عقب ماندگی 35 درصدی خطوط ریلی از نیاز واقعی توسعه

 در کشور ما ساخت راه‌آهن سراسری از سال 1291 آغاز شده و تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی چهار هزار و 565 کیلومتر به طور متوسط سالانه (80 کیلومتر) خط ریلی ساخته شده است. پس از پیروزی انقلاب تاکنون نیز پنج هزار و 231 کیلومتر( به طورمتوسط سالانه 170 کیلومتر) به شبکه ریلی کشور اضافه شده است.

 

اولین خط آهن در حدود هشت کیلومتر از تهران به شهرری بوسیله "بوآتال" فرانسوی کشیده شد که بعدا امتیاز آن به یک کمپانی بلژیکی واگذار شد. شرکت سابق نفت نیز در محوطه تاسیسات نقت جنوب اقدام به احداث راه آهنی نمود که به 165 کیلومتر می‌رسید.

بوآتال سپس راه‌آهن فرعی به طول 6500 گز بطرف سنگ معدن احداث کرد که به راه مزبور می‌پیوست. در این راستا راه آهن‌های کوچکی چون راه آهن تهران - شهرری و راه آهن تبریز- جلفا (به وسیله روس‌ها) و راه آهن آمل - محمودآباد ( به وسیله حاج امین الضرب) و راه آهن ماکو (به وسیله روس‌ها) و راه آهن زاهدان - میرجاوه (به وسیله هندیان) و راه آهن زاهدان (به وسیله انگلیسی‌ها) نیز ساخته شد.

 

در زمان پهلوی اول راه‌آهن سرتاسری ایران از راه وضع قانون انحصار قند و شکر در تاریخ 1304 ه . ش . و جلب متخصصان آلمانی آغاز و پس از آن راه های فرعی دیگری ساخته شد. از آنجمله می‌توان به راه آهن اهواز - خرمشهر (به طول 124هزار گز و 17ایستگاه ) ، راه آهن بندر - گرگان (به طول 34هزار گز) ، راه آهن قم - کاشان ( به طول 98هزار گز و 17 ایستگاه ) اشاره کرد.

 

در دوران پهلوی دوم راه آهن تبریز - شرفخانه (به طول 84 هزار گز) و راه آهن تهران - مشهد به طول 926هزار گز و 49 ایستگاه (از شاهرود تـا مشهد به طول 497هزار گـز ) و همچنین راه آهن تهران - تبریز ( از میانه تا تبریز به طول 303هزار گز) تکمیل و چند قطعه راه جدید کشیده شد.

 

به طور کلی می‌توان گفت خطوط اصلی احداث شده قبل از انقلاب اسلامی 4565 کیلومتر است که شامل محورهای تبریز – جلفا، زاهدان – میرجاوه، تهران – بندرترکمن، تهران - بندر امام خمینی، اهواز – خرمشهر، گرمسار – مشهد، تهران – تبریز، گرگان – بندرترکمن، صوفیان - رازی (مرز ترکیه)، قم – زرند، سیستان - زرین‌شهر، زرند – کرمان است.