بانک و صنعت ، اکنون میلیونها نفر در سراسر جهان از استامینوفن برای درمان سردرد، کمردرد، سرماخوردگی و عنوان تب‌بر استفاده می‌کنند. در واقع استامینوفن به عنوان یک تسکین دهنده، مقام اول را در بین داروهای مسکن دیگری که بدون نسخه پزشک از داروخانه ها تهیه میشوند، در ایالات متحده امریکا و در سراسر دنیا دارد. این قرص با نامهای تجاری استامینوفن، پاراستامول و تایلنول به فروش میرسد.
ایران هم جزو یکی از کشورهایی محسوب میشود که آمار مصرف دارو در آن بالاست و با اینکه آمار دقیقی در رابطه با مصرف استامینوفن وجود ندارد، به نظر میرسد که مصرف سالانه این دارو در ایران حدودا بالای یک میلیارد قرص در سال باشد.
اخبار جدید از سراسر جهان نشان میدهد که فروش استامینوفن با محدودیتهای روز افزونی روبه رو شده است و مسئولان حوزه بهداشت و سلامت در سراسر دنیا به فکر محدودیت برای فروش این دارو هستند چرا که یکی از شایعترین مسمومیتهای دارویی در سراسر جهان، مسمومیت با قرص استامینوفن است.
استامینوفن دارویی مسکن و تب‌بر است که بطور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استامینوفن از داروهای پر مصرفی است که با اثر بر مرکز تب در مغز باعث کاهش تب می شود. از طرفی این دارو باعث کاهش احساس درد نیز می شود. این دارو اثراتی مشابه با آسپیرین دارد، با این تفاوت که اثر ضدالتهابی ندارد، لذا در بیماری های التهابی همچون روماتیسم قلبی استفاده نمی شود.
مسمومیت با استامینوفن
مسمومیت با استامینوفن را باید در هر نوع مسمومیت دارویی مدنظر داشت و نمونه خون برای سنجش سطح خونی دارو فرستاد. مسمومیت با استامینوفن را می توان به 2 دسته تقسیم کرد.
دسته اول مسمومیت حاد است که به طور قراردادی به مصرف یک باره استامینوفن در کمتر از 4 ساعت اطلاق می شود.
دسته دوم مسمومیت مزمن است که به مواردی همچون مصرف مقادیر زیاد از حد درمانی، به صورت اتفاقی و تکرارشونده یا مصرف عمدی اما در مدت بیش از 4 ساعت اطلاق می شود.
نکات حائز اهمیت در مصرف استامینوفن
این دارو را نباید در سنین کمتر از 3 سال و برای مدت بیش از 5 روز در کودکان، بدون نظر پزشک استفاده کرد. مصرف استامینوفن در بیماران بالغ برای رفع درد بیش از 10 روز و برای کنترل تب بیش از 3 روز نیاز به دستور پزشک دارد.
داروهایی همچون فنی توئین و کاربامازپین، زمانی که همزمان با استامینوفن استفاده می شوند احتمال آسیب کبدی ناشی از استامینوفن را افزایش می دهند و همزمان اثرات دارویی استامینوفن را کم می کنند.
مصرف همزمان آسپیرین، ایبوپروفن، پیروکسیکام، ایندومتاسین، دیکلوفناک با استامینوفن خطر بروز نارسایی کلیه را به همراه دارد. این خطر زمانی که فرد روی مصرف طولانی مدت یا در معرض مسمومیت با مقادیر بالای دارو قرار دارد، افزایش می یابد.
طبق آمار تایید شده آزمایشگاهی، سالانه صدها نفر بر اثر مصرف بی رویه استامینوفن جان خود را از دست می دهند.
چند تحقیق نشان داده است مسکن های معمول مانند استامینوفن می توانند باعث افزایش آسم در سطح جهان شوند. البته هنوز هیچکس نمی داند آیا این داروها خودشان باعث بروز آسم می شوند یا خیر، اما به هر حال این مطالعات نشان می دهد بسیاری از کودکان قبل از آن که علائم آسم را از خود نشان دهند، استامینوفن مصرف کرده اند.
