بانک و صنعت، این اتحادیه یکی از مهمترین بلوک های اقتصادی در همسایگی ایران است که کشورهای عضو آن دارای نقاط مشترک فرهنگی، سیاسی و ژئوپولیتیک با کشورمان می‌باشند. همکاری با این اتحادیه برای ما مهم است. زیرا در چارچوب استراتژی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تقویت همکاری با کشورهای همسایه قابل تفسیر بوده و از ظرفیت ایجاد قطبی قدرتمند در مقابل گروه بندی های رقیب برخوردار است.
بررسی آمار و اطلاعات تجاری بیانگر وجود پتانسیل تجاری قابل توجه بین کشورمان و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. این اتحادیه با جمعیت بالغ بر 182.7میلیون نفری و وسعت بیش از20 میلیون کیلومتر مربع و تولید ناخالص داخلی فراتر از 2 تریلیون دلاری و تولیدات صنعتی1.3 تریلیون دلاری، قابلیت تبدیل شدن به بازاری بزرگ و مطمئن برای کالاهای صادراتی ایران را دارد. مجموع تجارت خارجی اتحادیه اقتصادی اوراسیا، بالغ برخی 4/753 میلیارد دلار برآورد می گردد که از این میان روسیه با 634 میلیارد دلار بزرگترین اقتصاد و قرقیزستان با 326/4 میلیارد دلار کوچکترین اقتصاد کشورهای عضو محسوب می شوند. طی سالیان گذشته، روسیه به تنهایی و به طور متوسط سالی 250 میلیارد دلار انواع کالا و محصولات صنعتی-کشاروزی- غذایی و دارویی از کشورهای مختلف جهان وارد نموده است و پیش بینی می شود این میزان واردات در سال های آینده به بیش از 300 میلیارد دلار برسد. این میزان واردات باعث شده بسیاری از کشورهای منطقه و آسیای شرقی (40 کشور از جمله هند، چین، سنگاپور، ...) در صدد امضای موافقت نامه تجارت آزاد با این اتحادیه باشند. این حجم از واردات، برای کشورمان نیز بازار بسیار جذابی تلقی شده و لذا توافق نامه تجارت آزاد با روسیه و سایر کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فرصت بسیار خوبی برای تسخیر بخشی از این بازار به شمار می آید که در توسعه اشتغالزایی در کشور نیز حائز اهمیت است.
بدیهی است یکی از راه های گسترش همکاری های تجاری و اقتصادی دوجانبه، منطقه ای و بین المللی، انعقاد موافقتنامه های ترجیحی و تجارت آزاد با کشورهاست. از این نظر جمهوری اسلامی ایران نیاز دارد با عقد توافق های تجاری نسبت به فراهم سازی زمینه لازم برای مشارکت بنگاههای اقتصادی ایرانی را فراهم و زمینه دسترسی تولیدکنندگان داخلی به بازارهای جدید را هموارتر نماید. توافق نامه موقت تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا اولین اقدام جدی کشورمان برای تحقق هدف فوق الذکر محسوب می گردد. لازم به ذکر است ایران با 7 کشور ازبکستان، پاکستان، تونس، سوریه، کوبا، بوسنی و ترکیه توافق های تجاری دوجانبه امضا نموده ولی توافق با اتحادیه اقتصادی اوراسیا اولین تجربه جدی کشورمان جهت همگرایی اقتصادی با یک بلوک اقتصادی منطقه ای است و کامل ترین و مفصل ترین موافقتنامه تجاری ایران می باشد. این موافقت نامه از تاریخ 5 آبان ماه 1398 عملا وارد فاز اجرایی گردیده و انتظار می رود که یک سال بعد از اجرائی شدن آن و دوره گذار تطابق ساختار و استانداردها، مذاکرات برای تداوم همکاری و تبدیل آن به موافقتنامه تجارت آزاد و تمام عیار با اتحادیه اقتصادی اوراسیا آغاز گردد.
هر چند امضای قرارداد تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی منطقه ای منافع متقابل دربر دارد ولی استفاده حداکثری از این منافع به میزان ظرفیت سازی ها، بستر سازی ها و ایجاد زمینه از سوی کشورمان بستگی دارد. همچنین نیازمند توجه به جمیع جوانب موضوع، سیاست گذاری های مناسب توام با افزایش همکاری های بین وزارتخانه ای و آماده سازی ظرف اقتصاد داخلی و انجام برخی اصلاحات اقتصادی است. هر چقدر توجه به جوانب فوق الذکر بیشتر باشد، طبیعتا استفاده از ظرف اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز بیشتر میسر خواهد شد. لذا می بایست به دنبال تکمیل چرخه زیرساختی (شبکه تولید صادرات محور، شبکه تامین کالا، شبکه تکمیل زیرساخت حمل و نقلی و شبکه مدیریت صادرات) بود و از این طریق به تسهیل و روان سازی تجارت با کشورهای منطقه مبادرت نمود. در این صورت تجارت آزاد بین ایران و اوراسیا می تواند نتایج بهتر و حداکثری را به ارمغان آورد.
رضا اردکانیان/ وزیر نیرو و رئیس کمیسیون مشترک ایران و روسیه
