به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت ، در خرداد ماه 1396 بالغ بر یک هزار و 288 میلیون تراکنش با ارزش یک هزار و 386 میلیارد ریال در شبکه الکترونیک پرداخت کارت پردازش شده که نسبت به اردیبهشت ماه افزایش 32 / 0 درصدی در تعداد و 33 / 4 درصدی در ارزش ریالی داشته است.
در جداول ذیل آمار تعداد و ارزش تراکنشهای شاپرک در اردیبهشت و خرداد ماه 1396 و درصد تغییرات آن و آمار تعداد و ارزش تراکنشهای شاپرک در خرداد 1395 و خرداد 1396 و درصد تغییرات آن درج شده است.
با توجه به جداول بالا تراکنش های خرداد ماه 1396 به نسبت ماه مشابه سال 1395 از نظر تعدادی 34/27 درصد و از نظر ریالی 33/83 درصد رشد داشته است. اما بخشی از رشد ارزش ریالی تراکنشها ناشی از تورم در مدت مورد بررسی است. از جمله سایر عوامل تاثیر گذار بر تعداد و مبلغ تراکنشهای شاپرک، میتوان به افزایش تعداد ابزارهای پذیرش، افزایش تعداد دارندگان کارت، افزایش تعداد کارت و افزایش میل استفاده از شیوههای مختلف پرداخت الکترونیکی به جای استفاده از پول فیزیکی، اشاره نمود.
شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) سه نوع ابزار پذیرش اینترنتی، ابزار پذیرش موبایلی و کارتخوان فروشگاهی را پشتیبانی میکند.
در ذیل وضعیت عملکرد این ابزارهای پذیرش را که توسط شاپرک پشتیبانی می شود بررسی شده است.
سه نوع ابزار پذیرش اینترنتی، ابزار پذیرش موبایلی و کارتخوان فروشگاهی که تعداد هر یک از این ابزارها، در کنار سایر عوامل نظیر تعداد تراکنش، دسترسی و توسعه شبکه پرداخت الکترونیک کارتی را نشان خواهد داد.
در ارائه گزارش تعداد ابزارهای پذیرش، از تعداد ابزار « فعال سیستمی » - در انتهای متن به بخش تعاریف مراجعه نمایید - استفاده شده است. در این راستا تعداد هر یک از ابزارهای پذیرش فعال سیستمی در خرداد 1396 در قیاس با اردیبهشت ماه 1396 در جدول 1-1 ارائه شده است.
در آمار منعکس شده در جداول ابزارهای پذیرش در خرداد ماه نسبت به اردیبهشت ماه شاهد رشد مثبت هستیم که در این بین بیشترین رشد تعداد ابزار پذیرش در خرداد ماه 1396 مربوط به ابزار پذیرش اینترنتی است که 5/85 درصد از کل ابزارهای پذیرش فعال سیستمی شاپرک را شامل شده است.
آمار سهم بازار هر یک از ابزارها در جدول 2-1 در ذیل ارائه شده است.
همچنین سهم تراکنشهای هر یک از ابزارهای پذیرش نیز شاخص دیگری است که در شکل 3-1 نشان داده شده است. همانطور که مشخص است کارتخوان فروشگاهی با سهم 88 / 87 درصدی، بیشترین تعداد تراکنش را در بین سایر ابزارهای پذیرش داشته است و ابزار پذیرش موبایلی و ابزار پذیرش اینترنتی به ترتیب در جایگاههای بعدی قرار گرفته اند.
بر همین اساس بیشترین سهم بازار تراکنشهای شاپرکی در حالی در اختیار ابزار کارتخوان فروشگاهی میباشد که عواملی از جمله وجود محدودیت انجام تراکنش بر روی ابزار پذیرش موبایلی، همچنین تعداد ابزار، فراگیر بودن، عدم نیاز به تجهیزات مکمل دیگر نظیر کامپیوتر یا گوشی موبایل را نیز میتوان از جمله دیگر عوامل تاثیر گذار بر تعداد تراکنشهای ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی دانست. این در حالی است که به منظور استفاده از ابزار پذیرش اینترنتی، به بستر اینترنتی امن و در استفاده از ابزار پذیرش موبایل به وجود دستگاه گوشی تلفن همراه نیاز میباشد که ممکن است در هنگام خرید در دسترس همگان قرار نداشته باشد. متوسط تعداد تراکنش به ازای هر یک از ابزارها در جدول 4-1 به خوبی این موضوع را نشان میدهد.
