تعیین و تکلیف معوقات مطالبات بانکی

به گزارش بانک و صنعت ، وقتی شخص حقیقی یا حقوقی وامی از بانک یا یک صندوق یا یک موسسه اعتباری دریافت می‌کند و اقساط آن را در تاریخ مشخص شده به هر دلیل پرداخت نمی‌کند، این اتفاق در صورت‌های مالی اقساط سررسید گذشته انتقال داده می‌شود. بدهی جاری یک بدهکار به بدهی قبلی وی اضافه می‌شود. وقتی از این بدهی گذشته 6 ماه سپری شد و باز هم بدهکار به پرداخت اقساط و تسویه بدهی اقدام نکرد، این بدهی از سرفصل بدهکاران سررسید گذشته به سرفصل حساب معوقات انتقال داده میشود.

عدم وصول مطالبات، بانک را موظف می‌کند که بابت آن معادل مبلغ بدهی ذخیره منظور کند، ذخیره مطالبات مشکوک الوصول یا لاوصول؛ یعنی حسابدهی بدهکار از جیب بانک و از محل وثیقه.

دلایل شکل گیری معوقات بانکی

دو عامل بیرونی و درونی در شکل گیری این معوقات تاثیر دارند .عوامل بیرونی : رکود تورمی ، تحریم های بین المللی ، جهش نرخ ارز و عوامل داخلی مثل: عدم اعتبار سنجی دقیق در بانک‌ها و عدم وجود نظم و قاعده مشخصی در برخی بانکها برای پیگیری قضایی مطالبات ....

وجود مطالبات معوق در دفاتر بانکها، نشان دهنده ضعف مدیران آن بانک است. علاوه بر آن، تاثیر مطالبات معوق بر کاهش توان تسهیلات دهی شبکه بانکی بسیار چشمگیر است.

بیش از 90درصد نقدینگی واحدهای تولیدی توسط بانک ها تامین می‌شود و این نشان دهنده حمایت ویژه بانکها از تولید و بنگاه‌های اقتصادی است.

درصد معوقات بانکی در جهان 4 درصد است و ما با این استاندارد فاصله قابل توجهی داریم. 

نتایج معوقات بانکی: احتکار، گرانی، تورم در جامعه، کمبود جنس در جامعه، تبعیض بین مردم، فساد اداری و بانکی، رشوه در جامعه، رانت‌های اطلاعاتی، رانت‌های اقتصادی، بیکاری، مشکلات اخلاقی در جامعه، بی‌تفاوتی مردم به نظام، بی اعتمادی جوانان به حکومت دینی و… .

رئیس کل بانک مرکزی برای رسیدن به کاهش معوقات مطالبات بانکی پنج راهکار را مشخص کرد و آن را به بانک ها و موسسات اعتباری ابلاغ کرد: گزارش دهی کارگروه وصول مطالبات بانک‌ها، بازمهندسی نظام اعتباری و اصلاح روش های اعتباردهی، ارتقای سازوکار نظارتی و کنترلی در اعتبار دهی ...

تمرکز بانک مرکزی بر کاهش حجم مطالبات غیرجاری و تعیین و تکلیف بدهکاران بانکی است به نحوی که کیفیت دارایی‌ بانک‌ها به سمت بهبودی حرکت کند.

افزایش حجم و نسبت مطالبات غیر جاری و اصرار به رفع مشکلات ساختاری اقتصاد تنها از طریق استفاده از منابع محدود بانکها و ضعف ساختاری سهم کم بازار سرمایه از مشکلات شبکه بانکی در10سال گذشته است. 

عملکرد ضعیف بانکها و موسسات اعتباری در نظام اعتباری باعث شده است که شکاف تسهیلات جاری عمیق‌تر و افزایش ریسک اعتباری و کاهش کیفیت دارایی‌های شبکه بانکی را در پی داشته باشد. 

راهکارها: هرچه رقم معوقات مطالبات بانکی کاهش یابد کارایی بانکها در تامین منابع مالی کشور بهتر خواهد شد. این رقم باید بر اساس استاندرادها و عرف بین الملل بین 1 تا 2 درصد تسهیلات اعطایی باشد و اگر معوقات از 5درصد تسهیلات بانکی بیشتر شود ریسک پرخطردر پی خواهد داشت. یکی دیگر از این اصلاحات حل و فصل مطالبات است و شناخت خوب مشتریان یکی دیگر از وصول راحت مطالبات است که این امر با بازنگری در تفاهمنامه‌های امضا شده با مشتریان، سیستمی کردن اسناد طلب و اقدامات اجرایی و قضایی، بهبود فرایند آموزشی به صورت کارگاهی و اعلان و اخطارهای سیستمی به مدیونین و ضامنین و در زمینه وصول مطالبات معوق قابل حل می‌باشد.

