال بعد خودرو را تحویل بدهند یا شرایط تغییر می‌کند؟
این موضوع بستگی به آن دارد که چگونه با خودروسازان مساعدت شود تا بتوانند افزایش تولید داشته باشند. اگر خودروساز حاشیه سود خوبی داشته باشد، معمولا سعی می‌کند میزان تولید را افزایش دهد اما درحالحاضر تعهدات خودروسازان بسیار سنگین است و تا چندماه آینده باید تعهدات قبلی را انجام دهند، به‌همین دلیل وقتی خودروساز در تامین نقدینگی دچار مشکل شود، برای رفع آن به پیش‌فروش نیاز دارد. زیرا خودروسازان برای سفارش قطعات به پیش‌فروش خودرو و تامین نقدینگی با آن احتیاج خواهند داشت. تا امروز بحث پیش‌فروش خودرو برای خودروسازان یک روال عادی بوده است و احتمالا از این به بعد هم ادامه خواهد داشت.
پس به‌نظر شما شرایط برای خودروسازان تا چندماه آینده به‌همین صورت ادامه خواهد یافت و تحویل فوری درکار نخواهد بود؟
خیر. به‌نظر من به‌دلیل تعهداتی که طی چند سال گذشته ایجاد شده است و همچنین عملا افت تولید شدیدی که ما به‌خاطر شرایط نرخ ارز داشته‌ایم بنابراین چاره‌ای جز پیش‌فروش خودرو به‌منظور ادامه تولید نیست، البته باید مساله قیمت هرچه سریع‌تر حل شود. درحالحاضر بسیاری از خودروهایی که تحت‌کنترل قیمت هستند، زیان هنگفتی می‌دهند. به‌همین‌دلیل باید هرچه سریع‌تر قیمت آن‌ها واقعی شود. حتی اگر نمی‌خواهند قیمت این خودروها در حاشیه بازار تعیین شوند، می‌توانند نرخ واقعی را علاوه‌بر حاشیه سود مناسب تعیین کنند. در غیر این صورت ادامه تولید دشوار خواهد بود. درحالحاضر تولید خودرو به یکچهارم سال گذشته کاهش یافته که این موضوع یک مشکل بزرگ است.
در شرایطی که قیمت‌گذاری توسط خودروسازان انجام می‌شود، مشتری چه انتظاراتی باید از خودروساز داشته باشد؟
هر مشتری به‌دنبال کالایی با قیمت، کیفیت و زمان تحویل مناسب است. این اتفاق رخ نمی‌دهد مگر اینکه تولید در خودروسازی‌ها افزایش یابد. یعنی اگر افزایش تولید تا 2میلیون دستگاه خودرو و نه در حد چندهزار دستگاه خودرو اتفاق بیفتد، در کنار آن مسائل کیفی حل خواهد شد یا حداقل در روند بهبود مناسبی قرار خواهد گرفت و قیمت نیز مناسب‌تر خواهد شد و زمان تحویل هم کوتاه‌تر می‌شود. توقعات مشتری، چندان زیاد نیست. مشتری کالای خوب، باکیفیت مناسب، تحویل به‌موقع و قیمت مناسب می‌خواهد. این‌ها خواسته‌های مشتری است و این خواسته‌ها درخصوص خودرو جز با افزایش تولید اتفاق نخواهد افتاد.
مدیرعامل سایپا در اعلام نظری به اصلاح‌ساختار خودروسازی‌ها، خصوصی‌سازی و به‌نوعی دخالت دولت در بنگاه‌داری اشاره کرد. به نظر شما آیا قرار است تغییراتی در خودروسازی و خصوصی‌سازی آن اتفاق بیفتد؟ این اصلاح ساختار چگونه باید رخ بدهد؟
ما سال‌هاست می‌خواهیم خودروسازی‌ها را خصوصی‌سازی کنیم اما نهتنها خصوصی نکردیم بلکه مانند بسیاری از موسسات دیگر آن‌ها را خصولتی کردیم. معمولا بنگاه‌هایی که خصوصی محض یا کاملا دولتی هستند، بسیار بهتر عمل می‌کنند تا شرکت‌هایی که حالت خصولتی دارند. شرکت‌های خصولتی مانند این ضرب‌المثل شترمرغ هستند نه زیر بار قوانین دولتی می‌روند و نه محاسن بخش‌های خصوصی را دارند. متاسفانه سوءاستفاده و رانت هم در این شرکت‌ها زیاد اتفاق می‌افتد. صحبت‌های مدیرعامل سایپا درست است. واقعیت این است که ما به اصلاح ساختار مالی و اداری در شرکت‌های خودروسازی و سهامی نیاز داریم و باید به آن عمل شود. در غیر این صورت وضعیت فعلی ادامه پیدا می‌کند. بههرحال دخالت نیم‌بند دولت در بنگاه‌های اقتصادی که آن‌ها را تبدیل به خصولتی کرده است، عواقب بسیار سنگینی دارد. صنعت خودرو ایران جدای از مشکلات فعلی، از مشکل اساسی دولتی بودن نیز رنج می‌برد. درواقع عمده تغییرات مدیریتی در شرکت‌های خودروسازی ناشی‌از همین ضعف دولتیبودن این شرکت‌هاست. برای رهایی از این مشکلات باید خصوصی‌سازی، حذف نظام قیمت‌گذاری و سبکسازی خودروسازان بزرگ در دستور کار قرار بگیرد. نظام قیمت‌گذاری موجب شده است خودرویی که در بازار امکان فروش با قیمت 24میلیون‌تومان را داشت و میتوانست سوددهی خودروسازان را به‌دنبال داشته باشد، امروز با 14 میلیون تومان بالاتر در بازار آزاد معامله شود و خودروسازان را در حاشیه زیان قرار دهد.
