به گزارش پایگاه تحلیلی خبری بانک و صنعت، مسکن مهر قرار بود به کاهش قیمت خانه در کلان‌شهرها کمک کند، اما از سال 1386 که این طرح کلید زده شد قیمت مسکن در تهران 878 درصد معادل 9.7 برابر افزایش یافته است. تنها در سال 1386 همزمان با شروع این طرح، میانگین قیمت هر متر مربع مسکن شهر تهران از یک میلیون و 20 هزار تومان در ابتدای بهار به یک میلیون و 699 هزار تومان تا انتهای زمستان 1386 افزایش یافت. در پایان دولت احمدی‌نژاد نیز قیمت خانه در تهران به متری 3 میلیون و 950 هزار تومان در سال 1392 رسید. هم‌اکنون نیز تا دی‌ماه 1397 میانگین قیمت مسکن در تهران متری 9 میلیون و 800 هزار تومان شده که رشد 91 درصدی نسبت به دی‌ماه 1396 و رشد 878 درصدی نسبت به بهار 1386 را نشان می‌دهد. تعداد مستأجران نیز در کل کشور از 26 درصد در سال 1390 به 31 درصد در سال 1395 رسیده است.
رشد 500 درصدی قیمت مسکن در دولت قبل
عملکرد دولت‌های نهم و دهم نشان می‌دهد قیمت مسکن از میانگین هر متر مربع 650 هزار تومان در سال 1384 به 3 میلیون و 950 هزار تومان در سال 1392 رسید؛ یعنی بالغ بر 500 درصد افزایش یافت. قیمت زمین نیز رشد روزافزون را تجربه کرد. از سال 1384 تا 1392 قیمت زمین از متری 640 هزار تومان به متری 5 میلیون و 500 هزار تومان در شهر تهران افزایش یافت که 700 درصد رشد را نشان می‌دهد.
بر اساس برخی ادعاها، دولت‌های نهم و دهم قصد داشتند سالیانه یک میلیون واحد مسکن مهر تحویل دهند. اما پس از ورود به این طرح که غالباً در اطراف شهرها جانمایی شده بود متوجه شدند این پروژه نیاز به زیرساخت‌هایی دارد و کار به آسانی که شاید فکرش را می‌کردند نیست. مشکلات ایجاد خدمات زیربنایی و روبنایی، دست و پای دولت وقت را بست و به همین دلیل بعد از گذشت شش سال تنها موفق به تحویل 690 هزار واحد شد و بخش عمده کار را به دوش دولت بعدی انداخت.
کارنامه بهتر روحانی نسبت به احمدی‌نژاد
کارنامه دولت روحانی نشان می‌دهد که در تکمیل و واگذاری واحدهای مسکن مهر نسبت به مبتکران این طرح بهتر عمل کرده است. از سال 1386 که دو میلیون و 200 هزار واحد مسکن مهر تعریف شد تا دی‌ماه 1397 یک میلیون و 986 هزار واحد تکمیل و یک میلیون و 740 هزار واحد تحویل شده که سهم دولت احمدی‌نژاد 690 هزار معادل 34 درصد و سهم دولت روحانی یک میلیون و 40 هزار معادل 66 درصد بوده است.
از سوی دیگر انتقاد به چاپ 42 هزار میلیارد تومان پول بدون پشتوانه برای مسکن مهر که خود منجر به ایجاد تورم و جهش نرخ ارز در سال 1391 شد از موضوعاتی است که همواره مورد نقد اقتصاددانان بوده است. سلمان خادم‌المله کارشناس مسکن می‌گوید تخصص دولت‌های نهم و دهم این بود که برای دولت‌های بعد از خود تعهد ایجاد کنند. عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی نیز به طرح مسکن مهر لقب اقتصاد برانداز و بمب ویرانگر داد.