موضوع مطالبات معوق همواره جزو دغدغه های اصلی مدیران نظام بانکی بوده و قاعدتا باید با یک نگاه حرفه‌ای در صدد یافتن بهترین راهکارها در جهت سرعت بخشیدن به وصول این گونه اقلام باشند و در این زمینه لازم است همکاری‌های نزدیکتری بین تک تک بانکها و کارگروه مسئول در بانک مرکزی ایحاد شود.

راه حل بانک صادرات برای وصول مطالبات بانکی

بررسی چالش‌ها و اتخاذ راه کارهای عملیاتی لازم جهت پیگیری مطالبات و سرعت بخشیدن به روند تعیین تکلیف آنها و همچنین بالا بردن توان تزریق تسهیلات جدید به واحدهای تولیدی کشور، انجام کار نظام مند و تغییر رویکردهای مدیریتی ،جنبش بیشتر در واحدهای ستادی و ارکان بانک، هدف گذاری زمانی، اتخاذ راهکارهای جمعی، تشکیل کمیته حمایت از جایگاه حقوقی واحدهای درگیر، اتخاذ تصمیمات ویژه برای مشتریان ویژه، برگزاری مستمر جلسات و اعلام گزارشات هفتگی و ماهانه با واحدهای مربوطه در زمینه کاهش مطالبات غیر جاری، بهره مندی از نرم افزارهای جامع و یکپارچه اطلاعات مدیونین، رفع موانع قانونی وصول مطالبات و تعریف فرآیندها در راستای اهداف بانک و دریافت مطالبات.

راهکار بانک مسکن

ایجاد فرهنگ وصول مطالبات در بین تمامی همکاران همزمان سیستم سازی مناسب، پیگیری مستمر مداوم اقساط از ابتدای شروع اقساط، ایجاد و استفاده از سیستم‌های نرم افزاری، سخت افزاری و دقت بر عملکرد کاربران، تقویت خود باوری در حوزه وصول مطالبات با تکیه بر باورهای دینی، منطقه ای و عملکردی مدیریت‌ها در تمامی سطوح، تقویت ساز کارهای تفویض اختیار پس از اخذ بازخورد اختیارات گذشته، ایجاد و اطلاع رسانی نظام انگیزشی در حوزه وصول مطالبات برای همکاران و مشتریان، اعمال کنترل و ایجاد محدودیت در تخصیص اعتبار با توجه به NPL مدیریت و تقویت و اعتماد برون سپاری .

راهکار گروه مالی ارقام محاسب

 – اجرای دقیق بخشنامه ها و دستورالعمل های صــادره از سوی بانک مرکزی و نظارت برحسن اجرای آن

 – نظــارت دقیق بر مصرف تسهیلات اعطایی در بخش های اقتصادی مربوطه و جلوگیری از جابه جایی آن به دیگر بخش ها

 – ایجاد شرکتهای مشاوره سرمایه گذاری و خدمات مدیریتی به صورت طرف قرار داد با بانکها جهت بررسی بیشتر برنامه کاری (BP) ارائه شده به بانکها

 – الزام شخصیت های حقوقی به ارائه صورت های مالی و اعلام وضعیت سیستم AIS بنگاه به بانک با تائیدیه شرکت های مشاوره سرمایه گذاری و خدمات مدیریتی طرف قرارداد بانک

 – اخذ وثایق و تضمین های لازم و کافی و شناسایی سایر دارایی های مشتریان

 – اعتبار سنجی هرنوع مشتری بر اساس تفکیک شخصیت حقیقی یا حقوقی جهت پرداخت هر نوع تسهیلات و عدم توجه به هر نوع گردش مالی حساب های اشخاص حقیقی دخیل در مدیریت شرکت ها بر اساس اصول  حسابداری (اصل تفکیک شخصیت)

–  راه اندازی سیستم اعتبار سنجی مشتریان جهت ارزیابی مشتریان و تضمین کنندگان

 – تسریع درجمع آوری اقساط معوقه بدهی های ایجادی دولت از منابع داخلی بانک ها

 – واگذاری سهام شرکت های دولتی بدهکار به بانک ها با در نظر گرفتن انتقال 1+50 درصد سهام شرکت های مربوطه جهت امکان دخالت درامور مدیریتی بعد از بررسی لازم و صدور تائیدیه توسط شرکت های مشاوره مدیریتی

راه حل رئیس شورای پول و اعتبار

توصیه به مدیران عامل بانک‌ها ، مواردی از قبیل ایجاد و افزایش و تقویت کنترلهای داخلی و ایجاد واحد حسابرسی داخلی، توجه به شفافیت هر چه بیشتر ، تکمیل اطلاعات درخواستی، رعایت تناسب در منابع و مصارف وعدم عدول از بخشنامه‌های بانک مرکزی را مورد تاکید جدی قرار داد.