متوسط تراکنش هر ابزار پذیرش موبایلی 10/661 تراکنش میباشد که اختلاف قابل توجهی نسبت به متوسط تراکنش سایر ابزارها را دارا میباشد. متوسط تعداد تراکنش ابزار پذیرش موبایلی به ترتیب اختلاف بیش از 10/569 و 10/484 واحدی با متوسط تعداد تراکنش ابزار پذیرش اینترنتی و کارتخوان فروشگاهی را دارا میباشد. این در حالی است که به دلیل ممنوعیتهای اعمال شده بر روی این ابزار توسط بانک مرکزی ج.ا.ا. این ابزار تنها قادر به ارائه خدمت پرداخت قبض و خرید شارژ تلفن همراه بوده و ارائه سرویسهای خرید کالا و خدمات و مانده گیری بر روی این ابزار ممنوع میباشد. به عبارت دیگر 122 میلیون تراکنش صادر شده توسط این ابزار تنها تراکنش پرداخت قبض و خرید شارژ میباشد که در قیاس با تعداد تراکنش پرداخت قبض و خرید شارژ سایر ابزارها اختلاف بسیار زیادی مشاهده میگردد. این موضوع در ادامه گزارش دقیق تر مورد بررسی قرار گرفته است.
تا پایان خرداد 1396 متوسط مبلغ کارکرد هر ابزار پذیرش موبایلی با اختلاف زیادی نسبت به سایر ابزارهای پذیرش در رده اول جدول فوق قرار دارد که لازم به ذکر است که این متوسط تا ماه آبان در اختیار ابزار پذیرش اینترنتی قرار داشته که به دلیل افزایش تعداد این ابزار از ابتدای آذرماه، متوسط مبالغ این ابزارها به شدت کاهش یافته است. در گزارش منتشر شده در آذر ماه به بررسی دقیق این موضع پرداخته شده و دلایل آن ذکر شده است.
جدول 6-1 حاوی اطلاعات متوسط مبلغ هر تراکنش در هر یک از ابزارهای پذیرش است. بر اساس این جدول تراکنشهای ابزار پذیرش موبایلی به طور متوسط کمترین ارزش ریالی را داشته و ابزار پذیرش اینترنتی از این منظر رتبه نخست را دارد.
تغییرات سهم تعدادی و مبلغی تراکنشهای هر ابزار پذیرش، در ماههای اردیبهشت و خرداد 1396 در شکل 7-1 ترسیم شده است.
در شکل 8-1 ملاحظه میشود، تعداد و مبلغ تراکنشهای ابزار کارتخوان فروشگاهی در خرداد ماه 1396 نسبت اردیبهشت ماه به ترتیب افزایش 0/07 و 0/39 درصدی داشته است. تعداد تراکنشهای ابزار پذیرش اینترنتی در خرداد ماه نسبت به اردیبهشت ماه افزایش 0/18 درصدی را تجربه نموده است و این در حالی است که مبلغ تراکنشهای این ابزار در مدت مشابه کاهش 0/43 درصدی داشته است. در بررسی تعداد و مبلغ تراکنشهای ابزار موبایلی رشد 0/04 درصدی مبلغ تراکنشها و 0/25- درصدی تعداد تراکنشها کاملا مشهود به نظر میرسد.
شکل 8-1 تغییرات سهم تعدادی و مبلغی تراکنشها به ازای هر نوع ابزار پذیرش برای خرداد 1396 و مقایسه آن با خرداد 1395را نشان میدهند.
مبلغ تراکنشهای ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی در خرداد ماه 1396 در حالی کاهش 0/09 درصدی را نسبت به خرداد 1395 تجربه نموده است که تعداد تراکنشهای این ابزار در مدت مشابه نرخ رشد 2/82 درصدی را تجربه نموده است. عملکرد ابزار پذیرش اینترنتی کاملا در جهت عکس ابزار کارتخوان فروشگاهی میباشد به نحوی که در قبال کاهش 0/12 درصدی تعداد تراکنشهای این ابزار مبلغ تراکنشها افزایش 0/05 درصدی را تجربه نموده اند. تعداد و مبلغ تراکنشهای ابزار پذیرش موبایلی نیز همانند ابزار پذیرش اینترنتی با کاهش 2/7 درصدی در تعداد و افزایش 0/04 درصدی در مبلغ تراکنشها مواجه بوده است.
تعاریف:
ابزار پذیرش و انواع آن
ابزار پذیرش عبارت است از سخت افزار و نرم افزاری که امکان تراکنش را برای دارنده کارت فراهم میسازد.
ابزار پذیرش به دو دسته فعال سیستمی و غیرفعال سیستمی تقسیم میشود:
o ابزار پذیرش فعال سیستمی: ابزار پذیرشی است که وضعیت آن در سوئیچ شاپرک فعال تعریف شده است.
o ابزار پذیرش غیرفعال سیستمی: ابزار پذیرشی است که وضعیت آن در سوئیچ شاپرک غیرفعال تعریف شده باشد.