شاید این جمله‌ی میلتون فریدمن مبنی بر این‌که «اگر مدیریت یک شن‌زار را به بخش دولتی بدهید، بعد از مدتی با مشکل کمبود شن در آن شن‌زار مواجه خواهید شد» در مسکن مهر نمود واقعی داشته باشد. تا قبل از این طرح عظیم ساخت و ساز دولتی، بخش خصوصی عمده‌ی این مسؤولیت را انجام می‌داد که با همه‌ی کاستی‌ها روال طبیعی را طی می‌کرد. اما وسوسه‌ی ورود مستقیم دولت برای خانه‌دار کردن اقشار ضعیف با این خروجی مواجه شده که پس از 11 سال هنوز پروژه تکمیل نشده و تعداد مستأجران نیز افزایش یافته است. تمام افرادی هم که از ابتدا برای این طرح ثبت نام کردند لزوماً جز اقشار نیازمند محسوب نمی‌شوند. خرید ده‌ها واحد توسط دلالان در پردیس، شاهدی بر این ادعاست.
از سوی دیگر کلان‌شهرهای کشور که هزینه‌های هنگفتی برای ایجاد زیرساخت‌های آنها انجام شده با فرسودگی درونی مواجه شده‌اند و این در حالی است که مسکن مهر عموماً در بیابان‌ها احداث شد. محمدسعید ایزدی معاون سابق وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: تجربه مسکن مهر این آدرس را به ما داد که به جای هدر دادن منابع در اراضی پیرامونی شهرها، محله‌های قدیمی را بازسازی کنیم.
عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی نیز بیان کرده بود: بیش از 2 میلیون مسکن مهر به ظاهر برای طبقات کم‌درآمد ساخته شد. اگر این سیاست‌ها درست بود قاعدتاً پس از این همه سرمایه‌گذاری باید شاهد کاهش تعداد مردمی که دچار بد مسکنی در بافت‌های میان شهری و حاشیه‌ای هستند می‌بودیم. اما چرا هم‌چنان 19 میلیون نفر در وضعیت بد مسکن در ایران هستند؟ چرا علیرغم ده‌ها هزار میلیارد تومان هزینه در مسکن مهر مشکل هم‌چنان باقی است؟ یک دلیل عمده وجود دارد و آن این است که عرضه و سرمایه‌گذاری در جایی صورت گرفته که با تقاضای واقعی درست ارتباط برقرار نمی‌کند. در واقع نه خانه‌های لوکس و نه مسکن مهر، در دو سوی سیاست‌گذاری بخش مسکن، مشکل مردم را حل نکرده‌اند.
وعده مسؤولان برای بسته شدن پرونده مسکن مهر در سال 98
اما مسؤولان وعده داده‌اند که پرونده مسکن مهر در سال 1398 بسته شود. مقرر شده از 214 هزار واحد باقی‌مانده 50 هزار واحد در دهه فجر و تا پایان سال جاری افتتاح شود که 28 هزار فقره از این تعداد در شهرهای جدید قرار دارد.5000 هزار تا در پردیس و 13 هزار در پرند خواهد بود. به طور کلی در پردیس از 82 هزار واحد تا کنون 30 هزار واحد افتتاح شده، در پرند از 96 هزار مسکن مهر 70 هزار واحد به مرحله افتتاح رسیده و در هشتگرد از 49 هزار واحد تا کنون 38 هزار مورد تکمیل شده است. به گفته‌ی مسؤولان، نمایندگان مجلس و متقاضیان طی یک سال اخیر روند پیشرفت پروژه‌های مسکونی و زیرساخت‌ها در شهرهای جدید نسبت به دوره‌های قبل مناسب‌تر ارزیابی می‌شود. با این حال کمبود خدمات در برخی سایت‌های مسکن مهر باعث شده تا بعضاً امکان سکونت در بلوک‌هایی که افتتاح می‌شود وجود نداشته باشد. در این خصوص حبیب‌اله طاهرخانی مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید اعلام کرده برای تمامی خانه‌هایی که به افتتاح می‌رسد مواردی همچون زیر ساخت‌ها، انشعابات، محوطه سازی محیط بیرونی و داخلی بلوک‌ها و نصبیات طبق تعهد لحاظ خواهد شد.