ممنوعیت فروش استامینوفن کدئین بدون نسخه پزشک!
سال 86 وزارت بهداشت فروش استامینوفن کدئین بدون نسخه پزشک را ممنوع اعلام کرد و دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی کشور موظف شدند در بازرسی‌های ادواری از داروخانه‌ها، موارد تخلف را بررسی کرده و مدنظر قرار دهند، این درحالی است که آمارهای موجود همان وزارتخانه حاکی از مصرف 15 درصدی داروها بدون تجویز پزشک است!
هرچند وزارت بهداشت از تمامی دانشگاه‌های علوم‌پزشکی درخواست کرده، ترتیبی اتخاذ شود که ممنوعیت فروش این گروه از داروها بدون نسخه به داروخانه‌های تحت پوشش آن دانشگاه‌ها ابلاغ شود، اما تاکنون هیچ تغییر خاصی صورت نگرفته و کمتر کسی پیدا میشود که ادعا کند با مراجعه به داروخانه‌‌ای و درخواست این نوع قرص‌‌‌ها، از او نسخه پزشک خواسته باشند و به‌‌همین دلیل است که همچنان استامینوفن کدئین پرفروش‌ترین دارو در کشور است.
کارشناسان معتقدند که داروهای مسکن معمولی، داروهای خواب‌آور و همچنین مسکن‌هایی که در ترکیب آنها مواد‌مخدر وجود دارد مانند استامینوفن کدئین از جمله داروهایی هستند که درصورت مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت منجر به اعتیاد افراد میشوند لذا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید با تعیین برنامه مدون جهت اطلاع‌رسانی به مردم قدم بردارد.
داروهای مسکن و خواب‌آور باعث تغییرات رفتاری یا روانی همچون سرخوشی مختصر، رفتار نامناسب جنسی، پرخاشگری، اختلالات درکی، اختلال قضاوت، گیجی، رخوت، خواب‌آلودگی، شل‌شدن عضلات، به‌هم خوردن تعادل و اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی میشوند. همچنین مصرف طولانی داروهای مسکن و خواب‌آور عوارضی شامل افسردگی، سردرد، ناراحتی گوارشی، آسیب کبدی و اختلال حافظه در پی‌دارد.
براساس تحقیقات به‌عمل آمده زنانی که به‌طور مداوم از داروهای مسکن استامینوفن، بروفن و این قبیل داروها استفاده می‌کنند، 2برابر افراد معمولی در خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند.
عوارض مصرف استامینوفن کدئین
اثرات ناشی از مصرف استامینوفن کدئین شامل یبوست، سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشکی دهان، برافروختگی، سبکی سر، کاهش اشتها، تهوع، مشکل یا درد به هنگام ادرار و تعرق است.این اثرات جانبی پس از سازگاری بدن با دارو از بین می‌روند.
در صورتی که اثرات جانبی از بین نرفت یا آزاردهنده شد حتما با پزشک مشورت کنید. بخصوص اگر دچار اضطراب، دشواری در تنفس، برانگیختگی، خستگی، تپش قلب، راش یا بثورات جلدی، گلودرد و تب، لرز، خونریزی‌های غیرطبیعی، کبودی پوست، ضعف یا زرد شدن چشم و سفید شدن چشم‌ها، حتما پزشک معالج خود را آگاه کنید.
افزایش دوز استامینوفن به تنهایی هم نباید اولین بار سر خود و بدون مشورت با پزشک صورت گیرد. پیش از مصرف داروهای بدون نسخه برای سینوزیت، مسکن‌ها، ضد آلرژی و آسم قرص‌های رژیمی و غیره از محتوای استامینوفن آن آگاه شوید.
